چه عواملی بر روی قیمت فولاد و آهن تأثیرگذار هستند؟

قیمت روز آهن و فولاد، مستقیماً روی قیمت مقاطع فولادی و روند کسب و کارها تأثیر دارد و برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی آنها را تحت ‌تأثیر قرار می‌دهد.

قیمت فولاد و آهن در بازار ایران به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که در این مقاله قصد داریم به معرفی و بررسی آنها بپردازیم. اگر از علاقه‌مندان به تحلیل بازار آهن و فولاد یا فعالان این حوزه هستید، پیشنهاد می‌کنیم ادامه این مطلب را از دست ندهید.

✔ قیمت جهانی آهن و فولاد

یکی از اصلی ترین فاکتورهایی که روی نوسانات قیمت آهن و فولاد ایران تأثیر دارد، قیمت جهانی آهن است. قیمت جهانی آهن نقش مهمی در نوسان قیمت مقاطع فولادی دارد.

به‌ عنوان ‌مثال، اگر لیست قیمت میلگرد ساده در طول یک هفته را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که همزمان با نوسان قیمت جهانی آهن و فولاد، قیمت روزانه این مقاطع فولادی پرمصرف نیز دچار تغییر و نوسان می‌شود. در حال حاضر چین کلیدی‌ترین رکن قیمت گذاری آهن در بازار جهانی است.

کشور چین سال‌هاست که با حذف تولیدکننده‌های بی‌کیفیت، بازار را به‌ دست گرفته‌ است و در مورد قیمت جهانی آهن کنترل جدی دارد. از این رو قیمت بازار آهن و فولاد تولیدکننده‌های کوچک‌تر از جمله ایران، میزان صادرات آنها و حتی میزان عرضه و تقاضای بازار را تحت ‌تأثیر قرار می‌دهد.

✔ نوسان نرخ ارز (دلار)

تغییرات نرخ ارز یا بهتر بگوییم دلار، سال‌هاست که به طور مستقیم بر روی تغییر قیمت‌ها تأثیر دارد و بازار آهن و فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیست. تحریم‌های اقتصادی، بحران مدیریت در ابعاد مختلف اقتصاد کشور و عدم کنترل قیمت ارز همگی عواملی هستند که باعث می‌شوند با کوچک‌ترین نوسان نرخ ارز، قیمت‌ها در بازارهای مختلف از جمله آهن و فولاد تغییر کند.

به‌ عنوان ‌مثال در زمستان سال 1400 و هم ‌زمان با آغاز جنگ روسیه و اکراین، نرخ ارز به طور ناگهانی تا 1.2 درصد افزایش پیدا کرد. به ‌دنبال افزایش قیمت دلار، شاهد واکنش سریع بازارهای مختلفی مانند طلا، بورس، فلزات گران‌بها و آهن و کلیه مقاطع فولادی بودیم که بعضاً تا مرز 10 درصد افزایش قیمت را تجربه کردند. بنابراین همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، بازار فولاد داخلی به شدت تحت ‌تأثیر نوسان نرخ ارز قرار دارد.

✔ قیمت ماده خام مصرفی (شمش فولاد)

همان طور که در ابتدای مطلب توضیح دادیم، چین غول صنایع فولادی جهان و بزرگ‌ترین تولید کننده انواع شمش فولاد خام در دنیاست. هرچند کشور ما نیز ششمین قطب تولید فولاد در خاورمیانه محسوب ‌می‌شود، ولی قیمت نهایی شمش فولاد که ماده خام اصلی صنعت آهن و فولاد کشور تلقی می‌شود، نقش پررنگی در تعیین قیمت مقاطع فولادی دارد. تولید کننده میلگرد صنعتی، تیرآهن، ورق آهن، پروفیل و...، همگی برای تعیین قیمت تولیدات خود وابسته به قیمت ماده مصرفی آنها، یعنی شمش فولاد خام هستند.

لذا کاملاً بدیهی است که در صورت افزایش قیمت شمش فواد خام در بازار جهانی، قیمت مقاطع فولادی تولید داخل نیز تحت ‌تأثیر قرار بگیرد. در مورد صنایعی که از ضایعات آهن و فولاد استفاده می‌کنند نیز همین موضوع صادق است و روند صعودی قیمت فولاد، منجر به افزایش قیمت مواد اولیه مصرفی این کارگاه‌ها یا کارخانه‌های کوچک و متوسط می‌شود.

✔ بحران‌ها و شرایط خاص اقتصادی و سیاسی جهان

سیاست و اقتصاد هیچ‌گاه از هم جدا نبوده و نیستند. هر بحران یا رویداد سیاسی که در نقطه‌ای از جهان رخ می‌دهد، در اولین قدم وضعیت بازارهای جهانی و بورس را متلاطم می‌کند. تاثیرگذارترین پارامترها در بازار جهانی، حقیقتاً چیزی جز قیمت نفت، طلا و فلزات گران‌بها نیستند. بنابراین هیچ جای تعجب ندارد که پس از بروز جنگ روسیه و اوکراین (دو قطب بزرگ دنیا در تولید مقاطع فولادی) قیمت فولاد و محصولات مرتبط به طور ناگهانی در اروپا افزایش پیدا کند.

دامنه این تأثیرگذاری در حدی است که حتی کشور ما نیز به‌ عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی فولاد در منطقه و دنیا از آن بی‌نصیب نمی‌ماند. البته آثار روانی ناشی از این بحران‌ها را هم نباید فراموش کنیم. به ‌عنوان ‌مثال، تولید کننده میلگرد صنعتی را تصور کنید که با افزایش قیمت ناگهانی بازار مواجه شده و ترجیح می‌دهد تا ثابت شدن شرایط عرضه محصول را کاهش دهد. در مقابل چنین حرکتی طبیعی است که تقاضا به ‌شکل هیجان‌زده افزایش پیدا کند. همه این عوامل دست ‌به‌ دست هم می‌دهند تا تأثیرات رویداد قبلی بیش از آنچه که باید باشد، روی قیمت‌ها تأثیر بگذارد!

✔ تورم اقتصادی در کشور و جهان

تورم داخلی و تورم جهانی معضلاتی هستند که اغلب کشورهای در حال توسعه با آن دست به گریبان هستند. در این کشورها قیمت مواد خامی که در صنایع اصلی و مادر کشور مصرف می‌شوند، مانند فولاد تحت ‌تأثیر تورم قرار دارد.

تورم باعث افزایش قیمت کالاها و در مقابل کاهش ارزش پول ملی می‌شود. لذا در شرایطی که به‌ دلیل تورم با افزایش قیمت آهن، فولاد و محصولات صنایع وابسته مواجه هستیم، مصرف‌کنندگان ناچار هستند مبالغ بیشتری را برای خرید ماده اولیه یا انواع مقاطع فولادی پرداخت کنند؛ این در حالی است که ارزش پول ملی هم‌خوانی با افزایش قیمت اعمال نشده ندارد.

✔ هزینه های حمل و نقل برای تولید کنندگان

یکی دیگر از ابعاد افزایش قیمت محصولات فولادی، هزینه حمل و نقل برای شرکت‌های تولیدکننده است. هزینه حمل و نقل با هزینه انرژی و نرخ ارز ارتباط مستقیم دارد. محصولات فولادی صرفاً برای تأمین نیاز داخل تولید نمی‌شود و حجم قابل ‌توجهی از آنها برای صادرات به کشورهای همسایه تولید می‌شوند.

هر کارخانه تولید میلگرد اگر بخواهد محصولات خود را صادر کند، طبیعتاً باید میلیون‌ها تن میلگرد را با حمل و نقل ریلی یا دریایی جا به‌جا کند که هزینه حمل و نقل آنها قابل‌ چشم‌پوشی نیست!

✔ اهرم عرضه و تقاضای بازار

عامل مهم بعدی، میزان تقاضای بازار یا صنایع مصرف کننده و میزان عرضه توسط کارخانه‌های تولید کننده است. در بازار صنایع فولاد کشور ما، خریداران به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

·         دسته اول؛ کارخانه‌هایی که مانند صنایع آذر گستر سدید مصرف کننده عادی هستند. یعنی شمش فولاد را در کارخانه خود به دیگر مقاطع فولادی مصرفی تبدیل می‌کنند یا مصرف کننده‌هایی که این محصولات را برای پروژه‌های خود خریداری می‌کنند.

·         دسته دوم؛ افرادی هستند که فولاد و مقاطع فولادی را به ‌منظور اهداف شخصی و به‌ عنوان یک کالای سرمایه‌ای خریداری و انبار می‌کنند تا در موقع بحران از طریق اهرم عرضه و تقاضا بتوانند کسب سود کنند. این گروه به ‌مراتب خطرناک‌تر از تورم، نرخ ارز یا تهدیدات خارجی محسوب می‌شوند، چون می‌توانند به ‌راحتی و از طریق کاهش عرضه، قیمت‌ها را تحت اختیار خود تغییر دهند.