روایت‌ سازی رویترز برای کمرنگ کردن عقب‌ نشینی‌ های آمریکا

این گزارش رویترز که با اطلاعات و تنظیم بسیار اشتباه منتشر شده کاملا هدفمند است و بعید نیست که به سفارش رابرت مالی یا وزارت خارجه آمریکا تهیه شده باشد؛ چرا که مشخصا افکار‌عمومی آمریکا را هدف گرفته تا ثابت کند آمریکا از مواضع خود عقب‌نشینی نکرده است.

حال‌ آن‌که همان‌طور که وزارت خارجه ایران و آقای اولیانف، نماینده روسیه در مذاکرات برجام تا حدی بیان کرده بخش تبادل زندانیان هیچگاه جزو توافق‌ های مذاکرات هسته‌ ای نبوده زیرا که آمریکایی‌ها حتی در زمان ترامپ هم بدون آن‌که مذاکرات وین در جریان باشد تبادل انجام دادند.

ازسوی دیگر ایران همواره شروط مشخصی برای تبادل زندانیان شامل آزادی همه زندانیان ایرانی در آمریکا و صدور منع‌تعقیب برای آن‌دسته از ایرانيان تحت تعقیب به‌علت دور زدن تحریم‌ها داشته است. طرف آمریکایی ترجیح می‌دهد از تبادل زندانیان در کنار مذاکرات وین بهره بگیرد تا آن را به‌عنوان یک دستاورد معرفی کند.
در عین‌حال از موضوعاتی که گزارش رویترز سعی در مخفی کردن آن دارد دستاوردهای ایران و عقب‌نشینی‌های آمریکا از شروع دور هفتم مذاکرات است.

یکی از دستاوردهای تیم فعلی مذاکره‌کننده ایران این بوده که راستی‌آزمایی و تضامین را به‌طرف غربی قبولانده درحالی‌که تا دور ششم مذاکرات وین، طرف غربی راستی‌آزمایی را تنها در حد یک یا دو روز می‌پذیرفت و حالا مدت‌ زمان طولانی‌تری را تا این لحظه پذیرفته است گرچه این مسأله هنوز بر ما پذیرفتنی نیست.

ازجمله دستاوردهای دیگر قبول ارائه تضامین است که تا مذاکرات دور ششم وین، طرف غربی به‌هیچ‌عنوان ارائه تضامین را نمی‌پذیرفت البته تضامین مورد نظر ایران در اشکال گوناگون است و آنچه راجع به مصوبه یا بیانیه کنگره گفته می‌شود تنها یک تضمین سیاسی است؛ یعنی همان‌گونه که امضای کری ارزشی نداشت امضای کنگره و بایدن هم هیچ ارزشی ندارد بنابراین از این تضمین‌، ایران هیچ‌گاه به‌عنوان تضمین اصلی یاد نمی‌کند بلکه عمده توجه جمهوری اسلامی به تضامین اصلی‌تر است.

بهترین تضمین آن است که ایران تصمیم‌گیرنده آن باشد؛ یعنی تضامین هسته‌ای. به همین دلیل ایران مصرانه در پی حفظ دستاوردهای توسعه و تحقیق و به‌ویژه ماشین‌ها و ذخایر اورانیومی خود است. این مهم‌ترین اهرم فشار بر طرف غربی است، چون در موقع لزوم می‌تواند با نشان دادن بازگشت‌پذیری سریع ایران در طرف آمریکایی، بازدارندگی برای خروج از توافق احتمالی ایجاد کند؛ چراکه طرف غربی متوجه می‌شود که ایران ابزارهای خود را از دست نداده و به‌راحتی می‌تواند فعالیت خود را در زمینه هسته‌ای از‌سر بگیرد.

ضمن این‌که اگر آمریکا مجددا در پی خروج از توافق باشد حداقل ایران خسارتی در زمینه پیشرفت‌ها در مورد هسته‌ای نداده است. همین‌که غربی‌ها پذیرفتند باید تضمین ارائه کنند به‌منزله اولین عقب‌نشینی آمریکاست.

گزارش رویترز به‌شدت در پی مخدوش کردن دستاوردهای ایران در بخش راستی‌ آزمایی است. به‌عبارت ‌دیگر این گزارش مدعی است جمهوری اسلامی غنی‌ سازی ۶۰ درصدی خود را متوقف می‌کند و دست به اقدام هسته‌ای می‌زند و بعد تحریم‌ها برداشته می‌شود.

در‌صورتی این ادعا تا همین مرحله از مذاکرات یک دروغ محض است. چون طرف غربی در حوزه راستی‌آزمایی پذیرفته که آنها باید اول تحریم‌ها را بردارند سپس ایران راستی‌آزمایی‌هایی را در طول زمان انجام می‌دهد و بعد دست به اقدام هسته‌ای می‌زند.

این ‌یک دستاورد بزرگ است که در برجام ۲۰۱۵ به‌هیچ‌عنوان به آن پرداخته نشده بود و از ضعف‌های توافق قبلی بود اما در این دور از مذاکرات به‌رغم سختی کار، تیم مذاکره‌کننده فعلی توانسته به آن دست پیدا کند.

آنچه رویترز انجام می‌دهد یک روایت پیشدستانه از مواردی است که آمریکایی‌ها ماه‌ها پیش و در بدو ورود به مذاکرات در پی آن بودند اما نتوانستند آن را محقق کنند.

به‌عبارت ‌دیگر آمریکا قصد داشت اهرم فشار غنی‌سازی ۶۰ درصدی را از دست ایران بگیرد و بعد تحریم‌ها تعلیق یا برداشته شود اما در طول مذاکرات مجبور به عقب‌نشینی شد و هم‌اکنون راستی‌آزمایی را پذیرفته است.

یعنی پذیرفتند که اول تحریم‌ها را در حوزه‌های بنادر، کشتیرانی، بیمه‌های شخص ثالث، بانک و ... بردارند و ایران هم این اقدام را راستی‌آزمایی کند و سپس جمهوری اسلامی دست به اقدام بزند.

یکی دیگر از موضوعاتی که ثابت می‌کند گزارش رویترز مخدوش است این‌که در طول مذاکرات چند دوره مشخص‌ شده؛ ازجمله دوره آماده‌سازی قبل از روز اجرای مجدد برجام. در این دوره آماده‌سازی که چندین هفته خواهد بود هدف اصلی این است که بخشی از راستی‌آزمایی‌ها بعد از اقدام آمریکا را برای رفع تحریم از‌سوی ایران انجام دهد. حتی در روز اجرا هم مدتی به‌راستی آزمایی خواهد گذشت.

طرف‌های غربی به‌خوبی می‌دانند که این مسأله یک عقب‌نشینی صددرصدی از مواضع قبلی آنهاست و از این‌رو رویترز سعی می‌کند با هدایت افکار‌عمومی هرگونه مقاومت در داخل آمریکا را کمرنگ کند.

عقب‌نشینی‌های طرف غربی تا به آن حد بود که یکی از نمایندگان انگلیس در وین در دیدارش با نمایندگان ایرانی با عصبانیت گفته بود ما امتیازاتی به شما دادیم که در شش دور مذاکره قبلی اساسا به آن فکر هم نمی‌کردیم.

واقعیت آن است که قطعا نسبت به دو ماه گذشته طرف غربی و آمریکایی عقب‌نشینی‌های مشخصی در حوزه‌های تحریم‌ها، راستی‌ آزمایی و تضامین در مقایسه با دوره‌های اول تا ششم وین کردند.

از این‌رو باید گفت تیم مذاکره‌کننده فعلی دستاوردهای خوبی داشته که دقیقا نشان‌دهنده دیپلماسی مقاومت و نمایش اقتداری است که کلیت نظام همان‌گونه که در حوزه موشکی دیدیم به نمایش گذاشت اما هنوز هم شاید به نقاط دلخواه نرسیده باشیم و از دستاوردها فارغ از رسیدن یا نرسیدن به توافق احتمالی می‌توان به جرأت گفت که آمریکایی‌ها در هر سه حوزه تحریم، راستی‌آزمایی و تضامین عقب‌نشینی کردند اما با این وصف همچنان اين مسأله کافی نیست.

مصطفی خوش چشم - کارشناس ارشد روابط بین الملل / روزنامه جام جم