آشوراده زنده می‌ماند؟ | سرنوشت تلخ فوک‌های خزری و پرندگان مهاجر

به گزارش جام جم آنلاین، توسعه ناپایدار شمشیرش را برای آشوراده از رو بسته است و کماکان فعالان محیط‌زیست نگران هستند که گردشگری بی‌ضابطه آشوراده را به کام مرگ بفرستد. هرچند برخی مقام‌های مسئول بتازگی ادعا کرده‌اند که مانع تخریب این جزیره می‌شوند. اما تجربه ثابت کرده است که بیشتر سرمایه‌گذاران برای کسب سود بیشتر مناطق بکر کشور را قربانی طرح‌های گردشگری می‌کنند، طرح‌هایی که به ساخت سازه‌های بزرگ مانند هتل و شهربازی محدود می‌شود و در آنها هیچ نشانی از توسعه پایدار و توجه به محیط زیست دیده نمی‌شود.

خداحافظی با فوک خزری و پرندگان مهاجر

آشوراده یکی از بکرترین زیستگاه‌های کشور محسوب می‌شود و هر سال پرندگان مهاجر بی‌شماری برای پشت سرگذاشتن زمستان به این جزیره می‌آیند. علاوه بر این آشوراده به عنوان یکی از زیستگاه‌های فوک‌خزری نیز‌ نقش قابل توجهی در حفظ تنوع زیستی این پهنه آبی دارد.

دکتر حمید‌رضا رضایی، عضو هیات‌ علمی ‌دانشگاه منابع طبیعی گرگان در این باره به جام جم آنلاین می‌گوید: فوک خزری تنها پستاندار دریای خزر محسوب می‌شود که در خطر انقراض قرار دارد.

او با اشاره به اینکه آشوراده یکی از زیستگاه‌های‌ فوک خزری است، توضیح می‌دهد: فوک‌های  خزری در قسمت‌های شمالی دریای خزر زادآوری می‌کنند. اما خارج از فصل زادآوری به قسمت‌های جنوبی دریای خزر می‌آیند و در این بین جزیره آشوراده یکی زیستگاه‌هایی است که فوک‌های خزری خارج از فصل زادآوری در آن دیده می‌شوند.

این درحالی است که در سال‌های اخیر مسائلی مانند آلودگی آب، از بین رفتن طعمه، افزایش دمای هوا و صید و شکار سبب کاهش جمعیت فوک‌های خزری شده است و کارشناسان برآورد می‌کنند که کمتر از یکصدهزار فوک خزری باقی‌ مانده  باشد.

دکتر رضایی تاکید می‌کند: در چنین شرایطی باید همه تلاش خود را برای حفاظت از این گونه به کار بگیریم و  حفظ زیستگاه‌هایی مانند آشوراده در این بین بسیار تاثیر گذار است. ‌

علاوه بر فوک‌های خزری، آشوراده زیستگاهی منحصر بفرد برای پرندگان مهاجر نیز هست. عضو هیات علمی دانشگاه منابع طبیعی گرگان در این باره می‌گوید: آشوراده  یکی از زیستگاه‌های خاص برای پرندگان مهاجر است و این روزها که هنوز فصل مهاجرت پرندگان شروع نشده است، می‌توان چندین هزار پرنده شکاری را در این منطقه دید که در حال سفر به سمت جنوب هستند.

آن طور که دکتر رضایی توضیح می‌دهد در فصل زمستان بسیاری از گونه‌های در خطر انقراض، آشوراده را برای زمستان گذرانی انتخاب می‌کنند‌. به همین دلیل نباید اجازه داد مسائلی مانند گردشگری این منطقه را از حالت طبیعی ‌خارج کند‌.

نجات آشوراده با گردشگری پایدار

در این بین البته کارشناسان با اجرای طرح‌های گردشگری پایدار در آشوراده مخالف نیستند، زیرا اگر مسائل محیط زیستی به درستی رعایت شود و نظارت مناسبی نیز روی اجرای این طرح‌ها‌ انجام شود، می‌توان برای حمایت از جوامع محلی اقدامات مناسبی انجام داد.

عضو هیات علمی دانشگاه منابع طبیعی گرگان دراین باره می‌گوید: می‌توان با رعایت استانداردهای لازم شرایطی ایجاد کرد که گردشگران برای دیدن پرندگان مهاجر و فوک‌های خزری به این منطقه بیایند و به این شکل معیشت جوامع محلی نیز تامین شود، البته به شرطی که ضوابط محیط زیستی رعایت شود.

‌دکتر رضایی درباره اینکه گردشگری در آشوراده باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ به جام جم آنلاین می‌گوید: در این بین ظرفیت بُرد مساله اصلی است، یعنی باید توان منطقه‌ مشخص شود. افزون بر این باید بررسی شود که چه تعداد گردشگر در روز می‌تواند وارد جزیره شود؟ در چه فصلی گردشگری انجام شود؟ گردشگران کجا اسکان داده شوند؟‌ گردشگران با چه وسیله‌ای تردد کنند؟ و چه سازه‌هایی قرار است در منطقه ساخته شود؟

آن طور که او توضیح می‌دهد ساخت سازه‌های بزرگ مانند هتل، رستوران و یا منطقه بازی سبب تخریب آشوراده می‌شود و نباید چنین برنامه‌هایی در دستور کار مسئولان قرار گیرد.‌

عضو هیات علمی دانشگاه منابع طبیعی گرگان عنوان می‌کند: اگر به این مسائل توجه نشود، زمینه برای تخریب زیستگاه و تحمیل استرس به گونه‌های حیات وحش فراهم می‌شود.

این درحالی است که کشورهای دیگر دنیا در این خصوص تجارب مناسبی دارند. دکتر رضایی در این خصوص توضیح می‌دهد: برای نمونه در یک پارک ملی در اوگاندا گردشگران درون چادرهای ساده اسکان داده می‌شوند و در منطقه هیچ سازه‌ بزرگی ساخته نشده است.

کارشناسان تاکید می‌کنند که برای حفاظت از آشوراده نباید دچار هیچ غفلتی شد، زیرا بیشتر زیستگاه‌های منطقه تخریب شده است و چنانچه آشوراده نیز به سرنوشت این زیستگاه‌ها دچار شود در کنار تخریب محیط زیست کشور معیشت جوامع محلی نیز‌ به خطر خواهد افتاد.

دکتر رضایی در این باره می‌گوید: گمیشان را به دلیل پرورش میگو از دست داده‌ایم، تالاب‌های آجی‌گل، آلماگل و آلاگل نیز خشک شده است و تنها زیستگاه باقی‌مانده در منطقه برای حیات وحش آشوراده است و چنانچه این زیستگاه نیز تخریب شود، مسیر مهاجرت پرندگان تغییر خواهد کرد و به این شکل ذخایر ژنتیکی ما و اقتصاد جوامع محلی که به پرندگان مهاجر وابسته است نیز به خطر می‌افتد.