دریچه‌ای برای رساندن ندای حقیقت

علی بخشی‌زاده، معاون صدا با بیان ویژگی‌های یک مستند رادیویی خوب می‌گوید: در مستند باید تمام حرف‌ها استناد داشته باشد. به تعبیر امروزی پشتوانه علمی داشته باشد، چارچوب درست و ریتم مناسب داشته باشد، دقیقا به هدف برنامه فکر کند و اجزای برنامه در راستای هدف باشد.

مستند باید در زمان کوتاه هدفش را بیان کند
به گزارش جام‌جم، بخشی‌زاده بیان می‌کند: یک مستند باید در کوتاه‌ترین زمان هدفش را بیان کند و مخاطبش را ملول نکند. معاون صدا با اشاره به استقبال مستندسازان از دومین جشنواره پژواک می‌افزاید: آثاری که به دبیرخانه رسید بیش از ۷۰۰ اثر بود که کار را برای داوران خیلی سخت کرد. در مرحله اول غربالگری حدود صد اثر از دور داوری خارج شد، حدود ۶۰۰ اثر با توجه به محورهای تعیین‌شده در جشنواره، مورد ارزیابی و داوری دقیق قرار گرفت و درحال‌حاضر هم نامزدهای انتخابی مشخص و اعلام شده است. امیدوارم استمرار جشنواره مستند پژواک دقیقا در کمک به قالب مستند عمل کند. شواهد نشان‌ می‌دهد که کار در حال انجام است. سال گذشته ما به‌دنبال برنامه مستند می‌گشتیم اما امسال آثار بسیاری از مستندسازان به دست ما‌رسید. در مراکز استان‌ها که حدود ۳۸ رادیو داریم، از رادیومحلی و رادیوهای مراکز استانی، استقبال بسیار چشمگیر بوده است و خیلی از آثار همکاران در مراکز استان‌ها نامزد جشنواره شده‌اند و در رادیو هم استقبال بسیار فراوان بود. بخشی‌زاده از راه‌اندازی رادیو مستند خبر می‌دهد و می‌گوید: اپلیکیشن ایرانصدا برای تمامی مخاطبان قابل دریافت است. مخاطبان می‌توانند رادیو جشنواره را هم روی موج FM ردیف ۵/۹۵ مگاهرتز‌بشنوند پیشنهاد می‌کنم مردم عزیز این رادیو را از دست ندهند؛ مستند‌های برگزیده جشنواره پژواک، مستندهای قابل‌اعتنا و مستندهایی که نمره بالایی را در جشنواره کسب کرده‌اند از این رادیو پخش خواهد شد.

بنای جشنواره بر پایه امید و امیدآفرینی است
حمیدرضا افتخاری، دبیر دومین جشنواره مستند رادیویی پژواک می‌گوید: تم جشنواره پژواک برپایه امید و امیدآفرینی است. آثار برگزیده از هرگونه سیاه‌نمایی و القای ناامیدی به دور بودند.
وی با بیان این‌که با توجه به توانمندی‌های داوران و نیاز جشنواره، داوران را از شبکه‌های مختلف رادیویی انتخاب کرده‌ایم، می‌گوید: با توجه به زمان‌بندی‌ای که در کمیته برنامه‌ریزی صورت گرفت، زمان کافی در اختیار داورها قرار گرفت تا سر فرصت داوری‌ها انجام شود. برای انتخاب داوران از شبکه‌های رادیویی درخواست شد تا پیشنهادهای خود را ارائه دهند و ما با توجه به توانمندی‌ها و نیاز جشنواره، داوران را انتخاب کردیم.
افتخاری در پایان یادآوری می‌کند: در فراخوان این دوره از جشنواره چهار بخش اصلی، ساختاری، مستمر و ویژه در نظر گرفته شد که در بخش اصلی، مستندسازان در شش موضوع انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس، جهاد تبیین و هدایت فرهنگی، جمعیت، فرزندآوری و تقویت نهاد خانواده، محیط‌زیست، شعار سال و پاسداشت زبان‌فارسی در جشنواره حاضر شدند.
وی می‌افزاید: در بخش ساختاری نیز برنامه‌سازان در شش بخش مستند محض، مستند بازسازی، مستند داستانی، مستند گزارشی، مستند پرتره و مستند مینی‌فیچر به رقابت پرداختند. همچنین در بخش مستمر، آثار در سه بخش مستند بلند، مستند نیمه‌بلند و مجموعه مستند ساخته شده و در بخش ویژه نیز برنامه‌سازان آثار خود را در دو موضوع مدافعان امنیت و حوادث تروریستی ارسال کردند.

ملاک‌های پنجگانه داوری
رضا بحیرایی، مسئول کمیته داوری جشنواره پژواک می‌گوید: تمامی برنامه‌های داوری‌شده چه در بخش موضوعی و چه در بخش ساختاری (به استثنای بخش ویژه) درباره موضوع‌های ششگانه مصوب جشنواره بود که شامل انقلاب اسلامی، دفاع‌مقدس، استقلال و همبستگی ملی، جهاد تبیین و هدایت فرهنگی، جمعیت فرزندآوری و تقویت نهاد خانواده، محیط‌زیست، شعار سال، پاسداشت زبان‌فارسی است.
مسئول کمیته داوری جشنواره پژواک با اشاره به ملاک‌های پنجگانه داوری برنامه‌ها می‌افزاید: پژوهش‌محوری، میزان استفاده از منابع غنی پژوهشی و بنیه پژوهش‌محور برنامه ازجمله ملاک‌های داوری بود. علاوه‌بر‌این، ژرف‌اندیشی، عمیق‌بودن مسیر محتوایی برنامه در معرفی یا پردازش و نتیجه‌گیری از دیگر ملاک‌ها بود. همچنین به ‌وضوح و کیفیت فنی غنای کیفی و استفاده مناسب از تکنیک‌های فنی توجه شد.

برگزیده آثار مستند رادیویی در دسترس عموم
وحید اسدی، دبیر علمی دومین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک با تاکید بر این‌که ارتقای مهارت‌های برنامه‌سازان رادیویی در دستورکارش است، می‌گوید: مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای دوره‌های آموزشی هدفمند و مستمر به‌منظور ارتقای مهارت‌های برنامه‌سازان رادیو را بر‌عهده‌داشتم. تمامی محتوای آموزشی برای استفاده مردم عزیز علاقه‌مند به تولید آثار مستند صداپایه از طریق درگاه‌های مجازی و اجتماعی جشنواره پژواک به نشانی pejvak.irib.ir و صفحات اجتماعی متنوع مرتبط در دسترس بوده است.شنوندگان و علاقه‌مندان به مستند رادیویی را دعوت می‌کنم به شنیدن برگزیده شنیدنی‌ترین و جاودانه‌ترین آثار مستند رادیویی که طی دهه‌های اخیر در شبکه‌های گوناگون رادیویی ساخته شده‌اند و اکنون از رادیو مستند به نشانی mostanadradio.ir و برنامه کاربردی ایرانصدا پخش می‌شوند.
اسدی بیان می‌کند: برگزاری جشنواره مستند پژواک به‌نظر یکی از گام‌های هوشمندانه و موفق برای نوزایی و رشد مجدد تولید آثار مستند رادیویی است.

پژوهش‌محور بودن، جذاب و بدیع‌بودن سوژه
سعید معدن‌کن، داور این دوره از جشنواره پژواک و داور بخش نهایی دوره اول و مدیرکل فیلمنامه‌نویسی مرکز سیمافیلم با اشاره به این‌که در برگزیده‌شدن آثار چه ملاک‌هایی مد نظر قرار گرفته شد، می‌گوید: پژوهش‌محور بودن، جذاب‌بودن مستند و بدیع‌بودن سوژه ازجمله ملاک‌های داوری است. علاوه‌براینها کیفیت فنی خوب، داشتن خط روایی مناسب و توانایی انتقال پیام مورد نظر مستندساز به مخاطب از دیگر مواردی است که در برگزیده شدن آثار مد نظر قرار می‌گیرد. تناسب گونه درست مستند با سوژه و موضوع انتخابی، تکنیک ساخت و استفاده درست و مناسب از صوت و جلوه‌های صوتی از دیگر مواردی است که ملاک و ویژگی‌های ارزیابی در داوری‌هاست. معدن‌کن تاکید می‌کند: تولید مستند کوتاه‌مدت نیست، یک کار گذرا نیست، بلکه احتیاج به زمان و پشتیبانی مالی و معنوی دارد.

ناب‌بودن موضوع و نوآوری در ارائه محتوا
شهرام ملازاده، داور اولین دوره و دومین جشنواره رادیو و مدیر سابق شبکه پیام با بیان ملاک‌های داوری در ارزیابی آثار ارسالی می‌گوید: امسال هم بنده در خدمت دوستان رادیویی‌ام بودم. آثاری برگزیده شد که دارای ویژگی‌های مطرح‌شده در فراخوان بود و در چارچوب و قوانین جشنواره ارسال شد. در بخش داوری آنچه بسیار اهمیت داشت، ناب‌بودن موضوع و نوآوری در ارائه محتواست.

دوری از تکلف و حاشیه‌پردازی
بهنام احمدپور، داور این دوره از جشنواره و داور بخش نهایی نخستین جشنواره پژواک، مدیر پیشین شبکه رادیویی ایران و جوان درباره ویژگی‌های یک مستند شنیدنی و خوب توضیح می‌دهد و می‌گوید: انتخاب سوژه مناسب، پشتوانه تحقیقی و پژوهشی و امانتداری در روایت ازجمله ویژگی‌های یک‌مستند رادیویی خوب است. به‌کارگیری بهینه ابزار و ادوات فنی و هنری برای روایت یا بازسازی واقعیت و باورپذیرساختن اثر رادیویی، در شنیدنی‌تر شدن اثر بی‌تاثیر نخواهد بود. از دیگر نکاتی که یک مستند را شنیدنی‌تر می‌کند انسجام و حفظ تداوم روایت است، توجه به مهم‌ترین وجوه واقعه، پرداخت به نکات اساسی و دوری از تکلف و حاشیه پردازی بی‌مورد است. دومین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک ۱۸ اردیبهشت در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار می‌شود.