روسیه، غرب را خاموش می‌کند؟

به گزارش جام جم آنلاین، طی دو ماه اخیر، انواع تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه تصویب شده است و روس‌ها نیز گفته‌اند فکر همه جا را کرده‌اند و واهمه‌ای از تحریم‌ها ندارد. این‌که آن‌ها فکر همه جا را کرده‌اند، عبارتی است که برخی تحلیلگران آن را بلوف می‌دانند و تعدادی دیگر، آن را به مثابه اسب تروای پوتین قلمداد می‌کنند؛ گروه دوم این روز‌ها متوجه یک پاشنه آشیل بزرگ شده‌اند و به دولتمردان خود می‌گویند بهتر است تحریم‌ها را در این مرحله متوقف کنند، زیرا در صورت تشدید فشار‌های اقتصادی، روسیه اقدامات تلافی جویانه خود را به سمتی خواهد برد که غرب را در مخصمه‌ای بزرگ قرار می‌دهد.

کشور‌های غربی با عمق وحشتناکی از محدودیت عرضه انرژی روبه‌رو هستند که با طولانی شدن جنگ در اوکراین، کمتر مورد توجه قرار گرفته است: «سهم قابل توجه روسیه از بازار جهانی انرژی هسته‌ای».
بخش‌های مختلفی از زنجیره ارزش هسته‌ای تجاری وجود دارد که در آن، روسیه می‌تواند بر مساله در دسترس بودن یک رآکتور در غرب برای تأمین انرژی تأثیر بگذارد. در حوزه سوخت هسته‌ای، این تاثیرات شامل استخراج اورانیوم، تبدیل، غنی‌سازی و ساخت سوخت می‌شود. برای رآکتور‌های فعلی که توسط روسیه طراحی شده، این موارد از حساسیت بیشتری برخوردار است.

روسیه از طریق شرکت دولتی هسته‌ای خود به نام روس اتم، سهم بازار قابل‌توجهی در بسیاری از این اجزای زنجیره تأمین هسته‌ای دارد. به همین دلیل، کشور‌های مختلف در سراسر جهان در یک موقعیت چالش‌برانگیز گرفتارشده‌اند؛ ازجمله ایالات‌متحده. این کشور‌ها ممکن است خرید منابع انرژی هسته‌ای از روس اتم را کاهش دهند، ولی این ظاهر ماجراست، اصل داستان این است که غرب برای تولید برق از نیروگاه‌های هسته‌ای نیازمند روسیه است.

اضطراب برقی

مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا در گزارشی نوشته است: بسیاری از کشور‌های غربی، رآکتور‌های روسی در حال کار یا در حال ساخت دارند، ازجمله فنلاند، جمهوری چک، ترکیه و اوکراین. این کشورها، با این خطر مواجه هستند که رآکتور‌های ساخت روسیه با مشکلات عملیاتی یا حتی توقف در ارسال خوراک، تجهیزات و خدمات نگهداری مواجه شوند. مساله مهم‌تر، زنجیره تأمین سوخت اورانیوم است. ازآنجا که روسیه تنها ۶ درصد اورانیوم جهان را استخراج می‌کند، برای کشور‌ها و صاحبان نیروگاه‌های هسته‌ای نسبتا آسان است که سایر منابع جهانی سنگ اورانیوم را تأمین کنند. بااین‌حال، روسیه ۴۰ درصد از بازار جهانی تبدیل اورانیوم را در اختیار دارد.

همچنین اورانیوم طبیعی دارای محتوای ایزوتوپ اورانیوم ۰.۷۲۳۵درصد است و فرآیند غنی‌سازی، محتوای ۲۳۵-U را به ۵.۳درصد موردنیاز برای راه‌اندازی رآکتور‌های هسته‌ای افزایش می‌دهد. روسیه ۴۶ درصد ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم را در اختیار دارد و اکثریت قریب‌به اتفاق ۴۳۹ رآکتور سراسر جهان به سوخت اورانیوم غنی شده نیاز دارند، ازجمله همه رآکتور‌های ناوگان ایالات‌متحده. این در حالی است که هر رآکتور دارای سطوح مختلفی از وابستگی به خدمات غنی‌سازی روسیه است و این یک امتیاز مهم و بزرگ برای پوتین است.
واقعیت تلخ این که اگر روسیه تحویل اورانیوم غنی شده به شرکت‌های برق ایالات‌متحده را متوقف کند، واشنگتن احتمالا در سال جاری یا سال آینده با یک بحران در تامین سوخت رآکتور‌های خود مواجه می‌شود. این امر می‌تواند به خاموشی رآکتور منجر شود و با توجه به این‌که انرژی هسته‌ای بیش از ۲۰ درصد ظرفیت تولید برق این کشور را در اختیار دارد، قیمت برق حتی از قیمت امروزش هم بیشتر خواهد شد.

اقدامات پیشگیرانه؟

ایالات‌متحده و غرب به برخی سیاست‌های پیشگیرانه و اقدام خرید برای شروع رسیدگی به این وضعیت نیاز دارند. به عنوان مثال، یک مرکز تبدیل مستقر در ایالات‌متحده که سال‌ها بیکار بوده، قصد دارد در سال ۲۰۲۳ با نصف ظرفیت اسمی خود فعالیتش را آغاز کند که می‌تواند با حمایت دولت، حجم بیشتری از سهم روسیه را از آن خود کند. شرکت‌های خصوصی غنی‌سازی، دولت ایالات‌متحده و شرکت‌های برق خصوصی می‌توانند به استراتژی‌هایی برای گسترش تولید و فناوری ایالات‌متحده برای جایگزینی عرضه روسیه در سریع‌ترین زمان ممکن نگاه کنند.

سه شرکت بزرگی که می‌توانند تولید خود را گسترش دهند، شرکت خصوصی ایالات‌متحده Centrus، شرکت بریتانیایی/هلندی/آلمانی Urenco و شرکت فرانسوی Orano هستند. علاوه بر این، آمریکا به زنجیره سوخت اورانیوم برای تسلیحات هسته‌ای و فعالیت‌های رآکتور نیروی دریایی نیاز دارد. ایالات‌متحده این ظرفیت را سال ۲۰۱۳ با تعطیلی آخرین کارخانه غنی‌سازی فناوری از دست داد و برای اهداف نظامی به موجودی‌های قدیمی متکی است.

این یکی دیگر از بخش‌های شکننده زنجیره تأمین سوخت هسته‌ای ایالات‌متحده است که باید برای بازسازی احتمالی، مورد بازنگری قرار گیرد. رهبری روسیه در بخش‌های مهم زنجیره تأمین هسته‌ای یکی دیگر از خطرات بالقوه بخش انرژی جهانی است. برای رسیدگی به این چالش نیز به سیاست و سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی نیاز است.

به نظر می‌رسد جنگ روسیه در اوکراین به پایان نرسیده است. استفاده مسکو از انرژی به عنوان سلاحی برای تحمیل درد به متحدان اوکراین نیز ممکن است در مراحل اولیه باشد. رهبران غربی اکنون باید اقداماتی را برای رسیدگی به قرار گرفتن کشورهایشان در برابر تسلط روسیه بر زنجیره تأمین انرژی هسته‌ای انجام دهند تا بعدا اقتصاد خود را از شوک‌های انرژی بزرگ نجات دهند.

منبع: روزنامه جام جم