حذف بند بیمه خدمات سلامت روان از برنامه هفتم توسعه | تنها یک درصد از بودجه کشور صرف حوزه روانشناسی می‌شود 

به گزارش جام جم آنلاین از روابط عمومی تهران ۲۰، فاطمه محمدبیگی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی و حامد مصلحی مدیرکل دفتر سلامت روانی وزارت بهداشت از میهمانان برنامه تهران ۲۰ شبکه پنج سیما بودند. 

وجود ۲ هزار روانشناس در شبکه بهداشت که خدمات رایگان ارائه می‌دهند

مدیرکل دفتر سلامت روانی وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال مجری که می‌گوید چند درصد بودجه این وزارت‌خانه صرف سلامت اجتماعی و روان می‌شود، اظهار داشت: اینکه دقیقا چه سهمی از بودجه یک دستگاه عریض و طویلی که بیمارستان و مراکز آموزشی متعدد دارد، دقیقا به این حوزه اختصاص پیدا می‌کند شاید اصلا سنجش مناسبی نباشد. در سازمان‌های جهانی هم اینگونه به این مورد نمی‌پردازند که چه سهمی از اعتبارات را به این موضوع اختصاص می‌دهند. آیا برنامه‌های حوزه سلامت روان در این بودجه به آن پرداخته شده و آیا پیشنهاداتی که مطرح شده به آن پرداخته می‌شود؟ پیشنهاداتی که تجربه‌های موفق جهانی است. مساله اساسی ما در حوزه سلامت روان، اعتبارات نیست بلکه دو مساله اساسی دیگر وجود دارد. اول نظام شبکه‌ای بهداشت که از سال ۶۹ سلامت روان را در شبکه ادغام کرده و به این معناست که خدمات سلامت روان در کل شبکه بهداشت است. در دهه ۹۰، ۲ هزار روانشناس در این شبکه هستند که خدمات رایگان ارائه می‌دهند. مردم در مرکز جامع سلامتی که در منطقه‌شان هست مراجعه کرده و برای مثال در زمینه فرزندپروری خدمات می‌خواهند، بدون پرداخت هزینه و به صورت رایگان می‌توانند، خدمات دریافت کنند. مساله امروز ما افزایش این تعداد است که منوط به اعتبارات نیست البته یکسری از افراد را از طریق آزمون استخدامی اخیر استخدام کردیم. علاوه بر این برنامه مهمی که در جهان، فقط چند کشور آن را اجرا کردند و جمهوری اسلامی در حال حاضر آن را ادغام می‌کند، برنامه سلامت روان جامعه‌نگر است. به این معنا که یک بیمار روانشناختی که گرفتار اختلال است فقط ۶۰ روز یا کمتر از آن می‌تواند در بیمارستان بستری باشد. زمانی که وارد محیط زندگی می‌شود به سبک خود برنگردد  و به محیطی بین خانه و بیمارستان نیاز دارد. این یک محیطی است که یک روانپزشک، چهار روانشناس و دو مددکار اجتماعی دارد. این محیط به بازتوانی فرد کمک می‌کند. این جزء برنامه‌های استثنایی در دنیاست.

۲۳ مرکز که جزء خدمات بهداشت و رایگان بوده به صورت آزمایشی اجرا شد که نتایج آن موفقیت‌آمیز بود

وی ادامه داد: بخشی که مسئولیت آن با ماست، سلامت روان جامعه‌نگر است که امروز ۲۳ مرکز را به صورت آزمایشی اجرا و دستور ادغام دادیم به این معنا که در کل کشور در بازه زمانی معقول گسترش پیدا کند. این‌ها فراتر از بیمه است و جزء خدمات بهداشت بوده و این خدمات رایگان هستند. در حال حاضر مرحله آزمایشی تمام شده و نتایج آن بسیار موفقیت‌آمیز بوده و گزارشاتش هم به سازمان‌های جهانی ارسال شده است و این به شبکه ادغام می‌شود. شبکه بهداشت و درمان کشور که مقام معظم رهبری و رییس جمهور به آن تاکید دارند که باید تقویت شود. امروز ۲۳ مرکز در کشور و در استان تهران شش مرکز به صورت آزمایشی دو مرکز در منطقه فلاح، دانشگاه تهران، شهید بهشتی و ایران هم در این طرح بودند که این موارد فراتر از بیمه و رایگان است.

تنها یک درصد از بودجه کشور صرف حوزه روانشناسی می‌شود که حوزه پیشگیری است 

در ادامه فاطمه محمدبیگی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از پرداخت هزینه‌ها توسط بیمه بیان کرد: یکی از معضلاتی که ما در عرصه روانشناسی در کشور داریم هزینه بالا و سلسله مراتبی بودن این موضوع است که نیاز به مشاوره در جلسات متعدد، ترس از عدم پاسخگویی و به نتیجه نرسیدن در مشاوره است. از طرف دیگر وجود کانون‌های متعدد مدیریتی در عرصه روانشناسی قسمتی در وزارت کشور است و قسمتی در بهزیستی و وزارت کار و قسمتی هم در وزارت بهداشت به شکل نظام شبکه است. آنچه که در نظام شبکه در شبکه بهداشتی و درمانی است رایگان است. مشکل مردم این قسمت نیست. تعداد مراکز بسیار کم است و ما نیاز به مراکز بسیار بیشتری از این در سطح تمامی شهرستان‌ها داریم. بحث بودجه و اعتبارات برای ما در مجلس اولویت است و ما متاسفانه می‌بینیم علی‌رغم پیشنهاداتی که وزارت بهداشت مطرح می‌کند، اما در سازمان‌های برنامه‌ریزی کشور این اتفاق رخ نمی‌دهد و تنها یک درصد از بودجه کشور صرف حوزه روانشناسی که حوزه پیشیگیری است، می‌شود. در صورتی که حوزه عدم ورود به دروازه بیماری‌هاست و می‌تواند بار بیماری‌ها را کاهش دهد.

در کمیسیون بهداشت بند بیمه خدمات سلامت روان مصوبه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شد و در کمیسیون تلفیق حذف شد

وی افزود: ما در برنامه ششم برای اولین بار از حوزه سلامت اجتماعی در قانون برنامه استفاده کردیم. مراجع تشخیص مصلحت نظام موافقت کردند که مصوبه مجلس برای تمدید شش ماهه برنامه ششم رخ دهد. آنچه ک به عنوان برنامه هفتم از دولت به مجلس رسید برنامه کارآمدی از نظر ما نبود و ما مجبور شدیم حذف و اضافه‌ای را انجام دهیم. البته گله‌مندی ما از همکاران مجلس هم هست، برای مثال در کمیسیون بهداشت ما بند بیمه خدمات سلامت روان را اضافه و مصوبه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شد و در کمیسیون تلفیق حذف شد. اگر قرار باشد نظام بیمه‌ای را پشتیبان خدمات سنگین و گرانبهای خدمات مشاوره و روانشناسی قرار ندهیم حتی مردم در سطوح متوسط و بالا هم نمی‌توانند از آن استفاده کنند. متاسفانه بند بیمه شدن خدمات برای بحث روان در کمیسیون تلفیق حدف شده و مورد اعتراضم بوده چرا که با پیشنهاد من و رای همکاران تصویب و در کمیسیون تلفیق حذف شد که این کمیسیون توجیهه هزینه‌بر بودن را برای حذف آن داشتند. هزینه پیشگیری کمتر از درمان است. ما باید این اصل را بپذیریم اگر سلامت نسل آینده و سلامت مادر و کودک و اگر سلامت خانواده برای ما مهم است باید برای ان هزینه کنیم و دولت باید این موارد را در هزینه‌هایش ببیند. در لایحه دولت این بند را ضعیف می‌بینیم و پیشنهاد از طرف مجلس مطرح و با اصل ۷۵ این را رد می‌کنند. این موضوع که بتوانیم شبکه دسترسی رایگان را گسترده کنیم و شبکه‌های سراج یا همان شبکه بحث سلامت روان در کلینیک‌های ویژه خودش در شبکه گسترده بهداشتی کشور که چندین هزار مراکز بهداشت و مراکز جامع سلامت داریم، قرار بگیرد و این ادغام کامل در شبکه صورت و خدمات رایگان مشاوره و روانشناسی ارائه و ارجاع هم رعایت شود، این بهترین هدفی است که تامین‌کننده سلامت روان جامعه است. ما به جای اینکه سطح پیشگیری و سطح دو که معمولا روانپزشکی برای ارجاع را به ترتیب داشته باشیم متاسفانه مردم مستقیم به سطح دو مراجعه می‌کنند و این خود هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.

سازمان نظام و وزارت و کمیسیون بهداشت مصرند که بند بیمه خدمات سلامت روان مجدد به قانون بازگردد

حامد مصلحی نیز بیان کرد: در برنامه ششم که هفت ساله بود و شش ماه دیگر هم تمدید شد، این بند وجود داشت. مساله اصلی این است که ارائه خدمات سلامت روان برای تامین اعتبار نیاز به نظام‌نامه و راهنما‌های استانداردسازی خود دارد که در حال حاضر این استاندارد‌ها نیست. الان یک روانشناسی ممکن است یک مراجعه‌کننده را با اختلال مشخصی یا بدون اختلال ۱۰ یا ۲۰ یا ۴۰ یا صد جلسه ببیند. نیاز بوده که در آن زمان، سازمان نظام استاندارد‌های آنان را تعیین کند. قرارداد این مشاور و بیمه‌گر چیست؟ این کار‌ها نشده و فقط نامه‌نگاری و اعتراض که چرا این خدمات بیمه نمی‌شود. بالاخره منابع بیمه هم یک محدودیت‌هایی دارد. بخشی از اشکال به حوزه تخصصی ما مربوط می‌شود و از زمانی که سازمان نظام دچار یک اختلال طولانی بوده و کاری که باید انجام می‌داده را نکرده و فقط اعتراض داشته است. امروز بخشی از این بیمه آمده و امیدوارم با این تحولی که در سازمان نظام رخ داد، استاتدارد‌ها تعیین شود. در برنامه هفتم این مورد حذف شده و مزیت اصلی این بود که این قانون در برنامه ششم بود. در حال حاضر سازمان نظام و وزارت و کمیسیون بهداشت مصرند که این قانون مجدد بازگشته، البته تکالیفش مشخص شود. یعنی معلوم شود که سازمان بیمه‌گرد بناست بیمه بدهد، استاندارد را چه کسی قرار است بنویسد و ظرف چه مدت می‌نویسد. نگاه می‌کنیم یک عده‌ای از سر اینکه مساله رافهمیدند، اما راه حل را درست متوجه نشدند مرکز ملی مشاوره و روانشناسی خانواده را تصویب کردند. نمی‌دانیم هم چه کسانی هستند. این پیشنهاد وزارت بهداشت نیست بلکه وزارت پیشنهاد حذف این ماده را دارد، ولی این ماده دو بار گفته شده و از طرفی نظام ارجاع، برنامه سلامت خانواده که جز برنامه‌های اصلی وزارت بهداشت و برنامه اصلی تقویت نظام شبکه است که البته خواسته همه مسئولین بهداشت در سال‌های مختلف بوده، کاهش پرداخت از جیب مردم و بیمه است. در حوزه سلامت روان با مساله سراج که مخفف سلامت روانی اجتماعی است، با این مساله پیشنهاد و حذف می‌شود. ما در تلاشیم و امیدواریم سازمان هم همکاری کند که نظام ارجاع و توسعه واحد‌های سراج در این زمینه حل شود.

سال گذشته با سیاست‌های غلطی که اتخاذ شد، هزینه‌های زیادی از مردم گرفته و تعداد زیادی از مراکز برشکست شدند

وی درباره تعرفه‌های بالای مشاوره هم خاطرنشان کرد: این تعرفه‌ها هم برای پرداخت‌کننده زیاده و هم برای دریافت‌کننده کم است. سال گذشته با سیاست‌های غلطی که اتخاذ شد، این هزینه زیاد از مردم گرفته و تعداد زیادی از مراکز برشکست شدند حتی هزینه اجاره‌بهای خود را هم نمی‌توانستند پرداخت کنند. تا زمانی که این عدد کارشناسی پیش نمی‌رود، کسی هم آن را اجرا نمی‌کند. راهکار این موضوع تحقق نظام ارجاع است یعنی سازمان بیمه‌گر باید بیمه کند مشروط بر اینکه یک پزشک یا یک روانشناس دیگری یا یک مرکز غیرمنتفعی یعنی یک فرد ذینفعی تشخیص دهد که این فرد نیاز به ۱۰ جلسه خدمت دارد. این مساله نظام ارجاع جزء مسائل مطرح در کشور‌های دنیاست. ما از هرجهتی اگر نتوانیم در بهداشت و درمان حرف بزنیم که در اکثر مواقع می‌توانیم، در نظام مراقبت‌های اولیه بهداشت و این مساله خانه‌های بهداشت در کشور‌های منطقه سرآمد هستیم و در هر کشوری که در مناطق مدیترانه شرقی است ما از نظر نظام شبکه دارای قوی‌ترین شبکه هستیم. مساله این است اگر نظام ارجاع در عرصه زبان تحقق شود پس از آن منجر به بیمه کردن خدمات می‌شود.

در مراکز خصوصی مشاوره در سطح کشور نیازمند ورود جدی بیمه‌ها هستیم چرا که ما ۴۸ سازمان بیمه‌گر داریم

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با بیان تاسیس مرکز ملی مشاوره و روانشناسی عنوان کرد: بند ج جزء دوم ماده ۷۰ که بحث مرکز ملی مشاوره و روانشناسی است. این مرکز اگر وجود داشته باشد بد نیست، اما مدلی که در ماده ۷۰ آمده، فرادستگاهی بودن آن است که اشکال قانونی داشته و مغایرت دارد با سیاست‌های کلی سلامت بند ۷ که تولیت نظام سلامت را به وزارت بهداشت سپرده است. مدیریت این مرکز دست چه کسی خواهد بود و بحث بودجه آن به چه شکل بوده؟ امکان این موضوع میسر نیست و بهتر است ما در مراکز سراج این را دنبال کنیم. بهترین راه خدمت با قیمت مناسب و دسترسی آسان برای مردم تقویت نظام ارجاع و شبکه در قالب دو طرح پزشکی خانواده که نام آن سلامت خانواده شده و مراکز سراجی که در نظام شبکه بهداشتی باید گنجانده شوند و سال‌ها بر روی میز مانده و اجرا نشده و باید اجرا شوند. در مراکز خصوصی مشاوره در سطح کشور نیازمند ورود جدی بیمه‌ها هستیم. ما ۴۸ سازمان بیمه‌گر داریم و اگر سازمان‌های بیمه‌گر بیایند با آینده‌پژوهی و سیاست پژوهی و حکمرانی سلامت اجتماعی ورود کنند، باید چند سال آینده هزینه فایده بیمه روانشناسی و مشاوره و غربالگری این بیماری‌ها را محاسبه کنند، متوجه می‌شوند که در کاهش بار بیماری‌ها و کاهش هزینه‌کرد دستگاه این بیمه‌ها موثر خواهد بود. 

در مجلس موضوع خدمات مشاوره و روانشناسی در کمیسیون اجتماعی مطرح می‌شود 

وی درباره ارائه گزارشاتی به مجلس مبنی بر تخلفات عدم اجرای تعرفه‌ها گفت: در مجلس موضوع خدمات مشاوره و روانشناسی در کمیسیون اجتماعی مطرح و بیشتر موضوعات و گزارشات به آنجا رفته که یکی از چالش‌های ماست. اگر موضوع سلامت روان در کمیسیون بهداشت و اجتماعی بیاید و با هم مطرح شود، بجای اینکه رویکرد درمان‌محور را پیش بگیریم و مرتب بیمارستان احداث و کلینیک درمانی افتتاح کرده و تعداد روانپزشک‌ها را بیشتر کنیم و به سمت فاکتور‌های اجتماعی سلامت برویم باید فقط به آن بپردازیم. چون وزارت کار و وزارت ورزش و جوانان هم در این امر دخیل هستند نوعا در کمیسیون اجتماعی مطرح می‌شود. اما ما در این زمینه نوعی نابسامانی داریم. گله‌مندی و گزارشات مردم از هزینه‌های گران هست و اینکه مشاوره رفته و نتیجه نمی‌گیرند. باید این‌ها اصلاح شود. ما هم به نظام شبکه و ارجاع و ورود بیمه‌ها معتقد هستیم. فاصله پرداخت مردم به ارائه دهنده خدمت روانشناسی با فاصله هزینه مطب و یا کلینیک برای صاحب آنجا در نظام بیمه‌ای باید پوشش داده شود.

هنوز دید سیاستگذاران جامعه نسبت به این مورد ارتقا لازم را پیدا نکرده و هزینه‌کرد در آن کم است 

محمدبیگی گفت: ما یک تاسف داریم ک لایحه در دولت ضعیف بسته شده است. در برخی از موارد در خود کمیسیون تلفیق این موضوع حذف می‌شود. یعنی هنوز دید سیاستگذاران جامعه نسبت به این مورد ارتقا لازم را پیدا نکرده و هزینه‌کرد در آن کم است. وقتی ما برای بحث آب و جاده و راه و اینترنت چندین هزار میلیارد هزینه کرده که باید هم بکنیم، اما همزمان در کنارش، بحث سلامت روح و روان مردم را روی میز بودجه بنشانیم هنوز نتوانستیم در سیاستگذاری این موضوع درست عمل کنیم. نکته مثبت ما مشاوره قبل و حین و بعد از ازدواج است که هم در فصل ۱۶ در حوزه زن، خانواده و جمعیت گنجاندیم و هم در قانون جوانی جمعیت و هم در برنامه هفتم آمده و امیدواریم در بودجه سنواتی هم آقای وزیر بهداشت و کار آمده و حوزه مشاوره و سلامت و مراکز مشاوره مرتبط را با بودجه‌های خوب تایید و سازمان برنامه هم آن را تصویب کند.