پیام مرد پرتغالی برای شیفتگان کولا

رونالدو با برداشتن دو شیشه کوچک کوکاکولا از مقابل تریبون و نشان‌دادن بطری آب معدنی و گفتن جمله‌: «آب بنوشید» میلیون‌ها نفر را به تغذیه سالم فراخواند.

همین جمله کوتاه او باعث ضرر چهار میلیارد دلاری شرکت کوکاکولا شد! دعوت رونالدو به تغذیه سالم، بهانه‌ای شد تا از ضررهای نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه و جایگزین‌های مناسب آن بگوییم؛ به‌ویژه که در فصل گرما هستیم و مصرف نوشیدنی‌ها بالاست.

ما در رتبه اول هستیم و این از خطرناک‌ترین سکوهایی است که روی آن ایستاده‌ایم! براساس آخرین آمارها، مصرف سرانه نوشابه در ایران، 42 لیتر در سال است، در حالی که این رقم در سایر کشورها بین 11 تا 12 لیتر است. بنابراین هر ایرانی در سال تا چهار برابر متوسط جهانی نوشابه گازدار مصرف می‌کند. از این‌روست که ما در مصرف نوشابه‌های مضر در رتبه اول جهان پیشتازیم. پیش از این، ایالات متحده آمریکا و پس از آن آرژانتین و مکزیک به ترتیب از کشورهای نخست در مصرف نوشابه‌ها شناخته می‌شدند. اما در 30 سال گذشته با آموزش‌های ارائه شده در ایالات متحده و با راهکارهایی مانند تعیین مالیات برای نوشابه، سرانه مصرف به‌طور چشمگیری کاهش یافته‌است.

دندان‌هایی که پوسیده‌اند

برخی برآوردها نشان می‌دهد در دهان ما ایرانی‌ها 200 میلیون دندان پوسیده وجود دارد! از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد آمار پوسیدگی، ترمیم یا کشیده‌شدن دندان در بین کودکان پنج ساله ایرانی، از سال 87 تا 97، حداقل پنج دندان شیری بوده‌است. این درحالی‌ است که آمار پوسیدگی دندان در جهان، یک تا یک و نیم دندان شیری پوسیده‌است.

برای فرهنگ‎سازی از خودمان شروع کنیم

هوا بسیار گرم است. اگر واقع‌بین باشیم نوشیدن نوشابه لذتبخش است و هیچ چیز به اندازه سرکشیدن نوشابه تگری در این هوای گرم نمی‌چسبد. اما بد نیست بدانید علاوه بر ضررهایی که به آن اشاره کرده‌ایم، مصرف نوشیدنی‌های حاوی شیرینی مصنوعی باعث تشدید تشنگی می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم نوشیدنی‌هایی مانند انواع دوغ خانگی یا صنعتی، شربت خاکشیر، آبلیمو، به‌لیمو، تخم‌شربتی، گل‌گاوزبان و لیموعمانی، آب هندوانه، طالبی و گرمک طبیعی و دیگر سردنوش‌های گیاهی را جایگزین نوشابه کنید.

مگر می‌شود بی‌خیال نوشابه شد؟!

اصولا سر نترسی داریم! اما این نترس‌بودن همیشه خوب نیست. آمار بالای اضافه وزن، دیابت، اضطراب، تپش قلب بالا، فشار خون بالا، افزایش میزان کلسترول خون، اختلال در بارداری و ابتلا به بعضی از انواع سرطان‌ها، پوسیدگی دندان به‌ویژه در کودکان، مشکلات گوارشی مانند نفخ، آسیب به معده و... هیچ‌کدام ما را برای دست برداشتن از مصرف نوشابه‌ها متقاعد نکرده‌است. شاید تلاش‌های وزارت بهداشت نیز در این راستا کافی نبوده باشد. به این دلیل که فقط ممنوع‌کردن تبلیغ نوشابه‌ها، تاثیر چندانی در سرانه مصرف نداشته است. به‌علاوه براساس آمار 30 درصد جمعیت کشور به پوکی استخوان مبتلا هستند که آمار آن در زنان و مردان بالای 50 سال بیشتر است.

کوکاکولا و پپسی، هر دو مضرند

کریستیانو رونالدو به‌قدری به تغذیه سالم اهمیت می‌دهد که در مقابل چشمان میلیاردها نفر، محصول حامی بزرگ برگزاری جام‌ملت‌های اروپا 2020 میلادی را پس زد. به همین دلیل هم می‌بینید در 36 سالگی هنوز از آمادگی بدنی فوق‌العاده‌ای برخوردار است. وقتی از او درباره حرکتش در نشست خبری سؤال کردند، قاطعانه پاسخ داد: «این کار را عمدا انجام دادم». او پیش از این نیز در گفت‌وگویی گفته بود: «خواهید دید پسرم روزی بازیکن فوق‌العاده‌ای خواهد شد ولی او درحال حاضر بهترین نیست. به این دلیل که نوشابه و سیب‌زمینی سرخ‌کرده می‌خورد. او می‌داند این کار را دوست ندارم.» رونالدو پیش از این نیز در سال 2016 میلادی، پیشنهاد گران‌قیمت پپسی برای تبلیغ محصولاتش را رد کرده بود.

هر بطری نوشابه، یک بمب شیرین!

نوشابه کولا حاوی اسید فسفریک، قند و کافئین است. هر قوطی نوشابه گازدار معادل مصرف 10 قاشق چایخوری شکر دارد. از سوی دیگر حاوی 150 تا 200 کالری انرژی و حدود 30 تا 60 گرم کافئین است. به این موارد، گاز اضافه شده، رنگ‌های مجاز خوراکی - که البته تاثیر منفی خود را دارند - را نیز اضافه کنید. ببینیم مصرف هر قوطی یا بطری یک نفره نوشابه کولا از ابتدای ورود به بدن تا یک ساعت بعد، چه اثری روی بدن دارد.

با ورود 10 قاشق چایخوری شکر به بدن، سوخت‌وساز بدن بالا رفته و احساس گرما می‌کنید (این مقدار شکر، صددرصد میزان مجاز روزانه دریافت هیدرات کربن است). قاعدتا باید با دریافت این مقدار شکر، دچار حالت تهوع شوید اما وجود اسید فسفریک باعث تعدیل طعم شده و استفراغ نمی‌کنید.

قند خون بالا می‌رود و میزان ترشح هورمون انسولین به بالاترین مقدار خودش می‌رسد. کبد با تبدیل این حجم زیاد قند به چربی، به این محرک پاسخ می‌دهد. بنابراین به لایه‌های چربی بدن، یک لایه دیگر اضافه می‌شود!

بدن به‌طور کامل کافئین موجود در نوشابه را جذب می‌کند. مردمک‌ چشم‌ها گشاد می‌شود. فشار خون بالا می‌رود و در پاسخ به این تغییر کبد، قند بیشتری را به جریان خون تزریق می‌کند. گیرنده‌های «آدنوزین» در مغز، مانع از خواب می‌شود. بنابراین یکی از دلایل بی‌خوابی می‌تواند مصرف نوشابه‌ پیش از خواب باشد.

میزان ترشح «دوپامین» در مغز افزایش یافته و باعث تحریک بخش‌های لذت در مغز می‌شود. این واکنش، درست مانند تاثیر هروئین روی مغز و گیرنده‌های لذت است.

اسید فسفریک باعث بلوکه‌شدن و تجمع منیزیم، کلسیم و روی در روده کوچک شده و سوخت‌وساز بدن به‌شکل نامناسبی افزایش می‌یابد. این تاثیر در کنار دریافت شکر بالا باعث تکرر ادرار و دفع کلسیم از ادرار می‌شود.

خاصیت مدر کافئین در بدن به حداکثر رسیده و دچار تکرر ادرار یا احساس دفع همراه با اضطراب ‌می‌شوید.
به این ترتیب کلسیم، منیزیم و روی که باید جذب بدن و استخوان‌ها می‌شد، دفع شده و از سوی دیگر سدیم و آب و الکترولیت‌ها نیز از دست می‌رود.

میزان قند خون ناگهان سقوط می‌کند. در این شرایط ممکن است از نظر عصبی تحریک‌پذیر شده یا احساس سستی و کرختی کنید. آب بدن از دست رفته و املاح و ویتامین‌هایی که می‌توانست جذب بدن شود، دفع شده‌اند.

مهتاب خسروشاهی - سلامت / روزنامه جام جم