«راه‌یار»، ناشر فرهنگ و تجربه انقلاب اسلامی است

مهم‌ترین دلایل گرایش فعالان فرهنگی به حوزه نشر
به نظر می‌رسد رشد و عمق و توانمندی فعالان فرهنگی و ضرورت‌های رشد و بلوغ جبهه فرهنگی مهم‌ترین دلایل گرایش فعالان فرهنگی به حوزه نشر باشند. در این‌خصوص باید از نقش ویژه رهبر معظم انقلاب در ترویج کتاب و کتابخوانی گفت. رهبر انقلاب به عنوان بزرگ‌ترین و موثرترین مشوق و محرک کتابخوانی نیروهای فرهنگی انقلابی، بر کتاب‌های متعددی تقریظ نوشتند، فعالان فرهنگی و ادبی را تشویق کردند، با مورخان، هنرمندان، نویسندگان و شاعران زیادی جلسه برگزار کردند و همه این مسائل دست به دست هم داد که فعالان فرهنگی انقلابی به تأسیس انتشارات ویژه ادبیات پایداری و نوشتن داستان‌های متعهدانه و ثبت تاریخ و حوادث انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر بپردازند. از سویی بروکراسی شدید یا ناکارآمد بودن یا تغییرات مکرر سیاست‌ها و مدیران سیستم‌های انتشاراتی ادارات و نهادهای دولتی مزید بر علت شد و باعث شد خود فعالان فرهنگی دست به کار بشوند و این فضای نسبتا جدید را تجربه کنند. 

تولیدات ادبیات پایداری درآمدزاست
به نظرم تولیدات حوزه‌هایی مثل ادبیات پایداری(چه انقلاب اسلامی، دفاع‌مقدس و مدافعان حرم) به علت تأکیدات فراوان رهبر معظم انقلاب و کتابخوان شدن تعدادی از جوانان و خانواده‌های انقلابی و حمایت برخی نهادهای انقلابی نه‌تنها توانسته است هزینه‌های تولیدش را در بیاورد، بلکه درآمدزا باشد و تولید چنین محصولاتی از نظر اقتصادی هم به صرفه اقتصادی باشد. ناگفته نماند فعال شدن شبکه توزیع و داشتن تعدادی کتابفروشی یا مراکز پخش گفتمانی هم بسترهای لازم این رویکرد بوده‌اند و سهم زیادی در این ماجرا دارند. 

 توجه ویژه به تاریخ شفاهی در انتشارات راه یار
اهمیت تاریخ شفاهی دلایل مختلفی دارد. کتب تاریخ شفاهی بسیار هویت‌بخش هستند. ما الان درگیر جنگ هویتی با دشمنان هستیم و اینها، هویت اسلامی و انقلابی ما را نشانه گرفته‌اند. دشمنان و غربگرایان تلاش دارند ما را از هویت اسلامی و انقلابی خودمان دور کنند. از سویی به انتقال تجربه و افزایش تحلیل سیاسی و اجتماعی مخاطبان کمک می‌کند. از سویی دانستن تاریخ و زندگینامه برای غالب مردم جذاب و شیرین است و حس کنجکاوی و جست‌وجوگری برخی مخاطبان را اقناع می‌کند. قابلیت جریان‌سازی و گفتمان‌سازی دارد. اثرگذاری‌اش هم بر مخاطبان و مدیران و سیاستگذاران و جامعه دیده می‌شود و همه اینها دست به دست می‌دهد که از این قالب یا رده، استقبال بسیار خوبی بشود. 

 رویکردهای تازه در حوزه تاریخ شفاهی و مستندسازی
یکی از اتفاقات مهمی که دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب(حسینیه هنر) توانست انجام بدهد تزریق خون تازه و گشودن افق‌های جدید و رویکردهای تازه در حوزه تاریخ شفاهی و مستندسازی است. با تشکیل واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات و راه‌اندازی 15دفتر شهرستانی، سرمایه‌گذاری و آموزش و تربیت محققان و پژوهشگران شهرستانی، اتفاقات بزرگی در آینده خواهد افتاد. گرچه هم‌اکنون شاهد تولیدات اولیه آثار این محققان در دفاتر تاریخ شفاهی سبزوار، تبریز، مشهد، یزد، شیراز، قم، اراک، اصفهان، همدان، اهواز و اندیمشک و... هستیم.

 پروژه‌های ضربتی
 مجموعه دفتر مطالعات در پروژه‌های ضربتی مانند ایام تشییع پیکر شهید حاج قاسم سلیمانی و فعالیت گروه‌های جهادی در مبارزه با ویروس کرونا، تجربیات خوبی کسب کرد و در هر دو مورد، پنج شش عنوان کتاب ـ به صورت ضربتی ـ منتشر کرد و به لطف الهی و استمرار و استقامت دوستان، ما ثمرات این خون تازه و میدان دادن به استعدادهای تازه نفس را در آینده بیشتر خواهیم دید. این جریان می‌تواند الگوی دیگر فعالان، مدیران و سیاست‌گذاران ادارات فرهنگی و هنری باشد. 
 آموزش500نفر
فعالیت‌های دفتر مطالعات در زمینه تربیت نیرو، کار مبنایی و ارزشمند است که ثمراتش به درد همه ادارات، ارگان‌ها، نهادهای فرهنگی و هنری کشور می‌خورد. این‌که حداقل 500نفر آموزش دیدند به این معنا نیست که همه آنها در یک سطح توانمندی و تخصص و تجربه هستند، ولی خوشبختانه می‌توان گفت مقدمات را طی کردند و باید تجربیات جدید کسب کنند و مطالعات تخصصی‌شان را افزایش بدهند و با سوژه‌های مختلف گفت‌وگو کنند تا به مرور به نویسندگان و محققان توانمندی تبدیل شوند. 

 نقش خاطرات شفاهی و تجربه‌نگاری مدیران
الان یکی از ضروت‌های کشور، اصلاح روند مدیریتی و حکمرانی کشور است و خاطرات شفاهی و تجربه‌نگاری مدیران و فعالان، نقش مهمی در این زمینه می‌تواند ایفا بکند. تا وقتی ما تجربه مدیران و فعالان ادوار مختلف آن نهادها را نداشته باشیم، نمی‌توانیم در خلأ و بدون توجه به مسائل و چالش‌های میدانی، طرح‌ها و سیاست‌گذاری‌های اثرگذا و دقیقی داشته باشیم. همین ضعف تجربه‌نگاری‌ها باعث شده خیلی از سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ها، انتزاعی و کلی‌گویی باشند. توجه به همین مسأله هم می‌تواند اهمیت خاطرات شفاهی و تجربه‌نگاری را مضاعف بکند.

 انتشارات راه یار، ناشر اندیشه و تجربه انقلاب است
الان حدود 90درصد فعالیت‌های انتشارات راه یار، نشر آثار در زمینه خاطرات شفاهی و تجربه‌نگاری فعالان حوزه‌های مختلف است؛ فعالان پیشرفت و اقتدار، جهادسازندگی، جهاد دانشگاهی، مربیان تربیتی، نهضت سوادآموزی، شرکت‌های دانش‌بنیان، صنعت و پیشرفت، هنر انقلاب، مساجد انقلاب و... با توجه به کارهایی که منتشر شده و کارهایی که در دست تدوین داریم، می‌توانیم ادعا بکنیم که انتشارات راه یار، ناشر فرهنگ و اندیشه و تجربه انقلاب اسلامی است. همین آثار منتشر شده معدود در حوزه ثبت تجربیات انقلاب اسلامی، تحسین کارشناسان فن را برانگیخته است.

 انتظارات از دولت جدید
با روی کار آمدن دولت جدید امیدواریم شاهد عزم و اراده جدی مسئولان و متولیان برای تغییر و تحول فرهنگی باشیم. رویکردهای غالب متولیان فرهنگی دولت و حاکمیت، همسوست و دیگر بهانه برای کم‌کاری، توجیه، تنبلی و کاهلی نیست. اگر در دولت قبلی دیدگاه‌های فرهنگی و هنری متفاوت و متضادی بین دولت و برخی نهادهای حاکمیتی (مانند حوزه هنری، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌های علمیه، سپاه و بسیج و...) بود در این دوره، این تفاوت‌ها کمتر و تشابه رویکردها و اهداف بیشتر شده است و زمینه و بستر برای کارهای بزرگ و بنیادین فرهنگی و هنری بسیار فراهم‌تر است. برای ما که در حوزه نشر کتاب هستیم، مسأله نابسامانی بازار کاغذ، یکی از مسائل جدی ناشران است و امیدواریم در این دوره تا حد ممکن حل شود.

 فرصت‌ها کم است
الان دیگر دوره آزمون و خطا نیست. فرصت‌ها کم است و جلوی فرصت‌سوزی‌ها زودتر گرفته شود. الان مخاطبان ما صرفا داخلی نیستند و مخاطبان بین‌المللی کارهای ما زیادند. یک نمونه‌اش همین سرود «سلام فرمانده» است. لذا فعالیت‌ها و اقدامات هنری و ادبی‌مان باید در تراز نیازهای منطقه و جامعه بین‌المللی هم باشد.  نگاه‌های امتی باید غلبه پیدا بکند تا نگاه‌های صرفا شیعی. این نگرانی وجود دارد که مدیران ارشد فرهنگی و هنری و رسانه‌ای کشور در سطح سیاست‌گذاری و راهبردنویسی بمانند و از مسأله مهمی مثل تولید و برنامه‌ریزی برای تولیدات فاخر و حمایت از تولیدات موثرغافل شوند.

 با توضیحاتی که دادید، ثبت تاریخ شفاهی تا کجا و چه سطوحی ادامه پیدا خواهد کرد؟
ما الان در مرحله‌ای هستیم که بیشتر داریم خاطرات و تجربیات را ثبت می‌کنیم ولی این تازه اول راه و سطح اولیه است. مرحله بعد، درآوردن مدل‌ها و الگوهایی از این خاطرات و تجربیات و سپس نظریه‌پردازی و ورود این مباحث در فضای علوم انسانی، اجتماعی و سیاستگذاری کشور است. ما با این‌که در زمینه ادبیات پایداری و مقاومت تجربیات گرانبهایی داریم  و کتاب‌های فاخر و ارزشمند زیادی تولید کردیم ولی در ارائه تئوری و نظریه در این خصوص ضعیف بودیم. هنوز این مباحث جای خودش را در فضای علمی و آکادمیک کشور باز نکرده است، چه برسد به عرصه‌های دیگر و خاطرات و تجربیاتی مانند جهادسازندگی، جهاد دانشگاهی، مربیان پرورشی، نهضت سوادآموزی و... ما در این زمینه‌ها کارهای جدی خیلی کم داریم و نیاز به ثبت داده‌ها و تجربیات و خاطرات متنوع و دقیق جدی است. اگر کارهای ما جدی، عمیق و جامع باشد از این تجربیات و خاطرات می‌توان مدل و نظریه درآورد و در سیاستگذاری‌ها و تدوین و تحلیل مدل‌های حکمرانی استفاده کرد. البته یک نکته مهم این است که اگر این مجموعه کتاب‌ها، در زمان و موقع خودش دیده و مطالعه شوند، می‌توانند در سیاستگذاری‌ها و اصلاح و تکمیل امور امروزی خیلی کمک بکنند. متأسفانه عده‌ای از مدیران و مسئولان با این‌که این معدود آثار را می‌بینند و مطالعه می‌کنند، از کنار آن همه تجربیات و خاطرات می‌گذرند و اعتنایی به آنها ندارند و تلاشی جدی و اقدام موثری در اصلاح و تکمیل روند امور اجرایی آموزشی و اجتماعی کشور انجام نمی‌دهند. امیدواریم این مطالعات و تجربیات در دولت جدید و دولتمردان فعلی مورد توجه قرار بگیرد.

منبع: ضمیمه قفسه روزنامه جام‌جم