شکفتن در تاریکی

بعضی‌ها به علت این ویژگی‌ها، دوست دارند رنگ گل آن را با سفره هفت‌سین‌شان به قول معروف ست کنند برای همین می‌روند سراغ انتخاب این گل.

ترکیب برگ‌های سبز تیره گوشتی تخم‌مرغی و دندانه‌دار با گل‌های خوشه‌ای زیبا، ترکیب بسیار چشم‌نوازی است. این گل گونه‌های بسیار زیادی دارد و ارزش برخی گونه‌های آن در درجه اول به علت خاص بودن برگ‌هایشان است. از پاییز که با کوتاه شدن روزها وارد بازار می‌شود تا بهار گل‌می‌دهد.

هر چه تعداد روزهای کوتاه بیشتر شود، گل‌هایش هم بیشتر می‌شود. با بلند شدن طول روز و گرم شدن هوا، گلدهی‌اش به پایان می‌رسد و دوباره در پاییز گلدهی‌اش را از سر می‌گیرد.

محبوبیتش به‌دلیل تنوع رنگ گل‌ها، مدت زمان زیاد گلدهی و مقاومتش در مقابل سرماست. بعضی‌ها بعد از اتمام گلدهی، تصور می‌کنند عمر گل تمام شده و دورش می‌اندازند. در حالی که می‌توان با هرس کردن ساقه گل‌دهنده و کوتاه شدن طول روز و خنک شدن هوا دوباره آن را به گل برد.

شاید جالب باشد بدانید کالانکوئه یکی از اولین گیاهانی است که به فضا رفته. سال ۱۹۷۱ یک نمونه از آن به ایستگاه فضایی منتقل شد تا حیات گیاهان خارج از زمین مورد بررسی قرار گیرد. در گزارش امروز به گونه گلدار آن می‌پردازیم.

اقوام کالانکوئه

کالانکوئه، گیاهی است اهل آفریقا، از خانواده ساکولنت کراسولا که بیش از صد گونه مختلف دارد. به‌جز گونه معروف و گلدار آن، بقیه گونه‌هایش به‌عنوان یک ساکولنت (گیاه گوشتی) با برگ‌های زیبا به فروش می‌رسند که پرورش آسانی هم دارند.

چند گونه مهم این گیاه عبارتند از:

کالانکوئه کرک‌دار: برگ‌های آن پوشیده از کرک‌های سفید کوتاه و کناره‌های آن هم دارای لکه‌های قهوه‌ای رنگ است. زیبایی آن در درجه اول به دلیل برگ‌ها و بعد گل‌هاست.

کالانکوئه گلدار: همین گونه معروف کالانکوئه است که بومی ماداگاسکار است. به آن کالانکوئه کریسمس هم گفته می‌شود. بوته‌اش تا ۳۰سانتی‌متر بلند می‌شود. برگ‌هایش پهن و تخم‌مرغی شکل است که لبه آنها به سمت بالا برگشته. گل‌هایی به رنگ قرمز، نارنجی، صورتی، زرد و سفید می‌دهد. معمولا وقتی از گلخانه یا گلفروشی وارد خانه می‌شود به علت نور و تهویه کم دچار ریزش گل می‌شود و بعد گلدهی‌اش متوقف می‌شود. این گل برای تراس و بالکن مناسب است.

اشک تمساح: دور برگ‌های این گیاه برگچه‌های کوچکی مدام در حال تولید هستند برای همین می‌گویند این گیاه زنده‌زاست. این برگچه‌ها پای گل می‌افتند و دوباره سبز می‌شوند. اسم اشک تمساح هم از همین ویژگی آمده انگار گل دارد اشک می‌ریزد.

پیناتا و دیاگاریا: دو گونه دیگر این گل است که آنها هم زنده‌زا هستند و دور برگ‌شان دندانه‌دار است. روی هرکدام از دندانه‌های برگ، یک جنین برگی کوچک تشکیل می‌شود. وقتی تعداد آنها زیاد می‌شود شکل زیبا و خاصی به برگ می‌دهند. جنین‌های برگی هر جا به خاک بیفتند رشد می‌کنند و اندام تکثیر گیاه هستند.

کالانکوئه کاتالیدون: این گونه حاشیه برگ‌هایش قرمز رنگ است.

نیازهای کالانکوئه

دما: دمای مناسب برای رشد کالانکوئه ۲۰ ــ ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. در دماهای کمتر از این مقدار و هم‌چنین در دمای ۲۷ درجه گلدهی آن به تأخیر می‌افتد. کالانکوئه هوای گرم را دوست دارد پس در تابستان آن را جلوی کولر نگذارید. نوسانات دمایی مانع گلدهی، بدشکلی و کاهش گل‌ها می‌شود. در زمستان هم آن را نزدیک پنجره یا در ورودی قرار ندهید.

نور: در خانه گلدانش را جایی بگذارید که روشن و آفتابی است. به‌خصوص در تابستان که شاخ و برگ گیاه در حال رشد است. یک تابستان خوب مقدمه گلدهی زمستانه است. گرچه نور زیاد باعث ایجاد رنگ قرمز نامطلوبی در برگ‌ها می‌شود.

آبیاری: بهتر است در فاصله بین دو آبیاری خاک خشک شود ولی بسته به شرایط دمایی، نور و رطوبت خانه، ممکن است نیاز به آبیاری روزانه داشته باشد. آبیاری بیش از حد باعث ریزش گل‌ها می‌شود. البته نیاز به گفتن نیست که در تابستان نیاز آبی گیاهان بیشتر از زمستان است.

۴ روش تکثیر

قلمه: قلمه‌گیری از گل‌ها در شرایط روز بلند انجام می‌شود چون در این حالت گیاه گل ندارد و در فاز رویشی است. قلمه باید به طول ۶ تا ۸ سانتی‌متر از انتهای ساقه‌ای گرفته شود که دارای سه برگ بالغ و بدون گل باشد. بعد آنها را دو تا سه روز در جای خشک و سایه می‌گذارند تا پینه ببندند. بعد از پینه بستن زمان کاشت است. محل کاشت باید خاک سبکی باشد با زهکشی خوب. آبیاری آن در این مدت باید کم باشد. قلمه‌ها ۱۰روز بعد ریشه می‌دهند. معمولا از زمان کاشت قلمه تا گلدهی سه تا چهارماه طول می‌کشد.

بذر: بذرهای بسیار ریزی دارد که از دی تا تیر می‌توان آنها را کاشت ولی تولیدکنندگان در طول سال به‌تدریج بذرها را می‌کارند تا در تمام طول سال گل داشته باشند اما این روش زمانبر است و ۱۰ماه طول می‌کشد. بذر برای جوانه‌زنی نیاز به نور دارد، پس روی بذر را نپوشانید.

قلمه برگ: برگ‌های پرپشت این گل به‌راحتی قابل تکثیر است. برای بهترین نتیجه، برگ‌هایی را انتخاب کنید که گوشتی‌تر و سالم باشند. برگ‌های نازک و لاغر سریع خشک شده و ریشه نمی‌دهند. حدود نصف برگ باید در خاک قرار گیرد.

تقسیم بوته: به‌وسیله تقسیم بوته هم قابل افزایش است.

مراقبت‌های بعد از دوره خواب

به محض این‌که جوانه‌های گل را مشاهده کردید، گلدان را به جای روشن‌تری منتقل کنید و آبیاری آن را از سربگیرید. بسته به شرایط موجود در بهار یا تابستان می‌توانید به آن کود بدهید. کود‌های مناسب کاکتوس و ساکولنت‌ها برای گل کالانکوئه مناسب است. در طول تابستان هم، گیاه را در خاکی با زهکشی خوب و در جای نورگیر آفتابی نگهداری کنید و نگذارید تشنه بماند.

مشکلات گلدهی

اگر گیاه گل نداد یا تعداد گل‌هایش کم است و گل‌های بدشکلی دارد علت همه اینها دمای خیلی بالا یا خیلی پایین است. هم‌چنین نور زیاد باعث ایجاد رنگ غیرعادی در برگ‌ها می‌شود. در نور زیاد رنگدانه آنتوسیانین در برگ‌ها افزایش یافته و رنگ قرمز ناخوشایندی روی آنها ایجاد می‌شود. پژمردگی و تغییر رنگ برگ‌ها به‌دلیل کمبود نور یا مشکلات آبیاری هم اتفاق می‌افتد. اگر تعداد روزهای کوتاه ناکافی باشد، شکل گل آذین غیرعادی می‌شود یعنی اجزایی از گل به نام براکته بزرگ و شبیه برگ می‌شوند. به این پدیده برگسانی می‌گویند.

چند راه ساده برای گلدهی دوباره کالانکوئه

همان‌طور که اشاره کردیم کالانکوئه یک گیاه روز کوتاه است و دوره گلدهی آن از اواسط پاییز تا شروع فصل گرماست. کافی است در دو روز کوتاه و دو‌شب بلند قرار بگیرد تا گل‌انگیزی در آن اتفاق بیفتد. هر چه روزهای کوتاه بیشتر شوند غنچه‌های گل هم بیشتر می‌شوند اما چه کنیم که بعد از یک دوره گلدهی دوباره به گل برود؟

گل‌های کالانکوئه باتوجه به شرایط تا یک ماه و حتی بیشتر هم شاداب و سرحال هستند و بعد در جای خود خشک می‌شوند و می‌ریزند. برای گلدهی دوباره گل باید شرایط تاریکی، خنکی، تشنگی و گرسنگی را فراهم کنید.

تاریکی : در گلخانه‌ها معمولا برای تحریک گلدهی یک پوشش تیره روی گلدان می‌کشند تا گیاه گول بخورد و فکر کند روز کوتاه شده و به گل برود. بهتر است پوشش‌دهی ساعت ۶ عصر شروع و ۹ صبح برداشته شود. با این ترفند می‌توان در تمام طول سال گیاه گلدار داشت. در خانه هم می‌توان این کار را کرد. البته گلخانه‌ها اهداف تجاری دارند در خانه بهتر است یک دوره به گل استراحت بدهید بعد دوباره آن را وادار به گلدهی کنید. یک دوره خواب برای گلدهی دوباره آن از واجبات است چون باعث می‌شود گیاه برای گلدهی انرژی و توان بگیرد.

نرسیدن نور به گیاه طی دوره خواب باعث به گل رفتن آن می‌شود. تنظیم نور یعنی ۹ تا ۱۰ ساعت نور آفتاب در روز و بعد تاریکی مطلق به مدت ۱۴ تا ۱۵ ساعت. ساعات تاریکی معمولا از ۶ عصر تا ۹ صبح است.

برای تأمین تاریکی مورد نیاز گیاه می‌توانید آن را در یک کابینت دربسته، انباری یا پارکینگ قرار دهید یا روی آن را یک جعبه مقوایی یا نایلون و پارچه ضخیم سیاه بکشید. این دوره خواب طبیعی کالانکوئه را تحریک به گلدهی می‌کند. دوره خواب می‌تواند از آذر ماه شروع شود و شش تا هشت هفته ادامه پیدا کند.

خنکی: در دوره خواب، گیاه باید در جای خنک نگهداری شود و دما نباید از ۱۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر رود.

تشنگی : در این مدت بهتر است آبیاری را به حداقل برسانید. این شوک مقدمه یک‌گلدهی خوب است.

گرسنگی: در طول دوره استراحت و به‌هیچ‌وجه به گل کود ندهید چون گیاه فعالیتی ندارد که نیاز به دریافت کود داشته باشد.

گل را هرس کنید: بعد از خشک شدن گل‌ها حتما گل‌های خشک و گل‌هایی را که بلندتر از ارتفاع گیاه هستند بچینید.

هرس کردن ساقه از محلی که گل ندارد باعث تقویت رشد، پرپشت شدن شاخه‌های جدید و گلدهی مجدد آن می‌شود.

زینب خزایی - جامعه / روزنامه جام جم