نفوذ داروها به مغز با امواج فراصوت

سالها دانشمندان در تلاش بودند تا راهی برای عبوردادن مواد دارویی از این سد پیدا کنند تا اینکه در سال ۲۰۱۴/ ۱۳۹۳ توانستند با روشی جدید به کمک امواج فراصوت (ultrasound) به سد خونی مغزی انسان نفوذ کنند. در این روش دانشمندان ایمپلنتی در جمجمه قرار دادند که امواج فراصوت از خود منتشر میکرد. طی این فرآیند ارتعاش باعث فاصلهگرفتن سلولهای سد خونی مغزی شده و به این ترتیب امکان ورود ذرات بزرگتر مهیا میشود.اثربخشی بیشتر داروهای شیمیدرمانی به کمک اولتراسوندتراپیحالا دانشمندان طی یک کارآزمایی بالینی با استفاده از این روش توانستهاند دو داروی شیمیدرمانی بسیار قوی را از این سد عبور داده و وارد بافت مغز کنند. طی این آزمایش میزان ورود این داروهای ضدسرطان به بافت مغز، پنج تا شش مرتبه بیشتر از روشهای قبلی بود. فاز دوم این کارآزمایی بالینی که بهزودی آغاز خواهد شد به بررسی میزان اثربخشی این روش در درمان بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما (glioblastoma) خواهد پرداخت. گلیوبلاستوما از انواع سرطان بدخیم مغز است که رشد سریعی دارد و هنوز قابلدرمان نیست.جاگذاری دستگاه تولیدکننده امواج فراصوت در فاز اول این کارآزمایی بالینی ۱۷ بیمار مبتلا به گلیوبلاستومای عودکننده مورد آزمایش قرار گرفتند. این بیماران برای خارج کردن تومور تحت عمل جراحی قرار گرفتند و طی همین عمل ابزار تولیدکننده امواج فراصوت در مغز آنها جاگذاری شد.طی مدت دو تا چهار ماه هر سه هفته یکبار این دستگاه یک جریان از امواج با شدت کم در مغز بیمار منتشر میکرد. در همین حین برای بیمار یک تزریق وریدی انجام میشد که مادهای با حبابهایی در ابعاد میکرومتر بود. کل این فرآیند که حدود چهار دقیقه به طول میانجامید باعث میشد که امواج فراصوت با مرتعش کردن این میکروحبابها باعث نفوذ آنها به سد خونی مغزی شوند.بررسی اثربخشی ۲ داروی رایج با روش اولتراسوندتراپی مطالعه قبلی که روی حیوانات انجام شده بود نشان میداد که بعد از یک دوز اولتراسوندتراپی سد خونی ــ مغزی تا حدود شش ساعت نفوذپذیر باقی مانده است اما این مطالعه نشان میدهد که این مدت کمتر است و حدود یک ساعت باقی میماند که به این معنی است که دارو باید در این بازه زمانی یکساعته وارد جریان خون شود. در کارآزمایی بالینی فعلی، دو داروی شیمیدرمانی مختلف در آن پنجره حیاتی تجویز شد: پاکلیتاکسل و کربوپلاتین. هیچیک از این دو دارو در حالت عادی در نفوذ به سد خونی ــ مغزی کارآمد نیستند اما هردو نسبت به سایر داروهایی که از سد خونی ــ مغزی عبور میکنند درمان موثرتری محسوب میشوند بههمیندلیل برای درمان سرطان مغز از آنها استفاده میشود.ایمنی روش اولتراسوندتراپیآزمایشهای بالینی قبلی نشان دادهاند که درمان اولتراسوند ایمن و قابلتحمل است اما این کارآزمایی اولین آزمایشی است که مستقیما نشان میدهد این روش به افزایش قابل توجه غلظت داروهای شیمیدرمانیای منجر میشود که به مغز میرسند. دانشمندان توانستند به کمک دستگاهی بزرگتر بخش وسیعتری از سد خونی ــ مغزی را نسبت به دفعات قبل مورد هدف قرار دهند اما بیماران در این حالت علائم موقتی مانند سردرد یا ضعف در اندامها را گزارش کردند. در صورت افزایش دوزها یا طولانی شدن دوره درمان، در مطالعات آینده نیاز به نظارت دقیق دارد. منبع: Science Alert