عرضه روغن موتور نباید دو نرخی باشد

محمدامیر نیکو همت مدیرعامل پالایشگاه سپاهان در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما با بیان این که سپاهان، ایرانول، پارس و بهران به ترتیب بزرگترین تولیدکنندگان روانکار در کشور هستند، گفت: ظرفیت تولید روزانه شرکت نفت سپاهان، ۷۲۰ هزار تن و مجموع چهار پالایشگاه روغن سازی، یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن است. این پالایشگاه ها، خوراک خود را از پالایشگاه‌های نفت دریافت و با استفاده از مواد افزودنی و فناوری‌های خود، انواع روغن‌های موتوری، بنزینی، دیزلی، صنایع، پارافین‌های مختلف و فرآورده‌های نفتی را تولید می‌کنند.

وی افزود: دغدغه اصلی تولید روغن، مربوط به نرخ خوراک آن می‌شود که تابعی از قیمت جهانی نفت است؛ خوراک اصلی این روغن سازی، لوبکات، به عنوان تابعی از نفت کوره است. با افزایش نرخ نفت در سال گذشته، اولین افزایش قمیت روغن موتور نیز، در تیر سال ۱۴۰۰ با افزایش ۴۰ درصدی رقم خورد؛ زیرا قیمت لوبکات از حدود ۶۰۰ هزار تومان، به ۹ هزار و ۱۰۰ تومان رسیده بود.

مدیرعامل پالایشگاه سپاهان با بیان این که روند افزایشی قیمت ماده اولیه لوبکات به نوعی بود که تا دی ۱۴۰۰ به ۱۱ هزار و ۱۰۰ تومان رسید، گفت: مکاتباتی را جهت افزایش قیمت محصولات در اثر افزایش نرخ مواد اولیه انجام دادیم تا این که پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در اواخر بهمن پارسال، نوسانات بازار نفت شدید شد و قیمت لوبکات نیز، به ۱۷ هزار و ۴۰۰ تومان در اسفند رسید؛ این در حالی است که قیمت محصولات پالایشگاه‌های روغن سازی، تغییری نکرده بود.

وی با تاکید بر این که افزایشی بیش از ۸۰ درصدی قیمت خوراک پالایشگاه‌های روغن سازی، اقتصاد آن‌ها را تحت الشعاع قرار داد، گفت: افزایش ۵۷ درصدی حقوق و دستمزد در فروردین امسال نیز، مشکلات را بیشتر کرد؛ در کنار این ها، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد نیز به قیمت ملزومات بسته بندی اضافه شد که شرکت‌های تولیدکننده این ملزومات نیز، درخواست بازنگری در قرارداد‌های خود را داشتند. این مسائل در کنار افزایش نیافتن قیمت محصولات روغن سازان، سبب ایجاد احتکار خُرد شد.

عضو انجمن پالایشگاه‌های روغن سازی مدعی شد که در فروردین امسال، شرایط اقتصادی سبب از بین رفتن توانایی این چهار پالایشگاه در تامین خوراک خود از پالایشگاه‌های اصلی نفت کشور و کاهش تولید محصولات آن‌ها شد و افزود: در نهایت، اواخر اردیبهشت که قیمت لوبکات به حدود ۱۸ هزار تومان رسیده بود، اجازه افزایش ۲۵ درصدی نرخ محصولات پالایشگاه‌های روغن سازی صادر شد؛ یعنی باز هم برخی از محصولات، با حاشیه سود منفی روانه بازار می‌شود.

وی همچنین گفت: با صدور مجوز افزایش قیمت، مسئولان از پالایشگاه‌های روغن سازی توقع افزایش تولید را داشتند که تلاش کردیم در خرداد به آن چه که وظیفه داشتیم، عمل کنیم. البته هر کدام از پالایشگاه‌های روغن سازی، باید به طور جداگانه در این خصوص نظر دهند، اما سپاهان، به وظیفه خود عمل کرد. عملکرد تیر را مناسب ارزیابی می‌کنیم و پیش بینی می‌شود که در مرداد و شهریور، شرایط به مراتب بهتر شود.

این فعال صنعت روانکار کشور با تاکید بر این که ادامه دار شدن مشکلات تولید در پالایشگاه‌های روغن سازی سبب شد تا وزیر صمت، مسئولان ارشد ستاد تنظیم بازار و تعزیرات حکومتی، جلسات متعددی برای رفع این مشکلات برگزار کنند، گفت: دهم تیر امسال آخرین جلسه برگزار و مقرر شد تا ۴ پالایشگاه روغن سازی، تولیدات خود را نسبت به میانگین تولید تابستان سال گذشته، ۱۰ درصد افزایش دهند.

نظر پالایشگاه‌های روغن سازی درباره روغن ساز‌های کوچک چیست؟

وی در ادامه اظهار کرد: همچنان بحث احتکار در زنجیره توزیع محصولات پالایشگاه‌های روغن سازی وجود دارد. این ۴ پالایشگاه حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد نیاز بازار را تامین می‌کنند و مابقی نیاز بازار، از سوی شرکت‌های کوچک روغن سازی رفع می‌شود که عمده فعالیت آن ها، بازیافت روغن‌های مصرف شده یا تولید مستقیم روغن با دریافت روغن پایه از ۴ پالایشگاه بزرگ است.

عضو انجمن پالایشگاه‌های روغن سازی تصریح کرد: فعالیت روغن سازان کوچک، سبب دو نرخی شدن روانکار‌ها در سطح بازار می‌شود؛ زیرا پالایشگاه‌های بزرگ با نرخ تعزیراتی و تنظیم بازاری فعالیت می‌کنند و روغن سازان کوچک، هیچگونه محدودیتی در قیمت گذاری ندارند. به طور کلی، در محصولات یکسان، دو نرخ در کشور وجود دارد. در علم اقتصاد خُرد و در شرایط تورمی، در صورت وجود دو نرخ در یک محصول، قیمت بالاتر، نمود بیشتری می‌یابد. این در حالی است که کیفیت محصولات روغن سازان کوچک، از پالایشگاه‌های بزرگ، کمتر است.

وی تاکید کرد: این شرایط سبب می‌شود تا برخی گروه‌ها در قالب روغن سازان کوچک، محصولات ۴ پالایشگاه روغن سازی بزرگ را احتکار و با تغییر بسته بندی، صادر یا با قیمت بالاتر در داخل کشور عرضه می‌کنند. جهت رفع این مشکلات، در تلاش برای ایجاد یک شبکه توزیع مویرگی روغن به تعویض کاران در سراسر کشور هستیم تا کیفیت و بسته بندی محصولاتمان در حین انتقال به مصرف کننده، تغییر نکند که ۱۱۰ کامیونت و ۳۳۰ نفر نیرو را در ۲۲ استان کشور به کار گرفته ایم.

مدیرعامل پالایشگاه سپاهان گفت: با دستور سازمان‌های نظارتی، فروش تعویض روغنی‌هایی که به آن‌ها محصول عرضه می‌کنیم را تحت نظر گرفته ایم، اما ممکن است پشت فاکتور‌هایی که ما بررسی می‌کنیم، پرداختی‌هایی صورت گیرد که هیچ جا ثبت نمی‌شود و نیاز به اقدامات دیگری از سود‌های نهاد‌های نظارتی دارد.

علت مخالفت پالایشگاه‌های روغن سازی با عرضه روغن پایه در بورس

وی با بیان این که جهت فروکش کردن التهاب بازار روغن موتور، درخواست‌های کاذبی در حال مطرح شدن است، گفت: درخواست‌های کاذب، منجر به تضعیف سهامداران عمده ۴ پالایشگاه روغن سازی می‌شود؛ این درخواست‌های کاذب، مبنی بر عرضه کل روغن پایه تولیدی این پالایشگاه‌ها در بورس است؛ در حالی که همچنان تولید روغن‌های موتوری با ضرر انجام می‌شود، این پالایشگاه‌ها سود خود را با صادرات محصولات مازاد بر نیاز داخل به دست می‌آورند و این اقدام، سودآوری آن‌ها را از بین می‌برد.

آقای نیکوهمت تصریح کرد: اگر قرار باشد روغن پایه صادراتی به بازار داخل برگردد و در اختیار روغن سازان کوچک قرار گیرد، هم در بازار‌های بین المللی و هم در بازار‌های داخلی، التهاب جدیدی را به وجود می‌آورد. در حوزه تجارت خارجی، ارز حاصل از صادرات شرکت‌های کوچک، به شبکه نیمایی وارد نمی‌شود؛ در حالی که ۴ پالایشگاه روغن سازی مانند شرکت‌های پتروشیمی، موظف به عرضه ارز حاصل از صادرات خود، به شبکه نیمایی نظام بانکی هستند.

وی افزود: شرکت‌های کوچک، از اختلاف نرخ ارز آزاد و نیمایی، استفاده‌هایی می‌کنند که بتوانند روغن خود را با حجم بالاتر، اما با قیمت پایین‌تر صادر کنند که این موضوع، قیمت بازار جهانی محصولات روانکار را کاهش می‌دهند که سبب زیان ۴ پالایشگاه بزرگ روغن سازی کشور می‌شود. همچنین پایین‌تر بودن کیفیت تولید این روغن سازان کوچک نسبت به پالایشگاه ها، سبب از بین رفتن سهم ۱۷ درصدی ایران از منطقه خلیج فارس در بازار‌های بین المللی صنعت روانکار خواهد شد.

عضو انجمن پالایشگاه‌های روغن سازی ادامه داد: در نشریه‌های بین المللی آیسیس و آرگوس، روغن‌های تولید ایران، به صورت برند ثبت و قیمت گذاری می‌شود، اما فعالیت با کیفیت پایین‌تر روغن سازان کوچک، این برند‌ها را از بین خواهد برد. همچنین با کاهش سودآوری پالایشگاه ها، طرح‌های توسعه و ارتقای فناوری آن‌ها نیز تحت الشعاع قرار می‌گیرد.

وی در پاسخ به این سوال که پس از کاهش قیمت جهانی نفت، آیا قیمت محصولات پالایشگاه‌های روغن سازی کاهش می‌یابد یا خیر، گفت: قیمت لوبکات از حدود ۱۸ هزار تومان، به حدود ۱۵ هزار تومان کاهش یافته و دستگاه‌های نظارتی نیز از این موضوع اطلاع دارند؛ به همین علت، پیشنهادی مطرح کرده ایم که برای تغییر قیمت محصولات این ۴ پالایشگاه، بازه‌های زمانی مشخصی را در نظر بگیرند که متناسب با متوسط تغییر نرخ خوراک آن‌ها در آن بازه‌های زمانی، نرخ محصولات را مصوب کنند؛ یعنی این بازه‌های زمانی نباید آن قدر طولانی باشد که به شرایط اضطرار برسیم.

آقای نیکوهمت در پاسخ به این سوال که آیا روغن سازان کوچک در زمانی که پالایشگاه‌های بزرگ به مشکل می‌خورند، می‌توانند به کاهش التهاب بازار روغن موتور کمک کنند یا خیر، گفت: تولید آن‌ها به تولید پالایشگاه‌ها وابسته است و اگر پالایشگاه‌ها نیز نتوانستند تولید کنند، به علت کمبود مظروفات و افزایش قیمت ماده اولیه لوبکات بود. به جای تحویل هزار و ۲۰۰ تن روغن پایه به این شرکت‌های کوچک، ۴۰ هزار تن به آن‌ها تحویل دادیم که اگر تمام این ۴۰ هزار تن را به بازار تزریق می‌کردند، التهابی به وجود نمی‌آمد. یا کاملا تزریق نشده یا قطره چکانی تزریق کرده اند که نتوانستند التهاب را کاهش دهند.

وی گفت: چهار پالایشگاه روغن سازی، هر ۲۴ ساعت، تمامی اطلاعات تولید و فروش خود را وارد سامانه‌های مختلف نظارتی می‌کنند و امیدواریم که شرکت‌های کوچک روغن سازی نیز، همین طور مورد پایش قرار گیرند تا بتوان با اطمینان گفت که اگر تولید پالایشگاه‌ها به مشکل خورد و روغن پایه را به شرکت‌های کوچک دادند، قطعا محصولی وارد بازار می‌شود و از طرق قانونی یا غیر قانونی، قاچاق یا احتکار نمی‌شود.