اپیدمی کرونا تمام نشده است | سیگنال‌های اشتباه به جامعه ارائه ندهیم

به گزارش جام جم آنلاین، دکتر حمید سوری در گفت‌وگو با ایسنا درباره وضعیت کرونا در کشور، ‌گفت: اگر بخواهیم فقط بر پایه بستری و مرگ‌ومیر به وضعیت اپیدمی نگاه کنیم، اپیدمی نه‌ تنها در کشور ما، بلکه در همه جهان روند کاهشی معناداری داشته است که من نام آن را آتش‌بس یک‌طرفه ویروس علیه جامعه بشری گذاشته‌ام.

اپیدمی کرونا تمام نشده است | لزوم ادامه رعایت پروتکل‌های بهداشتی

وی افزود: البته معنایش این نیست که اپیدمی را تمام شده تلقی کنیم و معنایش این نیست که اپیدمی خاتمه یافته و تمام شده است. در حال حاضر ضمن ابراز امیدواری، باید برای هر سناریوی احتمالی دیگر هم هوشیار و آماده باشیم. همچنین باید رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک را ادامه دهیم که نقش محافظتی دارد.

روند خیزشی کرونا در ۵۰ کشور

سوری ادامه داد: درباره سرانجام اپیدمی کرونا هم سناریوهای مختلفی در سطح مجامع علمی مطرح است؛ یک سناریو این است که خوشبینانه تصور کنیم که اپیدمی خاتمه یافته و ضعیف شده و به تدریج به سمت آندمیک و فصلی شدن می‌رود. سناریوی دیگر این است که ویروس ضعیف شده، شدت بیماری‌زایی پایین آمده و دیگر شاهد اوج مرگ‌ومیر، بستری و بیماری شدید مانند قبل نخواهیم بود، اما ویروس همچنان در گردش است و بیماری به صورت خفیف یا بدون علامت در موارد محدود ادامه خواهد داشت. هرچند که آمارهای موجود جهان نشان می‌دهد که حتی به لحاظ مرگ، بستری و ابتلا حدود ۵۰ کشور دنیا مجددا روند خیزشی و افزایشی پیدا کرده‌اند که این نگرانی را تشدید می‌کند و بعید به نظر می‌رسد که سناریوی دوم یا اول حاکم باشد. در چند هفته اخیر هم در کشور ما مرگ‌هایمان کاهش یافته، اما باید توجه کرد که ما هم فقط مرگ‌های تایید شده را در آمار رسمی می‌بیینم.

این اپیدمیولوژیست گفت: سناریوی دیگری هم مطرح می‌شود مبنی بر اینکه این اُفت بیماری را یک آتش‌بس موقت بدانیم. زیرا شواهد نشان می‌دهد که در دنیا خیزش موارد ابتلا و مرگ در حال افزایش است. آمار در برخی کشورها رو به افزایش است و اکنون روند افزایشی در حدود ۵۰ کشور دنیا آغاز شده است و هیچ تضمینی نیست که این اتفاق برای کشور ما رخ ندهد.

کاهش بیماری کرونا؛ نتیجه واکسیناسیون

سوری گفت: معتقدم ضمن اینکه باید از کاهش مرگ‌ومیر، بستری و ابتلای ناشی از کرونا خوشحال باشیم، اما باید توجه کرد که این تغییرات نتیجه واکسیناسیون به عنوان مهم‌ترین اقدام موثر در کشور بوده است. کمااینکه هنوز واکسیناسیون جمعیت انبوهی شامل حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون در کشورمان کامل نشده و طبیعتا در برابر ابتلا به کرونا حساس هستند. در عین حال هیچ تضمینی نیست که روند تضعیف ویروس ادامه داشته باشد. کمااینکه بعد از واریانت گاما، بتا را داشتیم و بعد هم دلتا را داشتیم که نسبت به واریانت قبلی‌شان شدیدتر بودند. ویروس کرونا رویکرد و روند نامشخص و پنهان و غیرقابل پیش‌بینی دارد. بالاخره ترجیح ویروس این است که زنده بماند و برای زنده ماندن نیاز به میزبان‌های حساس دارد.

۴ مرحله ریشه کنی کرونا

وی گفت: برای اینکه بیماری را به مرحله ریشه‌کنی برسانیم، معمولا باید چهار مرحله طی شود که شامل کنترل بیماری، حذف بیماری، ریشه‌کنی و خاموشی بیماری است. کنترل به این معناست که اپیدمی را به گونه‌ای مدیریت کنیم که تمام موارد ابتلا و مرگ‌ قابل کنترل و پیگیری باشد. مرحله بعد این است که بتوانیم مرگ‌ومیرها را به صفر رسانده و بروز را در حداقل ممکن نگه داریم. مرحله سوم این است که دیگر پیک و نوسانی نداشته باشیم و طی دو دوره بیماری که بالغ بر ۲۸ روز است، پیک جدیدی نداشته باشیم و در مرحله آخر هم این است که در دو دوره بیماری هیچ مورد جدیدی از ابتلا به بیماری را نداشته باشیم. ما هنوز در این فازها قرار نداریم و هنوز گسترش بیماری را در جامعه به صورت عمومی و اجتماعی شاهدیم. اگر موفق شویم که مرحله کنترل را طی کنیم، وارد مراحل بعدی می‌شویم.

سوری با بیان اینکه در حال حاضر ما وارد مرحله کنترل شده‌ایم، اما هنوز نتوانسته‌ایم بیماری را به طور کامل کنترل کنیم، گفت: همانطور که گفتم شرایط فعلی یک آتش‌بس یک‌طرفه است. در حال حاضر بیماری‌یابی ما ضعیف است، بیماریابی فعال نداریم، بسیاری از افراد مبتلا اصلا ثبت و گزارش نمی‌شوند، میزان تست‌هایمان برای سنجش وضعیت بیماری بسیار کم است، نمی‌دانیم که سطح ایمنی جامعه چقدر است و ... بنابراین سوالات بدون جواب بسیاری داریم که می‌تواند موجب گمراهی در قضاوت شود. متاسفانه وزارت بهداشت هم اطلاعات اپیدمی را در اختیار محققین قرار نمی‌دهد که بتوانیم بر اساس داده‌های موجود تحلیل منطقی‌تری انجام دهیم. در نتیجه مجبوریم بر اساس اصول علمی اپیدمیولوژی و آنچه در سطح جهان می‌گذرد، قضاوت کنیم. اگر این اطلاعات در اختیارمان گذاشته می‌شد، می‌شد تحلیل‌های مناسب‌تری را درباره آینده اپیدمی در کشور ارائه داد.

چه زمانی کرونا آندمیک می‌شود؟

این اپیدمیولوژیست درباره آندمیک شدن بیماری و ویژگی‌های آن نیز گفت: وقتی می‌گوییم بیماری در جامعه آندمیک شده که بیماری شیوع نسبتا ثابت، با نوسانات جزئی در طی زمان و مکان مشخص و تعریف‌شده داشته باشد. این هم صرفا براساس مرگ ومیر نیست، بلکه بر پایه میزان ابتلا است. زیرا مرگ‌ومیر به شدت بیماری وابسته است و نمی‌تواند درباره حضور عامل بیماری‌زا در جامعه اظهارنظر کند. بنابراین باید بدانیم که چه نسبتی از جامعه ما هنوز نسبت به بیماری حساس هستند، وضعیت تغییرات ژنتیکی ویروس را پیگیری کنیم و بدانیم که وضعیت ابتلای در گردش در جامعه چقدر است. ما در کشورمان نظام مراقبت ژنومیک نداریم تا بدانیم که تغییرات ژنومیک در جامعه ما به صورت سیستماتیک چگونه است. بنابراین از این موارد اطلاعات نداریم.

سوری گفت: بسیاری از کشورها هستند که درصد واکسیناسیون‌شان از ما بالاتر است، اما مجددا خیزش پیک اپیدمی داشتند. بنابراین وقتی می‌گوییم بیماری آندمیک می‌شود که دوره اپیدمی و پست پاندمیک را پشت سر بگذارد و بعد بیماری به آندمیک بدل شود. باید توجه کرد که در بیماری‌های پاندمیک، اگر کشوری جابجایی‌های جمعیتی را به میزان کافی کنترل نکند، با ترددهایی که انجام می‌شود، رسیدن به مرحله آندمیک سخت‌تر و بعیدتر است. اکنون کشوری مانند نیوزیلند به شدت مرزهایش را کنترل می‌کند و اگر یک مورد مشکوک کرونا وارد شود، سریع برخورد کرده و فرد را قرنطینه می‌کنند، اما ما هنوز نظام مراقبتی‌مان در حوزه اپیدمی کامل نیست.

وی درباره برخی پیش‌بینی‌ها مبنی بر عدم ظهور موج جدید کرونا تا سه ماه آینده، گفت: باید برای این اظهارات مستندات ارائه شود. بدون مستند علمی نمی‌توان پیش‌بینی کرد. در عین حال ما برای اپیدمی نیاز به آمادگی و هوشیاری داریم. هرچند احتمال بازگشت پیک اپیدمی به تابستان سال گذشته، کم است، اما علم اپیدمیولوژی و عقل حکم می‌کند که برای آن احتمال ضعیف هم باید آماده و هوشیار بود و باید آن را جدی گرفت. در غیر این صورت ممکن است جامعه مجددا دچار غافلگیری شود و آسیب آن را مردم می‌پردازند.

باید در مقابل کرونا هوشیار باشیم

این اپیدمیولوژیست درباره زمان آندمیک شدن کرونا، گفت: از آنجایی که سیاست‌ها و اعمال مداخلات پیشگیرانه در کشورهای مختلف، متفاوت است، طبیعتا نمی‌توان تاریخ مشخصی را تعیین کرد تا پاندمی در کل دنیا به حالت ثابتی برسد، مگر اینکه ویروس کاملا کوتاه آمده و تضعیف شود. پیش‌بینی زمان فرآیند آندمیک شدن بسیار سخت است و احتمال بروز هر یک از سناریوهایی که گفته شد، وجود دارد. آنچه که مشخص است، این است که هنوز در مرحله پاندمی هستیم. در شرایط فعلی توصیه من این است که باید هوشیاری خودمان را حفظ کرده و اپیدمی را تمام شده تلقی نکنیم، دچار خوش‌بینی‌های کاذب نشویم. باید به لحاظ تجهیزاتی، نیروی انسانی، رصد و رهگیری موارد ابتلا، تحلیل‌های علمی، بیماریابی و ... آماده باشیم. آمادگی به حرف نیست، بلکه مولفه‌هایی دارد که باید از این نظر آماده باشیم. هرچند باید به مردم امید داد، اما نباید اعلام کنیم که پاندمی تمام شده یا سیگنال‌های اشتباه به جامعه ارائه دهیم یا در جامعه تصمیم‌گیرنده و سیاست‌گذران این تصور القا شود که اپیدمی تمام شد. این تصور کاملا غلط است.