OTCکه نام و اصطلاح این داروهاست ، در کشور ما یک فهرست درخواستی مردمی هم دارد که دیگر از تهدید عوارض و فرهنگ سازی گذشته و مثال بارز آن ، استامینوفن کدئین است.
به این اطلاعیه توجه کنید: اقدام به فروش ترامادول ، استامینوفن کدئین و الکل سفید بدون تجویز پزشک ممنوع است. تحویل داروهای مذکور بدون نسخه پزشک ، خلاف مقررات است و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.
بنا براعلام وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور موظف شدند در بازرسی های ادواری از داروخانه ها موارد تخلف را بررسی کنند. آنچه در صدور اطلاعیه وزارت بهداشت قابل تامل است ، این نکته است که معمولا چنین اطلاعیه هایی جامه عمل به خود نمی پوشد؛ کما این که ترامادول یا الکل سفید شاید کمتر اما همه ما تجربه خرید بدون نسخه استامینوفن کدئین را داریم . شاید اولین سوالی که به نظر برسد این باشد که اصلا خرید و فروش دارو بدون نسخه خوب است؛
دکتر سعید واقفی ، رئیس انجمن داروسازان ایران در پاسخ به این سوال به فهرست داروهای OTCدر دنیا اشاره می کند و به «جام جم» می گوید: بر اساس فهرست داروهای مجاز به فروش بدون نسخه که بر اساس نظارت سازمان بهداشت جهانی در ایران حدود 200قلم دارو را شامل می شود، نه تنها خرید بدون نسخه این داروها بد نیست بلکه به نفع بیماران است تا برای یک عفونت یا درد ساده به پزشک مراجعه نکنند.
واقفی تاکید می کند: خوردن استامینوفن برای سردرد ساده هیچ مشکل و عارضه خاصی ندارد اما اگر بیمار به جای 10قرص استامینوفن 2بسته استامینوفن می خرد و مصرف بی رویه و بی توجه دارد، خودش مقصراست.
به اعتقاد رئیس انجمن داروسازان ایران ، خرید و فروش داروهای OTCهم به نفع بیماران و هم به نفع داروخانه هاست.
مصرف 1.5 میلیارد استامینوفن در سال 85
استامینوفن جزو داروهای فهرست فروش بدون نسخه در ایران است ؛ اما استامینوفن کدئین دار جزو این فهرست نیست ؛ اما جالب است که سال گذشته از نظر عددی 1.5میلیارد استامینوفن در کشور مصرف شده است که 500میلیون قرص آن کدئین بوده است.
مصرف غیرمنطقی دارو در کشور، یکی از چالشهای نظام سلامت کشور است ، سال گذشته آنتی بیوتیک ها 5داروی پر مصرف کشور بود؛ در این مدت 750میلیون رانیتیدین و 900میلیون آموکسی سیلین در کشور مصرف شد که بررسی این داروها نشانه پراکندگی بیماری ها در کشور نیز هست.
دبیر انجمن مطالعه و بررسی درد ایران با تایید این آمار می گوید: مصرف برخی داروهای مسکن در کشور ما مثل استامینوفن به چندین تن در سال می رسد و این در حالی است که کشورهای هم جمعیت همین دارو را کمتر از 1000عدد مصرف می کنند.
دکتر کوچک ادامه می دهد: عوارض مصرف دارویی بی مورد بسیار سنگین است ، بخصوص در افراد سالمند که اکثرا دچار اختلالات کبدی هستند و به همین دلیل همان طور که درخصوص کودکان احتیاطهای لازم برای در دسترس نبودن داروها به کار می رود، برای بزرگسالان نیز چنین احتیاطهایی ضروری است.
نظارت ، فاصله تا جایگاه واقعی
دکتر مهرداد رضایی ، مدیر برنامه های اطلاع رسانی معاونت غذا وداروی وزارت بهداشت فروش بدون نسخه استامینوفن کدئین در داروخانه های کشور را قبول دارد، اما معتقد است: این دارو جزو OTCنیست ؛ اما در ذهن ایرانی ها به همین عنوان ثبت شده است و به دلیل تقاضای زیاد و به عبارتی ، مصرف نادرست موجب شده داروخانه ها هم به فروش بدون نسخه این دارو مبادرت ورزند.
رضایی تاکید می کند که این مساله و در واقع تقاضای مردم ، توجیه عملکرد داروخانه ها در خصوص فروش بدون نسخه استامینوفن نیست اما از طرفی ، مصرف صحیح و بهنگام هم ایجاد مشکل نمی کند.
وی ادامه می دهد: شاید داروخانه ها استامینوفن کدئین را بدون نسخه بفروشند، اما این شامل حال دیگر داروهای خارج از OTCو داروهای مخدر نمی شود.
مدیر برنامه های اطلاع رسانی معاونت غذا وداروی وزارت بهداشت در پاسخ به این مساله که نظارت وزارت بهداشت در این خصوص کامل نیست ، می گوید: نظارت با نقطه مطلوبش فاصله دارد، اما اولویت ما داروهای مخدر، سقط جنین و به طور کلی عرضه داروهای قاچاق در داروخانه هاست.
رضایی با اشاره به کار فرهنگی برای جلوگیری از مصرف نادرست این مسکن ، تاکید می کند: مردم باید با در نظر گرفتن عوارض ، به مقاومت میکروبی مسکن ها و آنتی بیوتیک ها توجه کنند.