وداع باخالق هامون سینمای ایران

این سخن امام(ره) برای سینمای ایران بسیار تعیین‌کننده بود و سینمای ایران پس از رخوتی که در سال‌های منتهی به انقلاب داشت و مردم از سینما گریزان شده بودند را برای ادامه حیات خود پس از انقلاب رهنمون کرد. اگرچه مهرجویی پنج فیلم قابل‌تامل مانند گاو و پستچی را در پیش از انقلاب اسلامی ساخت اما اوج فعالیت‌های او را باید پس از انقلاب دانست. اجاره‌نشین‌ها، هامون، درخت‌گلابی، لیلا، سنتوری و... آثاری است که با توجه به تنوع ژانری که داشتند اما نمایانگر دغدغه او در مورد خانواده و ریشه‌یابی آسیب‌های اجتماعی بود که نهاد خانواده را هدف قرار داده‌اند. او در سایه انقلاب اسلامی به ارزش‌های ملی ــ میهنی هم در آثار توجه ویژه‌ای داشت که سینمای او را به‌عنوان یک سینماگر مولف متمایز می‌کرد. از همین رو نیز آثارش را همواره با مشارکت نهادهای فرهنگی و هنری مانند بنیاد مسکن، شهرداری تهران، بنیاد فارابی و... می‌ساخت تا دغدغه‌هایش را روی پرده نقره‌ای سینما به نمایش گذارد.او به‌عنوان یک سینماگر هیچ‌گاه از چارچوب‌های قانونی نظام فرهنگی کشور خارج نشد، اگرچه بخشی از آشوب‌طلبان سال گذشته می‌خواستند از حضور او درخارج از کشور بهره‌برداری کنند اما این سینماگر هیچ‌گاه به این خواسته تن نداد. بدون شک قتل مهرجویی و همسرش یک تراژدی دهشتناک است. ناگزیر در میان غافلگیری این موقعیت تلخ نگاهی به کارنامه او داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

 

گاو (اقتباسی از داستان «عزاداران بیل»)

پستچی (اقتباس از نمایشنامه گئورگ بوخنر به نام وویتسک)

دایره مینا (اقتباسی از «آشغالدونی» از مجموعه داستان‌های «گور و گهواره»)

هامون (برداشتی آزاد از کتاب «بوف‌کور»)

بانو (اقتباسی سینمایی از فیلم ویریدیانا)

سارا (اقتباسی از نمایشنامه «خانه‌عروسک»)

پری (ترکیب سه قصه کوتاه از نویسنده معروف آمریکایی، جی.دی. سالینجر)

درخت گلابی (اقتباسی از داستان «جایی دیگر»)

مهمان مامان (براساس کتابی از هوشنگ مرادی‌کرمانی)

سنتوری (براساس داستانی از محمود گلابدره‌ای) 

سارا (اقتباسی از نمایشنامه «خانه‌عروسک»)

شیرک (براساس قصه‌ای چاپ‌نشده از کامبوزیا پرتوی یا مهناز انصاریان)

لیلا (براساس داستانی از مهناز انصاریان) 

 

«الماس ۳۳»؛ اولین فیلم          گاو؛ اولین فیلم مهم

اجاره‌نشین‌ها؛ اولین فیلم کمدی    لامینور؛ آخرین فیلم 

 

ایثار (۱۳۵۵)، فیلم مستند کوتاه برای سازمان انتقال خون ایران

الموت (۱۳۵۵)، فیلم بلند مستند داستانی درباره اسلام، تشیع و اسماعیلیان برای تلویزیون ملی ایران که تاکنون نمایش داده نشده 

انفاق (۱۳۵۶)، فیلم کوتاه مستند، ۱۰دقیقه برای مرکز انتقال خون

بخشش (۱۳۵۶)، فیلم کوتاه مستند برای مرکز انتقال خون

پیوند کلیه (۱۳۵۷)، فیلم کوتاه مستند برای وزارت بهداشت و درمان

سفر به سرزمین رمبو (۱۳۶۲)، فیلم مستند داستانی برای تلویزیون فرانسه براساس زندگی آرتور رمبو

 

مش حسن (زنده‌یاد عزت‌ا... انتظامی)

حمید هامون (زنده‌یاد خسرو شکیبایی)

بانو (بیتا فرهی)

سارا (نیکی کریمی)

لیلا (لیلا حاتمی)

عفت (گلاب آدینه)

علی سنتوری (بهرام رادان)

 

به خاطر یک فیلم بلند لعنتی (نشر قطره)

در خرابات مغان (نشر قطره)

آن رسید لعنتی (نشر به‌نگار)

سفر به سرزمین فرشتگان (نشر به‌نگار)

سفرنامه پاریس، عوج کلاب (نشر به‌نگار)

برزخ ژوری (انتشارات به‌نگار)

 

بعد زیبایی‌شناختی و زیباشناختی واقعیت اثر هربرت مارکوزه

جهان هولوگرافیک اثر مایکل تالبوت

یونگ، خدایان و انسان مدرن اثر آنتونیو مورنو

نمایشنامه‌های غرب واقعی و طفل مدفون اثر سام شپارد

آوازه‌خوان طاس و درس اثر اوژن یونسکو

 

عزت‌ا... انتظامی

علی نصیریان

خسرو شکیبایی

علی مصفا

لیلا حاتمی

محمدرضا شریفی‌نیا

فردوس کاویانی

بیتا فرهی

نیکی کریمی

توران مهرزاد

ایرج راد

فریده سپاه‌منصور

همایون ارشادی

 

گاو

اجاره‌نشین‌ها

هامون

بانو

سارا

پری

لیلا

درخت گلابی

مهمان مامان

سنتوری

 

جایزه یک عمر فعالیت اثرگذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همت انتشارات کاروان و ماهنامه جشن کتاب(۱۳۸۵)

دریافت جایزه از جشنواره فیلم بوسان(۱۳۸۶)

تقدیر برای یک عمر فعالیت هنری جشنواره بین‌المللی فیلم زردآلوی طلایی ایروان(۱۳۸۷)

دریافت نشان لژیون دونور درجه شوالیه از سوی سفیر فرانسه(۱۳۹۳)

و صد‌ها جایزه ارزشمند داخلی و خارجی که در این بخش نمی‌گنجد.

 

گاو (بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران، در رای‌گیری منتقدان سینمایی ایران سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷، ۱۳۷۸)

سارا

لیلا

دایره‌مینا

پستچی

درخت ‌گلابی

مهمان‌ مامان

هامون

بانو

آقای هالو

بمانی

مدرسه‌ای که می‌رفتیم(برگزیده بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران در شماره‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ ماهنامه فیلم، )

پری

سنتوری

نارنجی‌پوش

 

 

درس، نوشته اوژن یونسکو

غرب واقعی، نوشته سام شپارد

 

در سکانس آغازین فیلم‌ «هامون» که خواب حمید ‌هامون است، او را در کنار دریا می‌بینیم که می‌گوید: خواب می‌بینم که در کنار دریا هستم و با عده‌ای آشنا و غریبه به سویی می‌روم. انسان از آن چیزی که بسیار دوست می‌دارد خود را جدا می‌سازد. در اوج خواستن نمی‌خواهد، در اوج تمنا نمی‌خواهد. دوست می‌دارد، اما درعین‌حال می‌خواهد که متنفر باشد. امیدوار است اما امیدوار است امیدوار نباشد. همواره به یاد می‌آورد، اما می‌خواهد که فراموش کند.حالا خالق حمید هامون و بی‌شمار شخصیت‌های ماندگار در تاریخ سینمای ایران همراه همسرش (وحیده محمدی‌فر) به قتل رسیده. بهت‌آور است که داستان زندگی کارگردان شهیر ایرانی این‌طور شوکه‌کننده و ناگهانی تمام شود. کمتر فردی در دهه حاضر وجود دارد که به سینما و فیلم علاقه داشته باشد ولی مهرجویی و آثارش را نشناسد. او در دوران نوجوانی، علاقه‌مند به موسیقی شد و به آموزش موسیقی پرداخت. بعد از علاقه به موسیقی، به سینما علاقه‌مند شد و برای بهترین درک فیلم‌های روز، زبان انگلیسی را یاد گرفت. مهرجویی در ۲۰سالگی برای تحصیل راهی آمریکا شد و ابتدا سینما ‌خواند، اما خیلی زود سینما را رها کرد و در فلسفه به ادامه تحصیل پرداخت. زمانی که به ایران برگشت فیلم‌های فوق‌العاده‌ای ساخت که با بازخوردهای بسیار مثبتی از طرف جشنواره‌های داخلی و خارجی مواجه شد. خبر قتل داریوش مهرجویی و همسرش یک تراژدی کامل است.