شطرنج روسی

بسیاری بر این باور بودند این تحریم‌ها روسیه را با چالش شدید اقتصادی مواجه می‌کند و در مقابل، عده‌ای بر این باور بودند و هستند که پوتین، با علم به این‌که قطعا تحریم خواهد شد برنامه دقیقی برای بازاریابی نفت خود در دست اجرا دارد.

به فاصله چند هفته پس از اعمال تحریم‌ها، مسکو به‌طور چراغ‌خاموش برنامه خود را پیاده کرد اما به‌سرعت توسط رسانه‌ها افشا شد.

روس‌ها در استراتژی جدید خود، روی چین و هندوستان دست گذاشتند که بازارهای مهمی برای نفت هر کشوری هستند و اغلب تولیدکنندگان، برای سفت‌کردن جای پای خود در این کشورها دست به هر کاری می‌زنند حتی فروش نفت با تخفیف‌های غیرمعمول.

مردان یخی به تبع همین قاعده، به این دو بازار حمله کرده و با تخفیف ۲۰درصدی در قیمت نفت، مشتریان خود را تهییج کردند تا به افزایش واردات از روسیه اقدام کنند؛ آن‌هم در روزهایی که قیمت نفت در بالای صد دلار جا خوش کرده و قصد کاهش ندارد به‌طوری‌که در روزهای اخیر، قراردادهای آتی نفت تا پایان ۲۰۲۲ با میانگین ۱۰۵ دلار معامله می‌شود.

براساس داده‌های شرکت تحلیل انرژی کپلر ــ از موسسات اصلی برآورد صادرات نفت ــ که روز جمعه منتشر شد، درحالی‌که اروپا از واردات نفت روسیه در بحبوحه تحریم‌ها و انتظارات تحریم نفتی اجتناب می‌کند، هند و چین خریدهای خود را افزایش داده‌اند و حجم بی‌سابقه نفت‌خام روسیه را وارد می‌کنند.

برآوردهای کپلر نشان داده است روسیه در هفته گذشته ۷۹میلیون بشکه نفت‌خام را در نفتکش‌ها ذخیره کرده که بیش از دوبرابر ۲۷میلیون بشکه نفتی است که در ماه فوریه ذخیره کرده بود.

معامله‌گران نفتی هم به رویترز گفته‌اند چینی‌ها بدون هیچ هیاهویی، خرید نفت از روسیه را با قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه افزایش داده‌اند و خلأ ناشی از عقب‌نشینی خریداران غربی از تجارت با روسیه را پر کرده‌اند. این اقدام بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، یک ماه پس از آن صورت می‌گیرد که در ابتدای تحریم غرب علیه روسیه، واردات نفت خود را از این کشور کاهش داد ولی از ماه گذشته، افزایش خرید را در دستورکار خود قرار داده است.

براساس برآوردهای موسسات بین‌المللی، صادرات نفت روسیه از طریق دریا به چین به رکورد ۱/۱میلیون بشکه در روز خواهد رسید که از ۷۵۰هزار بشکه در روز در سه‌ماهه اول سال‌جاری و ۸۰۰هزار بشکه در روز سال ۲۰۲۱ سبقت می‌گیرد.

رویترز نوشته است یونیپک، به‌عنوان بازوی تجاری غول نفتی ساینوپک چین، واردات از مسکو را راهبری می‌کند و حتی یک شرکت صوری در هنگ‌کنگ برای همین موضوع تاسیس شده است.

در هند، نفت‌خام ارزان روسیه خریداران را به سمت خود جذب می‌کند تا جایی که براساس داده‌های رهگیری محموله‌های گردآوری‌شده توسط رویترز، روسیه در ماه آوریل به چهارمین تامین‌کننده بزرگ نفت هند تبدیل شد و در ماه مارس از رتبه دهم صعود کرد.

دهلی‌نو، تا پیش از جنگ اوکراین روزانه ۶۶هزار بشکه از روسیه وارد می‌کرد که این عدد، طی روزهای گذشته به ۲۷۷هزار بشکه رسیده است؛ یعنی بیش از چهاربرابر!.

افزایش قابل‌توجه خرید نفت‌خام روسیه توسط هند قبلا توجه ایالات‌متحده را به خود جلب کرده است و طبق گزارش‌ها یک مقام دولت فدرال ایالات‌متحده را برای گفت‌وگو در مورد تحریم‌های ایالات‌متحده علیه روسیه راهی دهلی‌نو کرده است تا شاید هندوستان را از ادامه همکاری تجاری ــ نفتی خود با کرملین منصرف کند.

بسیاری معتقدند آمریکا نمی‌تواند مانع افزایش همکاری دو کشور شود چراکه هند به‌عنوان سومین واردکننده و مصرف‌کننده بزرگ نفت در جهان، با نرخ بالای تورم دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و در تلاش است هزینه واردات و حمایت از مصرف‌کنندگان در برابر افزایش قیمت‌های سوخت را کاهش دهد.

به گفته بازرگانان، تصمیم روسیه جهت تخفیف نفتی، برای پالایشگاه‌های چین و هند که در شرایط بد اقتصادی‌شان با حاشیه سود کمی مواجه هستند، یک موهبت است.

اما آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در آخرین گزارش بازار نفت خود در این ماه تخمین زد که روسیه در ماه آوریل تقریبا یک‌میلیون بشکه در روز از ظرفیت خود را از دست می‌دهد.

آژانس بین‌المللی انرژی با اشاره به عرضه نفت روسیه گفت: «پس از کاهش عرضه تقریبا یک‌میلیون بشکه در روز در ماه آوریل، تلفات ممکن است در نیمه دوم سال به حدود سه‌میلیون بشکه در روز افزایش یابد.»

وحید حاجی‌ پور - دبیر گروه اقتصاد روزنامه جام جم