صنایع دستی؛پیش به سوی توسعه

استان بوشهر افزون بر برخورداری از صنایع نفت و گاز که این خطه جنوبی کشور را به قطب انرژی دنیا تبدیل کرده است با دارابودن بیش از6میلیون اصله نخل و همچنین 720کیلومتر مرز آبی مشترک با خلیج همیشه فارس از ظرفیت های بی نظیری در مقایسه با دیگر استان های همجوار در حوزه تولیدات صنایع دستی برخوردار است.

حصيربافي، لنج سازي،‌ صنايع دستي دريايي،‌گليم بافي،‌ خوس دوزي، عبابافي، گرگوربافي، كپوبافي، نخ ريسي، گره چيني، دمام سازي همه از صنايع دستي بومي استان بوشهر و سفال، چرم، معرق، منبت، كنده كاري روي چوب، خراطي، نگارگري، تذهيب رشته هاي غيربومي است كه از ساير استان هاي به اين استان آمده است.

برنامه های بوشهر در هفته صنايع دستي

معاون صنايع دستي اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگري استان بوشهر با اشاره به 21برنامه تدراک دیده شده در هفته صنايع دستي گفت: افتتاح سه كارگاه صنايع دستي در رشته هاي احجام چوبي، عبابافي و گليم بافي با حجم سرمايه گذاري سه ميليارد و ششصد ميليون تومان و اشتغال 80 نفر به صورت مستقيم، امضاء تفاهم نامه هايي با اداره كل فني و حرفه اي در راستای ترویج صنايع دستي،انعقاد تفاهم نامه با شركت مجتمع گاز پارس جنوبي براي حمايت در برگزاري نمايشگاه هاي صنايع دستي، آموزش رشته هاي صنايع دستي براي كاركنان از برنامه هایی است که در این مدت شاهد اجرای آن خواهیم بود.

خليل رازه افزود:افزون بر برنامه های اشاره شده انعقاد تفاهم نامه با صندوق بازنشستگي روستايي و عشايري استان به منظور بيمه بازنشستگي صنعتگران و همچنين بيمه درمان آنان، امضاء تفاهم نامه با كانون پرورش كودكان و نوجوانان استان براي برگزاري دوره آموزشي و ورك شاپ و همكاري در بازديد از كارگاه هاي توليدي صنايع دستي و چاپ كتاب معرفي و ساخت صنايع دستي براي رده هاي سني كودكان و نوجوانان، برپايي 50 غرفه نمايشگاهي و فروش صنايع دستي در شهرستان هاي جم و بوشهر، با همكاري شركت مجتمع گاز پارس جنوبي و نيروگاه اتمي بوشهر، برنامه ريزي در سطح شهرستان هاي استان به منظور نشست صنعتگران و هنرمندان اين عرصه و حتي خرماداران،‌ تقدير و تشكر از صنعتگران و هنرمندان كه در سال گذشته توانسته اند نشان ملي و مرغوبيت صنايع دستي را اخذ نمايند و ساير برنامه هاي ديگر در دستور کار این معاونت قراردارد. از سوی دیگر در سفر دوم رياست جمهور به استان پیشنهاد اعتباری حدود 25 ميليارد تومان ارائه شد كه در صورت تخصیص،این اعتبار صرف ايجاد زيرساخت هاي صنايع دستي استان بوشهر خواهد شد.

صنايع دستي ؛گام به گام به سوی توسعه

وی با بیان این که در سال هاي اخير برنامه هاي توسعه و ترويج صنايع دستي در استان با معرفي كار دست صنعتگران به صورت برگزاري نمايشگاه ها و ايجاد بازارهاي فروش، چاپ بروشور و تهيه كليپ هاي معرفي انجام شده است ادامه داد: اين اقدام علاوه بر معرفي صنايع دستي در راستاي ايجاد علاقمندي مردم، سبب استقبال آنان براي توليدات بيشتر شده است. در دستور كار قرار دادن كارهايي مانند پرداخت تسهيلات كم بهره به صنعت گران و هنرمندان صنايع دستي باعث رونق توليد و افزايش تنوع محصولات شده است. در استان بوشهر شهرها و روستاهايي مانند شهر آبپخش يا روستاي بحيري از توابع شهرستان دشتي فعاليت هاي گسترده اي در توليد حصير و محصولات حصيري و پارچه عبا صورت مي پذيرد.

صادرات 1میلیون دلاری صنايع دستي

خليل رازه خاطر نشان کرد: محصولات و توليدات صنايع دستي استان جايگاه خود را علاوه بر اينكه در بازارهاي داخلي پيدا كرده، در بازارهاي خارجي نيز متقاضیان پروپاقرصی دارد. عمده كشورهاي حوزه خليج فارس و درياي عمان بازارهاي هدف صنايع دستي استان هستند كه محصولاتي چون پارچه عبا، حصير و صنايع دستي دريايي و گليم به كشورهاي حاشيه خليج فارس صادر مي گردد. كشور قطر، كويت، عمان و عراق متقاضي پارچه عبا، كشورهاي تركيه، روسيه و آسياي ميانه حصير، كردستان عراق گليم، چرم و صنايع دستي دريايي بيشترين مقاصد صادرات صنايع دستي استان مي باشد. در سال 1401 طبق آمار گمركات استان بوشهر مبلغي بالغ بر 1.350.250 دلار بابت صادرات محصولات مذكور درآمدزايي ايجاد شده است.

فعالیت تولیدکنندگان در 10شهرستان

وی ادامه داد: براي توسعه و ترويج صنايع دستي استان اداره كل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي اقدام به تدوين برنامه آموزشي براي تمام رشته هاي فعال صنايع دستي در 10 شهرستان استان کرده است كه به محض تأمين اعتبار مورد نياز در سال جاري دوره ها برگزار خواهد شد. همچنين از محل قانون بودجه بند ب تبصره 16 معادل 38 ميليارد تومان تسهيلات پيش بيني شده كه بخشي از اين بودجه جذب و به متقاضيان پرداخت و برخي ديگر در مسير تكميل پرونده تسهيلات بانكي هستند. اقدام بعدي مشاركت توليدكنندگان و يا تعاوني هاي فعال در نمايشگاه هاي داخلي و خارجي با حمايت صددرصدي به منظور معرفي و بازاريابي بوده كه اداره كل در سال 1401 حدود 91 نمايشگاه داخلي و 3 نمايشگاه خارجي شركت داشته است. در آينده نيز اين حمايت ها از جوانان و صنعت گران صنايع دستي قطعا بيشتر خواهد شد و علاوه بر اين در موضوعات مسئوليت اجتماعي از قبيل تأمين كمك هزينه ازدواج، تأمين كمك هزينه درمان، برقراري بيمه بازنشستگي و ساير اموري كه كمك مي كند تا جوانان عرصه صنايع دستي تمايل بيشتري به توليد و حضور فعال داشته باشند اقدام خواهد شد. البته در سال 1401 و در سه ماهه اول سال جاري اين حمايت ها ادامه داشته و نيز در آينده با رويكرد و كيفيت بالاتري ادامه خواهد داشت.

عرضه محصولات در جام جهانی قطر

رازه اضافه کرد: در سال گذشته علاوه بر حضور در نمايشگاه هاي داخلي جهت معرفي و بازاريابي محصولات صنايع دستي نيز در حاشيه رويداد ورزشي جام جهاني قطر در  شهر دوحه غرفه اي از صنايع دستي استان بوشهر برپا گرديد كه در آن حضور فعالي داشتيم و تمام كالاهاي خود را به فروش رسانده و با موفقيت به كشور بازگشتيم؛ ضمنا علاوه بر بازاريابي و فروش محصولات مان، آينده و ارتباط عالي در خصوص صنايع دستي كشورمان در كشور قطر را رقم زديم. برنامه هاي ديگري چون برپايي نمايشگاه فروش قطعي صنايع دستي بومي استان كه با همكاري و مشاركت شورا و راهبردي پتروشيمي پارس ايجاد شد، حمايت از صنعتگران و هنرمندان صنايع دستي در پرداخت تسهيلات كم بهره كه از تكاليف اداره كل بوده است انجام شده است. در سال جاري ما چند برنامه ويژه از جمله ميزباني داوران منطقه اي نشان ملي صنايع دستي را در دستور كار داريم كه در آن استان هاي خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سيستان و بلوچستان،‌ كهكيلويه و بويراحمد حضور دارند و اين مراسم در شهر بوشهر برگزار خواهد شد، همچنين برنامه ايجاد زيرساخت هاي صنايع دستي با مشاركت شهرداران و فرمانداران ساير مناطق بوشهر صورت خواهد گرفت؛ برنامه هايي چون برگزاري دوره هاي آموزشي در رشته هاي مختلف صنايع دستي، حضور در نمايشگاه هاي داخلي و خارجي، حمايت از صنعتگران در پرداخت تسهيلات كم بهره و ... نيز در دستور كار قرار دارد.

تلاش برای فروش مجازی صنایع دستی

معاون صنايع دستي اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگري استان بوشهر گفت: براي حضور و فروش در بازارهاي كل كشور علاوه بر حضور در نمايشگاه ها مي بايست با علم و فناوري مانند ساخت اپليكيشن و سايت هاي فروش توسط هنرمندان صنايع دستي استان بايد تمهيداتي صورت گيرد كه اين اداره كل با تشويق بخش خصوصي اين عرصه نسبت به اين امور اقدام كرده است.

مشارکت جوامع محلی در توسعه فرهنگ صنایع دستی

رازه با بیان این که در گذشته سابقه فروش شاخ و برگ نخلستان ها و انتقال  از استان بوشهر به استان خوزستان وجود داشت ادامه داد: محصولات حصيري استان بوشهر و به ويژه شهر آبپخش از نظر كيفيت با ساير محصولات حصيري ديگر استان ها قابل مقايسه نيست و تفاوت بسياري دارد. براي جلوگيري از خروج مواد اوليه در شهرهاي استان بوشهر مخصوصا آبپخش خوشبختانه اهالي محترم اين شهر و روستاهاي اطراف به اين امر وافق شده اند كه برگ هاي نخل خود را در ابتدا نسوزانده و در وهله بعدي به متقاضيان همين منطقه به فروش برسانند. از آنجايي كه توليدكننده هاي حصير در شهر آبپخش و ساير شهرها استان نسبت به سال قبل و يا سال هاي گذشته چندين برابر شده، از اين رو آنها براي تهيه مواد اوليه خود در تكاپو هستند و از سوي ديگر اداره كل ميراث فرهنگي،‌ گردشگري و صنايع دستي با برگزاري دوره هاي آموزشي حصيربافي و كپوبافي در منطقه و صدور پروانه هاي توليد انفرادي و كارگاهي افراد زيادي را در اين خصوص فعال نموده است. مضافا به اينكه افرادي در حاشيه توليد حصير و كپو نسبت به جمع آوري برگ هاي درخت نخل و فروش آن مشغول هستند كه اين خود نيز به نوعي شغل جديد در قالب تهيه مواد اوليه است. براي پيشگيري از وقوع چنين اتفاق و يا موارد مشابهي اداره كل نسبت به فرهنگ سازي در جوامع محلي و مواردي از اين دست اقدام به برگزاري نشست هايي با صنعتگران و بعضا نخل داران نموده تا از خروج اين مواد اوليه در منطقه جلوگيري شود. فعال نمودن خانه حصير آبپخش و دبيرخانه شهر ملي آبپخش از ديگر تصميمات اين اداره كل در خصوص اين موضوعات است.

آمار و ارقام توليدكننده هاي صنايع دستي و كارآفرينان استان بوشهر

وي افزود: تاكنون تعداد 330 پروانه توليد انفرادي، 209 كارت شناسايي، 11 تعاوني ثبت شده و 5 پروانه فروشگاه صنايع دستي در استان صادر شده كه در اكثر آنها در شهرستان هاي استان حضور بوده است. اما فعالين اين عرصه همان تعاوني ها و كارگاه هاي توليدي كه در توليد حصيربافي، كپوبافي، سفال، چرم، صنايع دستي دريايي و عبابافي هستند كه نسبتا حصيربافي  بعد عبابافي و در نهايت گليم بافي بيشترين فعاليت را به خود اختصاص داده اند. البته توليد صنايع دستي دريايي نيز در شهرستان دير بيشترين توليد صنايع دستي استان هست.

آبپخش ؛نشان دار ملي صنايع دستي

معاون سازمان صنايع فرهنگي، دستي و گردشگري تصريح كرد: صنايع دستي استان بوشهر تاكنون موفق شده كه يك شهر ملي و يك روستاي ملي صنايع دستي را به ثبت برساند كه اين اتفاق در سال 1399 رخ داده و شهر آپخش به عنوان شهر ملي حصير  و روستاي بحيري به عنوان روستاي ملي عبابافي به ثبت رسيده اند. تاكنون اين شهر و روستا موفق شده اند كه دبيرخانه خود را فعال نموده  نسبت به توسعه و ترويج اين دو هنر صنعت اقداماتي از قبيل راه اندازي كارگاه هاي توليد، آموزش، ترويج فرهنگ صنايع دستي به صورت محيطي در شهر و روستا و حضور در برخي نمايشگاه ها انجام دهند كه معاونت صنايع دستي و هنرهاي سنتي استان با برگزاري نشست هايي با شهردار آبپخش و تعدادي از صنعتگران اين شهر نسبت به ابلاغ وظايف و فعال نمودن دبيرخانه شهر ملي اقدام نموده.برنامه هايي را براي توسعه و ترويج با همكاري دبيرخانه شهر ملي حصير دنبال مي كند همچنين در روستاي بحيري كه روستاي ملي عبابافي استان هست برنامه هايي براي ثبت جهاني اين روستا در حال پيگيري مي باشد كه با حضور ارزيابان سازمان جهاني صنايع دستي در شهرستان دشتي فرآيند توليد پارچه عبا مورد بررسي قرار گرفت اما صنايع دستي اين استان قابليت نيز ديگري در عرصه توليد صنايع دستي دريايي دارد كه در حال پژوهش و تدوين گزارش اين رشته از صنايع دستي استان نيز هستيم.

ايجاد علاقمندي در جوانان و راهكارهاي آن

براي توسعه و ترويج اين هنر و صنعت در وهله اول علاوه بر حمايت از صنعتگراني كه در منازل مشغول توليد هستند مي بايست نسبت به ايجاد زيرساخت هاي توليد و فروش صنايع دستي از قبيل ايجاد كارگاهها و بازارچه هاي دائمي در مناطق هدف از جمله جاهايي كه حضور گردشگران در آن زياد است اقدام نمود. اين حركت علاوه بر ايجاد اشتغال بيشتر در اين عرصه با افزايش توليد در استان روبرو خواهد شد كه اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري و صنايع دستي البته صنايع مرتبط ديگر كه مي تواند در رونق توليد و فروش اين محصولات تأثير داشته باشد مورد نياز است كه تاكنون در استان ايجاد نشده است؛ مانند كارگاههاي بسته بندي محصولات صنايع دستي، بيمه محصولات و ... البته در بحث كيفيتي محصولات نيز با اجراي دوره هاي آموزشي براي توليدكنندگان و استانداردسازي آنان اقداماتي صورت گرفته كه اداره كل با مذاكره از اهل فن و كساني كه در اين خصوص سررشته دارند كارهايي را در آينده نزديك انجام خواهد داد.