هفت‌ خان اسفندیار یا هفت‌ خان پارسایی در تئاتر

اگر در کارهای پیشین با اشتباه‌های ریز و درشت بنا بود کار موزیکال را با نسبت‌هایی بزرگ نمایان سازد اما کامیابی‌اش هنوز ممکن نشده بود‌، در هفت‌خان اسفندیار این ناممکن، ممکن شده و او توانسته در ترازبندی آثارش، یک نمایش موزیکال برجسته را بیافریند. نمایشی که فراتر از نمایش‌های موزیکال دیگر بوده که پیش از این خلق شده است؛ منظورم کارهایی همانند آثار پری صابری‌، مهدی شمسایی و... است که پیش از اینها در تالار وحدت و دیگر تالارها اجرا شده‌است و این خود آغازگر یک راه است که نمود این گونه نمایشی را در ایران پر و بال داده، چون هم تماشاگر دارد و هم به لحاظ زنده نگهداشتن متون نمایشی کهن می‌تواند گونه جذابی باشد.

می‌دانیم آثار فردوسی‌، نظامی، مولانا، عطار، سعدی و دیگران سرچشمه بی‌پایانی برای چنین هدف و کارکردی است و چه‌بسا هنوز هم در این باره خواب زده‌ایم و گیج و گنگ از آنها بی‌بهره مانده‌ایم.

پارسایی با تلفیق هنر موسیقی، حرکات نمایشی، بازیگری و شیوه و تکنیک‌های تئاتر‌ی و مهندسی نور و صدا توانسته خلاقیت ویژه‌اش را نمایان کند و به بسیاری از ایرادهای تنگ‌نظران و اشتباه‌های سلیس منتقدان خط بکشد و در این گام رو به پیش، گویای یک کامیابی باشد؛ هرچند در ایران کمتر و دیرتر این باورها و برداشت‌های رو به پیش در ما شکل می‌گیرد.

پارسایی در مقام ‌کارگردان و مرکز ثقل هماهنگی بین عناصر نمایشی و موسیقایی و کورنوگرافی، این بار توانسته با گزینش یک متن کهن پارسی و ارائه آن به قلم محمدرضا کوهستانی برای یک گونه موزیکال، همچنین گزینش دیگر عناصر سازنده برای یک سبک و گونه مناسب که در آن حماسی بودن، روایی بودن، موزیکال و آوازی شدن در دستگاه‌های موسیقایی ایرانی و ارائه حرکات موزون مدرن و مانند اینها، جانی تازه‌ به اثرش بخشیده و ما را با درنگی رویاگون از آنچه باید، همراه می‌کند. این هفت‌خان در آمیختگی با فانتزی‌های رنگ وارنگ، فضاهایی دهشتناک می‌سازد با سبک حماسی و پهلوانی که دارد ستیز با اهریمنان را به یک پیروزی دلنشین برای آزادی خواهران اسفندیار (به آفرید و همای) سبب می‌شود. این گونه نمایش موزیکال با حضور بازیگران در تلفیق با صدای آوازی و روایت و دیالوگ خودشان، با حرکات موزون و دلاوری‌های پهلوانی و متوازن با آهنگ حماسی پیش می‌تازد. به هر حال سال‌ها با میل و خواستن، هم‌اندیشی و سیاهه کردن اهداف رسیدن به هفت‌خان اسفندیار دور از دسترس نخواهدبود، چون تئاتر در چنین مداری شکل می‌گیرد.

حسین پارسایی با هفت‌خان اسفندیار خود نیز هفت‌خان تئاتر را به سرانجامی رسانده که پس از این تازه می‌تواند با خیال و رهایی آنچه باید را در یک گونه دشوار و کمیاب به کامیابی برساند. و این داستان همچنان پابرجاست.