آمریکا چگونه از اهداف زیاده‌خواهانه‌اش برای محدودکردن ایران ناکام ماند؟

مرگ رویای خلع سلاح ایران

مبارزات انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا یک بمب خبری داشت؛ یکی از دو نامزد تهدید کرده بود اگر پیروز شود، توافقی را که هفت کشور ماه‌ها برای به ثمر رسیدن آن مذاکره کرده بودند، پاره می‌کند. برخلاف پیش‌بینی‌ها، نامزد جمهوریخواهان پیروز انتخابات شد و حالا همه نگاه‌ها به برجام و سرنوشت آن بود.

کد خبر: ۱۳۷۷۱۰۸

ترامپ در ماه‌های نخست، نقشه راه خود را درباره ایران اعلام کرد. او مدت‌دار بودن برخی تعهدات ایران را در برجام ضعف این توافق می‌دانست و می‌گفت همه تعهدات ایران باید مادام‌العمر و دست‌کم ۱۰۰ساله باشد.
سکوت برجام درباره برنامه موشکی و حضور ایران در منطقه هم ایرادات دیگر ترامپ به برجام بود، رئیس‌جمهور آمریکا برای رفع این نواقص اقداماتی را در دستور کار قرار داد. ترامپ معتقد بود از جمله این کارها، اعمال جامع تحریم‌های خارج از توافق هسته‌ای است که برنامه موشک‌های بالستیک ایران و حمایت آن از تروریسم و همه فعالیت‌های ویرانگر ایران را هدف قرار بدهد که تعداد آن بسیار است.

چند ماه بعد، ترامپ با هدف این‌که ایران را پای مذاکره جدید برای سه خواسته‌اش بکشاند، از برجام خارج شد، در همان روز‌ها مایک پمپئو وزیر خارجه ترامپ ۱۲شرط را برای توافق جدید با ایران اعلام کرد، از جمله خروج ایران از منطقه، دست کشیدن از موشک‌های بالستیک و تعطیلی غنی‌سازی فقط بخشی از آن‌ها بود.

اما دولت ترامپ تک‌دوره‌ای شد و نتوانست هشت سال برای تامین خواسته‌هایش علیه ایران تلاش کند، قدرت باز هم به دموکرات‌ها رسید و زمزمه‌های بازگشت آمریکا به برجام مطرح شد، در ایران هم دولت امضاکننده برجام سال آخر خود را می‌گذراند و به نظر می‌رسید احیای برجام و بازگشت آمریکا به این توافق زمان زیادی به طول نکشد. دولت با این شرط که بایدن اقدامات ترامپ را جبران کند و تحریم‌ها را رفع کند پای میز مذاکره رفت، رهبر انقلاب نیز در همان مقطع تاکید کردند آن‌ها باید در عمل، تحریم‌ها را لغو کنند و ما نیز آن را راستی‌آزمایی کنیم.

شش دور مذاکره برگزار شد، اما آمریکا هنوز آماده بازگشت به برجام نبود، آن‌طور که کاظم غریب‌آبادی، عضو تیم مذاکره‌کننده وقت گفت، دولت جدید آمریکا شروط جدیدی را برای بازگشت به برجام روی میز گذاشت.
او گفته بود آمریکایی‌ها نه تنها حاضر نشدند ۵۰۰تحریم حقیقی و حقوقی را لغو کنند، بلکه خواسته‌های فرا برجامی نیز مطرح کردند.

گذشته از این، آن‌ها کل توافق را در گرو پذیرش مذاکرات منطقه‌ای از سوی ایران قرار دادند، راستی‌آزمایی، لغو تحریم‌ها و دادن تضمین برای نقض نکردن توافق هم مورد قبول آمریکایی‌ها قرار نگرفت. با تغییر دولت در ایران ریل‌گذاری جدیدی در سیاست خارجی اعلام شد و سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور تاکید داشت که به هیچ‌عنوان اقتصاد کشور را به هیچ مسأله‌ای که بخواهد با عنوان مذاکره باشد، گره نخواهیم زد.

از سوی دیگر، همزمان با شروع دور جدید مذاکرات، دولت به تقویت روابط با همسایگان پرداخت، عضویت در اجلاس شانگ‌های و نهایی کردن قرارداد ۲۵ساله با چین و توافق راهبردی با روسیه پیام‌هایی بود که به میز مذاکره مخابره می‌شد.

حالا در مراحل پایانی مذاکرات اگرچه متن توافق احتمالی منتشر نشده، اما منابع خبری از قطعی بودن یک موضوع در متن توافق خبر می‌دهند، آن هم این‌که از برنامه موشکی و منطقه‌ای ایران هیچ ردی در متن توافق نیست.

آن‌طور که از توییت معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور نیز برمی‌آید ایران نه زیر بار برجام دائمی و محدودیت‌های آن رفته و نه برنامه موشکی و منطقه‌ای خود را موضوع مذاکره قرار داده است؛ موضوعی که شاید خاطره جنگ ۳۳روزه رژیم‌صهیونیستی با حزب‌ا... لبنان را برای آمریکا زنده کند. روز‌هایی که کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا به دنبال این بود تا با شکست حزب‌ا... لبنان، خاورمیانه جدید را طراحی کند، اما درنهایت به شکست رژیم‌صهیونیستی و عقب‌نشینی آمریکا از ایده‌اش ختم شد. حالا آمریکا در شرایطی به برجام بازمی‌گردد که در دستیابی به اهدافش در خروج از برجام یعنی خلع سلاح ایران ناکام مانده است.