معمای قیمت‌نفت

با شکل گرفتن این اتفاقات، انتظار می‌رفت که قیمت نفت افزایش پیدا کند اما قیمت یک بشکه نفت دریای برنت روی ۷۶.۱۵دلار ثابت ماند که این کمترین میزان در سال ۲۰۲۲ به‌حساب می‌آید. حال این سؤال مطرح می‌شود که چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟

ممنوعیت اروپا بر واردات نفت از روسیه به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت، با این هدف انجام شد که مسکو مجبور به تغییر مسیر عرضه نفت خود شود اما هدف غرب در تعیین سقف قیمت، ملایم‌تر کردن شرایط بود. هنگامی که اتحادیه اروپا اعلام کرد هر تانکر حامل نفت خام روسیه را تحریم می‌کند، این نگرانی در برخی از پایتخت‌های غربی وجود داشت که این اقدامات موجب سقوط صادرات روسیه و افزایش قیمت نفت خواهد شد.
با این‌حال تعیین سقف قیمت موجب شد تا نفت روسیه همچنان به دست مشتریانش برسد و قیمت آن نیز افزایش داشته باشد. دیگر اقدامات در این راستا نیز با شکست مواجه شد و این اطمینان‌خاطر را در میان شرکت‌های تجاری ایجاد کرد که جریان انتقال و صادرات نفت بدون کاهش قیمت ادامه پیدا می‌کند.
در این میان آمریکا، اتحادیه اروپا را متقاعد کرد که یکی از شروط موجود در تحریم‌هایش را لغو کند؛ به‌عنوان مثال اتحادیه اروپا اعلام کرده بود هر محموله‌ای که سقف قیمت را رعایت نکند، با ممنوعیت دائمی خدمات دریایی اروپایی‌ها رو‌به‌رو خواهد شد. این مجازات به ۹۰ روز ممنوعیت کاهش پیدا کرد.
بنا به گفته مقامات آمریکایی، سقف قیمت روی ۶۰ دلار در هر بشکه تعیین شده است. در مقابل ولادیمیر پوتین اعلام کرد که سقف قیمت تعیین‌شده تاثیر بسیار محدودی بر بودجه روسیه دارد زیرا مطابق با قیمتی است که روسیه پیشتر نفت خود را می‌فروخت. با این حال او اعلام کرد که اگر لازم باشد، با کاهش تولید خود سعی می‌کند تا در بازار نفت اختلال ایجاد کند. در همین راستا، فلوریان تالر، مدیر شرکت OILX که خرید و فروش نفت در سطح جهانی را رصد می‌کند، در این‌باره گفت: تامین بازار توسط نفت روسیه همچنان در بالاترین سطح خود طی سال‌جاری قرار دارد.

تصمیمات بی‌نتیجه اوپک‌پلاس

در ماه اکتبر وقتی عربستان، روسیه و دیگر شرکای اوپک‌پلاس کاهش تولید تا حداکثر دو میلیون بشکه در روز را اعلام کردند، واکنش غرب بسیار سریع بود. کاخ‌سفید اعلام کرد که ریاض همگام با روسیه در جنگ جهانی انرژی است. سازمان بین‌المللی انرژی نیز این گروه را متهم کرد که اقتصاد جهان را به خطر انداخته است اما در حالی که تورم ناشی از انرژی همچنان یک معضل در اقتصادهای غربی است، پنج هفته گذشته بعد از این نشست، نشان می‌دهد که اقدام گروه اوپک‌پلاس چندان هم زیرکانه نبوده است. در ادامه قیمت نفت نه تنها افزایش نیافت بلکه کاهش هم داشت و موجب شد اظهارنظر اخیر عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان بیش از پیش مورد بحث قرار بگیرد.

او اظهار کرد که در مواجهه با یک اقتصاد جهانی تضعیف شده، نیاز است کاهش‌ تولید پیش‌دستانه انجام شود تا از سقوط بازار جلوگیری کند. از طرف دیگر، کاهش واقعی ایجاد شده از سوی اوپک‌پلاس کمتر از آن چیزی بود که در رسانه‌ها اعلام شد؛ بخشی از آن به این دلیل است که برخی تولیدکنندگان همچون آنگولا و نیجریه برای رسیدن به سهم تولید خود با مشکل رو‌به‌رو بودند.

ترس از بروز رکود

بعد از ماه‌ها نگرانی بر سر اختلال در چرخه توزیع، حالا نگرانی بر سر شکل‌گیری یک رکود جهانی به‌وجود آمده است؛ عواقب حمله نظامی روسیه به اوکراین، جنگ انرژی در اتحادیه اروپا و رقابت بانک‌های مرکزی برای افزایش تدریجی سود بانک‌ها جهت مهار تورم در پیش‌رو از‌جمله دلایل این نگرانی محسوب می‌شود. بخش نگران‌کننده این است که بازار نفت تغییر رویه داده و از سمت عقب‌ماندگی بدهی به هزینه دیرکرد بدهی حرکت کرده است. این تغییر به این معناست که فعالان این حوزه تصور می‌کنند که بازار با عرضه بیش از حد رو‌به‌رو شده است؛ به‌عقیده تحلیلگران، این حرکت گاهی اوقات نشان‌دهنده‌ این است که بازار منتظر یک رکود اقتصادی قریب‌الوقوع است. در این میان، نگرانی اصلی بازار نفت روی چین و آمریکا (‌دو مصرف‌کننده بزرگ انرژی‌) معطوف شده است. سیاست «‌کووید صفر‌» چین و اقتصاد ضعیف‌شده‌اش به این معناست که مصرف کل نفت این کشور در سال جاری کمتر از سال ۲۰۲۱ خواهد بود. از آن طرف هم گرچه آمریکا ممکن است از یک رکود فرار کند اما به‌نظر می‌رسد مصرف بنزین از سوی مردم این کشور بار دیگر افزایش داشته باشد.

احتمال افزایش قیمت نفت

فعالان روسی بازار نفت تصور می‌کنند که تمام این اتفاقات نشانه کاهش چرخشی قیمت نفت است که همچنان ادامه دارد اما طرف‌های آمریکایی نظر دیگری دارند. آنها ادعا می‌کنند که اگر تقاضا همچنان رو به افزایش باشد، عرضه نفت تحت سرمایه‌گذاری، اثرات سوء بر بازار خواهد داشت. رشد آهسته تولید در بخش نفت شل آمریکا، یکی دیگری از خطرات به‌حساب می‌آید. در این میان برخی تحلیلگران می‌گویند هر‌گونه کاهشی در عرضه نفت روسیه ممکن است در سال آینده مشهود باشد. آنها همچنین عقیده دارند که تقاضای پایین چین دیگر ادامه نخواهد داشت. در همین حال، دولت آمریکا نیز به ماه‌ها فروش نفت از دخایر استراتژیک خود پایان داده و برنامه‌اش این است که اگر قیمت نفت به ۷۰دلار در هر بشکه برسد، شروع به جایگزینی ذخایرش کند. این در حالی است که چند روز پیش قیمت نفت خام وست‌تگزاس‌اینترمدییت روی ۷۱.۴۶دلار ثابت ماند.

روزنامه جام جم