چه کنیم سرطان نگیریم؟

به گزارش جام جم آنلاین، سرطان یک واژه گسترده است که برای توصیف گروهی از بیماری‌ها به کار می‌رود که بیش از ۲۷۰ نوع دارد و روی ارگان‌ها یا بافت‌های به خصوصی از بدن تأثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر، سرطان بیماری سلول‌هاست و انواع آن با یک مشکل شروع می‌شود.

آسان‌ترین تعریف برای سرطان، انحراف رشد و تکثیر سلول‌های بدن از مسیر طبیعی خود است. در حالت عادی سلول‌های بدن ما عمر محدودی دارند و وقتی وظیفهٔ خود را در قبال عضو مربوطه در بدن انجام دهند از بین می‌روند؛ در نتیجه افزایش تعداد بی‌رویهٔ سلول‌ها که با بر هم خوردن متابولیسم عضو همراه است سرطان نام دارد.

از شروع سرطان تا متاستاز

سرطان وقتی آغاز می‌شود که اطلاعات ژنتیکی یک سلول تخریب می‌شود و این اتفاق باعث تقسیم سلولی به میزان غیرقابل کنترلی شود. حاصل این تقسیم غیرطبیعی اغلب به شکل توده یا برجستگی ظاهر می‌شود که معمولاً به عنوان تومور شناخته می‌شود. تومور می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.

تومور خوش‌خیم به خارج از محل اولیهٔ خود تکثیر نمی‌یابد و وارد اندام‌های دیگر نمی‌شود، اما تومور بدخیم که از سلول‌های سرطانی تشکیل می‌شود ابتدا در همان محل تکثیر می‌شود و اگر در این مرحله درمان شروع نشود آن‌ها می‌توانند به سایر اندام‌ها مهاجرت کنند، تکثیر شوند و در نهایت تبدیل به سرطان تهاجمی شوند.

پس تومور می‌تواند رشد کند و بافت‌ها یا ارگان‌های سالم اطراف را تخریب کند یا ممکن است سلول‌های سرطانی از تومور اصلی جدا شود و از طریق گردش خون یا سیستم لنفاوی به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد که آن را متاستاز می‌نامند.

علل و عوامل ایجاد سرطان

با اینکه هنوز علت بسیاری از سرطان‌ها مشخص نشده است، اما به نظر می‌رسد نوع شیوهٔ زندگی مثل قرار گرفتن طولانی‌مدت در برابر نور خورشید، سیگار کشیدن، نوع رژیم غذایی، عوامل روانی و معنوی یا مواد موجود در محیط زیست مثل مواد شیمیایی، رادیواکتیو در ایجاد سرطان مؤثر هستند. این عوامل از طریق واکنش‌های شیمیایی، رادیواکتیوی یا ویروسی باعث تولید سلول‌های غیرطبیعی و ایجاد سرطان می‌شوند. دریافت کم آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی، دریافت بیش از حد کالری از طریق مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها، به ویژه چربی‌های غیراشباع از جمله عوامل ایجاد سرطان هستند که با تغذیهٔ نامناسب در ارتباط است. به‌طورکلی برخی از علل ایجاد سرطان که تا امروز شناخته شده، شامل موارد زیر است:

مینا کاویانی، مسؤول آموزش همگانی انستیتو تغذیه با اشاره به شعار هفته ملی مبارزه با سرطان ۱۴۰۲، گفت: امسال شعار پویش ملی مبارزه با سرطان "من مسئولم برای پیشگیری از سرطان خودم، خانواده‌ام و جامعه‌ام" انتخاب شده است.

به گفته وی با اصلاح یا اجتناب از عوامل خطر سرطان زا و اجرای توصیه‌های پیشگیری می‌توان از بروز ۳۰ تا ۵۰ درصد مرگ‌های ناشی از سرطان جلوگیری کرد. همچنین با تشخیص زودهنگام و مدیریت بیماری می‌توان بار بیماری سرطان را کاهش داد.

کاویانی پیشگیری را مقرون به صرفه‌ترین راهکار بلندمدت برای کنترل سرطان برشمرد.

وی با اشاره به نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان خاطرنشان کرد: تغذیه صحیح همراه با رسیدن به وزن مناسب یکی از عوامل موثر در پیشگیری از بروز سرطان است.

این کارشناس تغذیه تاکید کرد: انتخاب نان و غلات کامل سبوس‌دار ضمن کمک به کاهش دریافت انرژی با داشتن فیبر غذایی به دفع مواد مضر خورده شده از بدن کمک می‌کند.

 کاویانی برای رسیدن به وزن سلامت، پرهیز از خوردن قند‌های ساده و انواع چربی‌ها به ویژه چربی‌های اشباع و جامد حیوانی را توصیه کرد و گفت که در کاهش وزن بسیار کمک‌کننده است.

به گفته وی استفاده از انواع سبزی و میوه تازه در برنامه غذایی روزانه به دریافت ویتامینها، مواد معدنی، آب و فیبر غذایی کمک می‌کنند.

این کارشناس تغذیه یادآور شد: برخی ویتامین‌ها نظیر ویتامین C دارای نقش آنتی‌اکسیدانی نیز هستند و با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، در پیشگیری از سرطان موثرهستند.

به گفته وی فیبر غذایی موجود در سبزی‌ها و میوه‌ها نیز موجب عملکرد بهتر دستگاه گوارش به ویژه روده‌ها می‌شود.

کاویانی به افراد توصیه کرد تا حد امکان از گوشت‌های سفید و کم چرب استفاده کنند. روزانه به اندازه یک سوم لیوان حبوبات پخته در برنامه غذایی خود داشته باشند تا ضمن مصرف پروتئین گیاهی از مزایای فیبر غذایی آن نیز بهره‌مند شوند.

وی استفاده از شیر و لبنیات کم چرب را در کاهش وزن موثردانست و افزود: پروتئین با کیفیت بالای موجود در لبنیات و شیر کم چرب و ویتامین‌های B۱۲, B۶ و موادمعدنی نظیر کلسیم و فسفر برای عملکرد بدن بسیار مفید است.

مسؤول آموزش همگانی انستیتو تغذیه در ادامه سخنان خود گفت: مواد غذایی فرآوری شده کارخانه‌ای (انواع سوسیس و کالباس) و لبنیات پرچرب دارای اسید‌های چرب ترانس هستند که از عوامل ایجادکننده سرطان محسوب می‌شوند و باید از مصرف آن‌ها خودداری کرد.

وی آنتی اکسیدان‌ها را موادی برشمرد که به مقابله با رادیکال‌های آزاد می‌پردازند و گفت: برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین C و پیش ساز ویتامین A (بتاکاروتن) و دسته‌ای از مواد معدنی مانند سلنیوم در فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی شرکت دارند.

به گفته کاویانی سبزی‌ها و میوه‌ها به واسطه داشتن انواع ویتامین‌ ها، مواد معدنی و رنگدانه‌های گیاهی سلامتی‌بخش، برای پیشگیری از سرطان بسیار مفید و موثر هستند و هرقدر پررنگتر باشند خواص سلامتی بخش بیشتری دارند.

مسؤول آموزش همگانی انستیتو تغذیه، فعالیت بدنی منظم را از دیگر مواردی برشمرد که به همراه تغذیه درست در پیشگیری از سرطان موثر است و هموطنان را به آن توصیه کرد.