ماجرای «سوخت» و «ساخت» مسکن

یکی از مهم‌ترین وعده‌های ابراهیم رئیسی پیش از انتخابات ساخت سالانه یک میلیون مسکن در قالب طرح نهضت ملی مسکن بود. برخی کارشناسان و فعالان بازار نسبت به اجرایی‌شدن این وعده تردید داشتند و اعلام کردند که در شرایط اقتصادی کشور ساخت یک میلیون مسکن امری دور از ذهن است. یکی از موانع پیش روی این طرح بحث تامین منابع مالی این طرح بود، بانک‌ها که از پرداخت تسهیلات شانه خالی کردند و با وجود هشدارهای فراوان به کارشکنی خود ادامه دادند.

رستم قاسمی، وزیر فقید مسکن و راه شهرسازی پیشنهاد کرده بود که برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن محموله‌های نفتی را دریافت کند و آن را به شرکت‌های خارجی سازنده که عمدتا چینی بودند، ارائه دهد این طرح با واکنش سرد طرف چینی مواجه شد و از سوی دیگر در داخل کشور نیز این طرح با مخالفت وزارت نفت مواجه شد، به طوری که مرحوم رستم قاسمی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی علت آن را خُلف وعده وزارت نفت در خصوص تخصیص نفت به ساخت و ساز عنوان کرده بود.

ادامه راه قاسمی

مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی که با میراثی از وعده‌ در حوزه مسکن مواجه است، بار دیگر طرح تهاتر نفتی را مطرح کرده است. در روزهای گذشته جلسه‌ای با حضور رئیس هیأت عامل صندوق ملی مسکن، اعضای هیأت عامل این صندوق و جمعی از مدیران وزارت راه و شهرسازی و وزارت نفت، روش‌های تأمین مالی از محل اعتبار تهاتر نفت مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مسعود رهنما، رئیس هیأت عامل صندوق ملی مسکن در این خصوص می‌گوید:«پس از رایزنی با سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت، مقدمات تخصیص مستقیم بخشی از درآمد فروش نفت به صندوق ملی مسکن فراهم شده است. در اولین قرارداد تهاتر نفت مقرر شد معادل ۲۰ هزار میلیارد تومان از این محل توسط صندوق ملی مسکن مستقیما به پروژه‌های کلان نهضت ملی مسکن تزریق شود».

یکی از ابهاماتی که در این طرح تحویل نفت به سازندگان ایرانی و خارجی است این که کدام یک از این سازندگان می‌توانند محموله نفت دریافت کنند، هنوز پاسخ دقیقی به آن داده نشده است.

نفت در زیرساخت هزینه شود

در همین ارتباط فرهاد بیضایی، کارشناس اقتصاد مسکن درباره تهاتر نفت با مسکن پیش از این در گفت‌وگویی با جام‌جم اعلام کرد که
ظاهرا همچنان بحث تهاتر نفت با ساخت مسکن گرم مانده است و هر از چندگاهی از وزارت راه و شهرسازی خبرهایی در این خصوص به گوش می‌رسد و حتی عنوان می‌شود که قیمت ساخت چینی‌ها کمتر از سازندگان بومی است. اگرچه معتقدم تهاتر نفت در برابر هر کالایی به ضرر اقتصاد ملی است و بهتر آن است که تهاتر نفت منجر به توسعه زیرساخت‌ها یا رشد فناوری در کشور شود، با این حال در تهاتر نفت در برابر مسکن مهم‌تر از آن که طرف مقابل هزینه ساخت را با ما چگونه محاسبه می‌کند، نحوه محاسبه قیمت نفت از سوی ماست. این کارشناس حوزه مسکن ادامه داد: اگر ما فرضا قیمت نفت را ۲۰ درصد پایین‌تر بدهیم و آنها هزینه ساخت مسکن را ۱۰ درصد کمتر محاسبه کنند، معلوم است که طرف مقابل سود کرده است، نه ما. وی در گفت‌وگو با مهر با بیان این که هزینه ساخت مسکن در کشور بالاست، گفت: ضروری است بررسی شود فرآیند فنی و اجرایی تهاتر نفت در مقابل مسکن چگونه خواهد بود، نحوه انتقال منابع ارزی به داخل کشور چگونه شکل خواهد گرفت و آیا این امر در عالم واقع ممکن خواهد بود یا خیر؟

عمده هزینه ساخت مسکن [به غیر از هزینه تامین زمین] از دو بخش هزینه مصالح ساختمانی و هزینه نیروی انسانی شکل گرفته است؛ حال سوال این است که فرآیند اجرایی تهاتر نفت با مسکن در چه حالاتی ممکن است؟

بیضایی تأکید کرد: به نظر می‌رسد هیچ یک از مسیرهای پیش روی وزارت راه و شهرسازی برای تهاتر نفت در مقابل ساخت و ساز مسکن نتواند منافع ملی در حوزه اقتصاد را فراهم کند و ضروری است نهادهای بالادستی در این حوزه فعال‌تر وارد شوند تا جلوی خسارت بیشتر به اقتصاد کشور گرفته شود.

تهاتر نفت با تکنولوژی

احمدرضا سرحدی، کارشناس بازار مسکن نیز درگفت‌‌وگو با جام‌جم با اشاره به چالش‌های موجود بر سر راه فروش نفت کشور و بحث تهاتر نفت با ساخت مسکن می گوید:«فروش نفت ایران با مشکلاتی همراه بوده بنابراین فروش نفت با عنوان تهاتر اقدام بدی نیست. واقعیت این است که کشور نیازی به تهاتر نفت با ساخت مسکن با شرکت‌های خارجی را ندارد مگر این که شرکت‌های خارجی تکنولوژی و فناوری خود را به کشور ما بیاورند. البته شاید هدف دولت از این تصمیم این است که فروش نفت را افزایش و هزینه ساخت مسکن ملی را به نوعی کاهش بدهد. تهاتر نفت و ساخت مسکن از این دیدگاه قابل توجیه است وگرنه این تصمیم هیچ توجیه دیگری ندارد. این کارشناس اقتصاد مسکن ادامه داد: باید قرارداد تهاتر به گونه‌ای تهیه و تنظیم شود که شرکت‌های خارجی تکنولوژی‌ها و فناوری‌های خود را به ایران منتقل کند. اگر به این سمت و سو رفته باشیم، می‌‌توانیم بگوییم که این تصمیم برای آینده ساخت و ساز ایران تصمیم خوب و مناسبی خواهد بود.

روزنامه جام جم