قدرت شناختی و زنان | زنان قدرت مؤثر برای سازندگی درون‌زا به نفع تكامل جامعه

به گزارش جام جم آنلاین از پایگاه خبری تحلیلی رادیو گفت‌وگو، از نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی اگر كسی با استناد به بینش اسلامی بخواهد زن را از كار علمی محروم كند، از تلاش اقتصادی بازدارد یا از تلاش اجتماعی و سیاسی بی‌نصیب سازد به خلاف حكم خدا عمل كرده است، زنان به‌قدری‌كه توان جسمی و نیاز‌ها و ضرورت‌هایشان اجازه می‌دهد می‌توانند در فعالیت‌ها شركت كنند. ایشان می‌فرمایند زن هر چه می‌تواند تلاش اقتصادی، سیاسی و اجتماعی كند شرع مقدس مانع نیست البته چون از لحاظ جسمانی ضعیف‌تر از مرد است؛ لذا ضرورت‌هایی دارد. تحمیل كار سنگین بر زن ظلم به زن است، اسلام این را توصیه نمی‌كند چنان‌كه مرد هم نمی‌كند.

به همین منظور پنجمین فصل از برنامه «ساعت بیست و چهار و یك دقیقه»، با حضور كارشناسان، دكتر علیرضا داودی (كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی) و خانم زهرا نیتی (راننده ماشین‌های سنگین) به بحث درباره «قدرت شناختی، زنان و توان» می‌پردازد.

قدرت زنان، توانمندی برای مؤثر بودن است

علیرضا داودی، كارشناس ارشد رسانه و علوم‌شناختی با اشاره به این كه تعریف یك زن از خودش چه اندازه مبتنی بر توان است، گفت: زمانی كه صحبت از قدرت می‌شود، صحبت از حداقل ۷، ۸ ویژگی درون شخصیتی افراد می‌كنیم كه اولین ویژگی بحث تسلط بر شناخت از خودش و اشراف نسبت به همه گزاره‌هایی است كه به او قدرت می‌دهد. زمانی كه زن را به‌عنوان قدرت مؤثر شناختی می‌شناسیم؛ یعنی اولین زاویه اثر بر خودش تلقی می‌شود كه حتماً می‌بایست بروز و ظهور داشته باشد. صحبت از قدرت در اصل صحبت از توانمندی یك زن برای مؤثر بودن می‌كنیم. نكته دوم توانمندی در حفظ توان و ارتقا آن است، به همین دلیل زمانی كه از مفهومی تحت عنوان اثربخشی مستمر و مداوم صحبت می‌كنیم، منظور زنی است كه توان دارد و توانمندی به‌روزرسانی، به لحظه رسانی و به تعبیری آپدیت كردن خودش را هم در جامعه دارد. این توان و توانمندی در مسیری كه جامعه به او نشان دهد و احساس اضطراب، استرس سه‌بعدی و مركب داشته باشد، قاعده نسبت به توانمندی و به‌روزی كه یك زن پیدا می‌كند، تعیین‌كننده جایگاه اثربخشی او در یك سیستم است. زن به‌مثابه قدرت شناختی به معنای توان و توانمندی در كنار هم و تبدیل آن به یك محصول است، این محصول هر چه در راستای ارتقا جامعه باشد افراد بیش‌تری تمایل به درك مسیری كه او طی كرده است را دارند.

زنان، آینده‌سازان جامعه فردا

زهرا نیتی، راننده ماشین‌های سنگین با تأكید بر این كه نقش زنان در جامعه نقشی بسیار محوری است، گفت: زن ستون خانواده است و نقشی كه در یك خانواده در هر جایگاهی ایفا می‌كند، آینده‌سازی جامعه را موجب می‌شود. نقشی كه یك زن در جایگاه مادری در برابر فرزندش ایفا می‌كند در حقیقت او را برای پذیرش شغل خود در آینده آماده می‌كند و شیوه عملكرد او تأثیر مستقیمی بر جامعه خواهد داشت. توانایی زنان فراتر از آن چیزی است كه در اذهان گنجانده شده است، نقش زنان نقشی بسیار كلیدی و پررنگی است كه گاهی بر حسب عادت ممكن است به چشم نیاید. در بیماری همه‌گیر كووید ۱۹ دیدیم كه زنان چه اندازه نقش مؤثر در خانواده داشتند و علاوه بر نگهداری و مراقبت از فرد مبتلا، مادر بودن و آموزش غیرحضوری دروس فرزندان و ایفای نقش معلمی را نیز برعهده داشتند. زنان ایران در طول تاریخ نشان دادند كه می‌توانند با وجود سختی‌های زندگی با مدیریت درست از پس مشكلات پیش رو بربیایند.

وی در ادامه افزود: زمانی كه وارد جامعه‌ای بزرگ‌تر از خانواده می‌شویم، نقش‌پذیری زنان در برخی از حرفه‌ها باتوجه‌به شكل‌گیری ذهنیتی از پیش تعیین شده نسبت به ماهیت آن شغل نشان داد كه قدرت اجرایی بانوان فراتر از الگو‌های شكل‌گرفته است. زنان ثابت كرده‌اند اگر بخواهند در شكوفا كردن توانمندی كه در وجودشان نهادینه شده است اقدام كنند بسیار موفق خواهند بود تا حداكثر توان خود را در یادگیری، آموزش و عملكرد نشان دهند. كاركردن بانوان در محیط‌هایی كه كار مردانه تعریف شده است با چالش‌هایی روبه‌رو است نظیر این كه ممكن است به دلیل نگرانی بابت به‌خطرافتادن امنیت عاطفی و روحیه زن با ان كار مخالفت شود. به‌عنوان فردی كه در محیطی مردانه و در كاری سخت مشغول به كار است می‌بایست مراقب آسیب‌هایی كه ناخواسته اتفاق می‌افتند باشم، اما زمانی كه شما وارد جمعی می‌شوید دیگران متناسب با رفتاری كه از خود نشان می‌دهید و الگوی رفتاری‌ای كه در نظر گرفته‌اید رفتار خواهند كرد. زنان می‌بایست در محیط كاری خود الگوی مناسبی برای شیوه رفتاری سایرین برای برخورد‌های بعدی با همكاران خانم باشند و این را به‌عنوان وظیفه بدانند.

اثرگذاری بیشتر زنان در گرو تمركز بر هدف سازنده

داودی با اشاره به این گزاره دوم گزاره اثبات مسیر موفقیت و توان‌افزایی است، گفت: هدف‌گذاری برای رسیدن به توان حداكثری بسیار مهم است كه بر هدف سازنده متمركز شود چرا كه قابلیت اثرگذاری زنان را بیشتر خواهد كرد مهم‌ترین شرط این اثرگذاری آن است كه هدف، مسیر، تمركز و توان برای كشور، جهانی بینی و ایدئولوژی زن دارای یك فلسفه باشد. زمانی كه یك زن به‌عنوان راننده ماشین سنگین فعالیت می‌كند فارغ از این كه چه فلسفه‌ای دارد می‌توان گفت فلسفه‌ای مؤثر بوده كه موجب اثربخشی فردی، خانوادگی، اجتماعی و سازمانی شده است؛ بنابراین می‌توان گفت خط استمرار بسیار حائز اهمیت است از زنی به‌عنوان استاد دانشگاه گرفته تا زنی به‌عنوان راننده ماشین‌های سنگین هدف، فلسفه، توان و تلاش مشترك است، در جامعه‌ای كه ما زندگی می‌كنیم تنوع به‌كارگیری توان و تكثر به خدمت گرفتن توانمندی‌ها در راه رسیدن به اهداف مشخصاً وجود دارد. یك نفر كه متعلق به یك قومیت است و در چند پروژه جغرافیایی و فرهنگی متنوع زیسته است زمانی كه عاقلانه، عالمانه و آگاهانه كنار قومیتی از همان سنخ قرار می‌گیرد اثر توان‌بخشی اجتماعی مضاعف می‌گذارد بعد از مرحله تمركز می‌بایست به سراغ دانش رفت نه لزوماً دانش آكادمیك دانشگاهی بلكه وفاداری به تجربه سالم نیز می‌تواند بزرگ‌ترین دانش محسوب شود؛ یعنی همه را بگیرید، بد‌ها را كنار بگذارید و خوب‌ها را تقویت كنید.

وی در ادامه افزود: اولین فاكتور در حفظ توان، نگاه است تربیت فرزند پروژه نیست؛ بلكه یك پروسه و فرایند است با تغییر سن فرزند و نیاز‌ها قاعدتاً توان شما به‌عنوان یك مادر نیز متفاوت شده است برآیند این تغییر در زمان انتخاب همسر و شغل ظهور و بروز پیدا می‌كند. محصول تربیت شما به‌عنوان یك مادر آن جایی خودش را به نمایش می‌گذارد كه یك مادر متناسب با اقتضای زمان، اقتضای محیط تربیت را نیز داشته باشد، اگر مادری این توانمندی را داشت فرزندش در نتیجه قدرت بروز و ظهور خواهد داشت. توانمندی در زنان یك پروسه است، در پروسه هیچ زمان شرایط به‌گونه‌ای پیش نخواهد رفت كه در كسری از زمان به آن برسد. مسئله چگونگی مواجه با مسئله، معضلات، چالش‌ها و بحران‌ها به‌نحوی‌كه بهترین حل مسئله را حاصل كند جزو مهارت‌های اولیه‌ای است كه در توان‌بخشی برای مؤثر بودن یك زن به‌مثابه یك قدرت در جامعه ما می‌بایست مطرح شود، این كه شما چگونه با این مسئله روبه‌رو می‌شوید یا مواجه شما با مسئله بر اساس وفاداری به تجربه سالم است. حتماً باید نسبت به حوزه كاری كه صورت می‌گیرد از دید فرایندی به آن نگاه كنیم و این فرایند شما را تعریف می‌كند.

اگر خانمی ته آمال و آرزو‌هایش درآوردن روسری در كف خیابان است او دیگر فرایند نیست؛ بلكه فرآورده‌ای زود تمام شده است و دیگر برای سیستم مفید نخواهد بود چرا كه اساساً وفاداری نسبت به تجربه سالمی كه تاریخ به او نشان می‌دهد، ندارد. اصالت آن چیزی است كه من می‌توانم بر اساس آن توان خودم را به جامعه برای نوع خاصی از الگو شدن ارائه كنم. ما در جامعه‌ای زندگی می‌كنیم كه امكان متكثر بودن آزاد است، جامعه ما آزادی در پذیرش متكثر بودن در انتخاب را هرچند سخت دارد برای گام گذاشتن در این مسیر نیازمند دو فاكتور هستیم یكی این كه زمان نداشته باشد تا به مسائل بیهوده فكر كند اسباب به‌صورت خطی در خدمت قرار می‌گیرد و مورد دیگر توكل و انتخاب درست مسیر و حركت در آن مسیر است.

سازندگی درون‌زا عامل تكامل جامعه

داودی با تأكید بر این كه زنان توانمندی‌ای تحت عنوان سازندگی درون‌زا دارند گفت: نخبه كسی است كه نخستین فاكتورش سازندگی درون‌زا بودن است و توانمند در ساختن در محیطی است كه در آن پرورش پیدا كرده است. فرایند نخبگی فرایند ایجاد تكامل است، جامعه تكامل‌یافته جامعه‌ای است كه می‌تواند از همه توانمندی‌ها و ظرفیتش به نفع خودش استفاده كند كه دو وجه را شامل می‌شود وجهی كه جامعه می‌تواند از آن استفاده كند و وجهی كه خود فرد توانمند می‌تواند توانمندی‌اش را عرضه كند. جامعه نتوانست از توانمندی خانم نعمتی استفاده كند، ایشان توانمندی را عرضه كرد و جامعه به این درك رسید كه می‌تواند این توانمندی را بپذیرد؛ بنابراین به ادبیات مشترك بین سیستم و نفر رسیدیم و مخرج مشترك افزایش سازندگی درون‌زا به‌اضافه افزایش توانمندی شخص و سیستم است این معنای درست مسیر نخبگی و ساختن است. اساساً موفقیت اداواطوار نیست و هیچ سیستمی بدون ملالت به پختگی نمی‌رسد، در جامعه ما می‌توانید خانم، شاخص، نخبه و مؤثر باشید، هر فردی بر اساس جهان‌بینی خودش موجب افزایش سبد توانمندی جامعه برای ظهور و بروز به هر سبكی و نوع و نحوی می‌شود.

آن چیزی كه برای ما از اهمیت بسزایی برخوردار است آن است كه در جامعه‌ای زندگی می‌كنیم كه شاخص تكامل فرمول فلاكت نباید باشد، بلكه میزان سعی، تلاش و از همه مهم‌تر رسیدن پس از ناكامی‌های متفاوت و متنوع است در مدل انقلاب حضرت امام زمانی كه می‌خواستند انقلاب كنند ۱۵ سال زمان برد تا به انقلاب رسیدیم. سازندگی درون‌زا آن جایی است كه شما سختی كشیدید كه اثبات كنید به‌عنوان یك زن می‌توانی قدرت داشته باشید، مؤثر باشید، سالم باشید و جامعه را نیز به این سمت سوق دهید و طبقه‌ای از اجتماع كه هم فكر شما هستند را نیز به یك نقطه‌ای به‌عنوان شاخص خود برسانید؛ بنابراین مهم‌ترین ركنی كه مطرح است این است كه زمانی كه صحبت از زن و توان می‌كنیم از قدرت مؤثر برای سازندگی درون‌زا به نفع تكامل جامعه نه بروز اختلال در جامعه صحبت می‌كنیم.