لزوم توجه به آینده لبنیات

حجم بازار لبنیات در سال ۲۰۲۲ حدود ۱.۵۳برابر صنعت پتروشیمی با ارزش ۵۸۴ میلیارد دلاری است. بنابراین، این صنعت یک بازار بزرگ و روبه‌ رشد دارد اما چشم‌اندازهای آن در ایران روشن نیست. پایه‌ای‌ترین هزینه لبنیات را بهای شیر‌خام تشکیل می‌دهد. در هفته‌های پایانی اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، سرپرست وقت وزارت جهاد کشاورزی، برمبنای مصوبه ستاد تنظیم بازار، با افزایش قیمت شیر خام به ۱۵‌هزار تومان موافقت کرد. روی هر ۰.۱درصد چربی هم ۲۰۰‌تومان افزایش قیمت اعمال می‌شود. شیرخام ۳۰ تا ۳۵‌درصد هزینه‌های محصول لبنی را در برمی‌گیرد. در نتیجه ماده خامی که صنایع لبنی باید خرید کنند، گران شده اما قیمت محصولات وابسته به آن تا این زمان پایین‌تر از ارزش واقعی قرار دارد. در مجموع اقلامی مانند شیر نایلونی، شیر بطری کم‌چرب، ماست دبه‌ای ۲.۵ کیلوگرمی چرب، پنیر یواف ۴۰۰ گرمی و... باید بر مبنای قیمت شیر‌خام و مصوبه ستاد تنظیم بازار تعیین قیمت شوند.
در این میان حاشیه سود کارخانه‌ها که باید بین ۱۴ تا ۱۷‌درصد باشد بنابر نوع محصول به ۴، ۵ و تا پایین‌تر از ۱۰‌درصد می‌رسد.برخی کارخانه‌ها اما محصولاتی را تولید می‌کنند که مشتریان خاص دارند . افزایش قیمت شیر‌خام در شرایطی که قیمت سایر محصولات ثابت مانده آنها را ورشکسته می‌کند. در قیمت‌گذاری باید به این قاعده توجه داشت که هزینه تولید به اضافه میانگین ۱۴ تا ۱۷‌درصد سود تولید‌‌کننده، قیمت درب کارخانه را تعیین می‌کند. پس از آن، مجموع این دو مورد با ۱۵‌درصد حق حساب مغازه‌دار به اضافه ۱۵‌درصد هزینه حمل و پخش جمع زده می‌شود. سالانه ۲۷‌هزار میلیارد تومان زیان تاثیر اعمال نشدن افزایش ۳۰۰۰تومانی قیمت شیر‌خام روی محصولات لبنی ساده است. این زیان میان ۲۵۰ تا ۳۰۰ کارخانه که این محصولات را تولید می‌کنند، سرشکن می‌شود. این وضعیت روی ۴۵۰‌هزار شغل مستقیم و ۲ تا ۲.۵ میلیون شغل غیرمستقیم تاثیر می‌گذارد. برای حل این معضل پیشنهاد می‌دهیم قیمت‌ها در اسرع‌وقت ابلاغ شوند اما راهکار اساسی توزیع یارانه‌های محصولات دامی در سمت مصرف‌کننده در قالب کالابرگ است از جمله در شیر مدارس و شیری که باید در مناطق محروم توزیع شود. این راهکار هم صنعت را حفظ می‌کند و هم این‌که اقتصاد صنایع لبنی را بهبود می‌دهد.