جایگاه صنعت غذای حلال ایران در بازار بکر 2 هزار میلیارد دلاری

دکتر مسعود اسفندیار

مدرس دانشگاه و تحلیلگر اقتصادی

بازار بین المللی غذای حلال به عنوان یکی از شاهراههای توسعه اقتصادی، به میدانی وسیع برای درآمدزایی کشورهای مختلف دنیا تبدیل شده که بررسی های انجام شده نشان می دهد که نه تنها کشورهای مسلمان بلکه سایر قدرتهای اقتصادی غیر مسلمان برای حضور در این بازار برنامه ریزی کرده‌اند. بر اساس تحقیقات موجود و اعلام کارشناسان حوزه اقتصادی پیش بینی می شود ارزش بازار جهانی غذای حلال تا سال 2030 به حدود 4569 میلیارد دلار برسد.

بر اساس داده های آماری، منطقه آسیا و اقیانوسیه یکی از بزرگترین پهنه های فروش و مصرف غذای حلال ارزیابی شده اند که سیاست گذاری هدفمند برای حضور در این بازار، منافع قابل توجهی را از آن شرکتهای تولیدکننده خواهد کرد. نکته قابل توجه در رشد فزآینده تقاضا برای محصولات حلال، اهمیت رعایت شاخص های بهداشت مواد غذایی است.

با توجه به نیاز جامعه جهانی به محصولات قابل اطمینان از یک سو و افزایش جمعیت مسلمانان از سوی دیگر به نظر میرسد صنعت غذای حلال با توجه به اقبال اکثر کشورها، در معادلات تجارت جهانی نقش قابل انکاری ایفا کند. در همین حال ارزیابی های انجام شده بر نحوه عرضه و تقاضا کالاها و اقلام با برچسب حلال، حاکی از آن است که کشورهای اروپایی و حتی غیر مسلمان، داد و ستد محصولات غذایی حلال را در برنامه کاری خود قرار داده اند و این مزیت می تواند در روابط تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران حایز اهمیت باشد. بر اساس اعلام صاحب نظران حوزه اقتصاد، ارزش تجارت حلال در اروپا با بهره مندی از ۵۰ میلیون مسلمان، ۶۷ میلیارد دلار برآورد شده و از سوی دیگر با احتساب جمعیت مسلمان در کشورهای آفریقایی، تقاضا برای محصولات حلال، سالانه به رقمی حدود ۱۲ میلیارد دلار می رسد.

اما نکته قابل تامل در بررسی معادلات اقتصادی حوزه صنعت غذای حلال نشان دهنده آن است که قاره آسیا به عنوان بزرگترین دایره جمعیت مسلمان، در مقایسه با اروپا و حتی آفریقا سرانه درآمد کمتری دارد. با این تفاسیر باید گفت که گستره معاملات صنعت غذای حلال با توجه به حجم جمعیت مسلمان از شرق تا غرب بازاری بکر برای حضور تجار کشورهای مختلف از جمله ایران است که با احتساب افزایش جمعیت تا سال ۲۰۵۰، این بازار؛ بی شک یکی از پر رونق ترین عرصه های اقتصادی خواهد بود. بازار فروش محصولات نوشیدنی، با توجه به استقبال مصرف کنندگان از گواهی حلال، لزوم توجه بیشتر تولیدکنندگان ایرانی را طلب می کند. برنامه ریزی منسجم تولیدکنندگان بزرگ نوشیدنی در ایران برای تولید محصولات دارای گواهی حلال در بازار صادراتی از اهمیت دو چندانی برخوردار است و بررسی ها نشان می دهد مشتریان این نوع محصولات غیرالکلی از جمله نوشابه های گازدار و آبمیوه در مناطق مختلفی از جمله غرب آسیا اقبال مناسبی به تولیدات حلال دارند. اما آنچه بیش از سایر مولفه ها در موفقیت حضور برندهای نوشیدنی ایرانی در بازارهای خارجی اهمیت دارد، همگامی با استانداردها و مقررات بین‌المللی است. چنانچه تولیدکنندگان نوشیدنی‌ ایرانی استانداردهای بین المللی را در چرخه تولیدات خود لحاظ کنند، با توجه به رعایت ساختارهای نظارتی توسط کشورهای مسلمان و غیر مسلمان، بی شک تقاضای بیشتری در بازارهای خارجی پیش روی تجار و کارآفرینان کشورمان خواهد بود.

نکته حائز اهمیت دیگر در بحث افزایش صادرات محصولات نوشیدنی ایرانی، استفاده از مکانیزم های بازاریابی مبتنی بر تحقیقات بازار است. حضور پر رنگ در شبکه های اجتماعی فراگیر، شرکت در رویدادهای نمایشگاهی، تقویت برند سازی و ارتقای صنایع تبدیلی و بسته بندی، مولفه های اثرگذاری در بازار رقابتی است.

بر اساس اعلام کارشناسان حوزه صنایع غذایی، مصرف نوشیدنی های غیرالکلی در سالهای اخیر در جوامع مختلف افزایش یافته که این بستر، فرصتی طلایی برای تولیدکنندگان مطرح ایرانی است تا بتوانند با ظرفیت سازی محصولات "حلال" سهم بیشتری از بازار نوشیدنی دنیا را تصاحب کنند. با این تفاسیر، باید گفت که صنعت غذای حلال با توجه به رشد روز افزون جوامع، تغییر فرهنگها و از همه مهمتر تغییر مستمر نیازهای بازار و مشتریان، با فرصتها و چالش‌های مختلفی مواجه است.

بازنگری در تعریف استانداردهای داخلی به ویژه در تولید محصولات نوشیدنی حلال، باید از سوی مسئولان مورد بررسی کارشناسانه قرار گیرد چرا که بی شک باتوجه به فرآیند جهانی شدن و رقابتی شدن بازار، باید به سمت افزایش حضور برندهای غذایی حلال در بازارهای بین المللی حرکت کنیم.