بررسی ممنوعیت کشت برنج در استان:

خط قرمز برای برنج در کرمانشاه

خشکسالی و کاهش منابع آبی در کرمانشاه باعث شده است که ممنوعیت‌های شدیدی برای کاشت این محصول در سطح استان اعمال شود.

کد خبر: ۱۳۱۹۵۱۳

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای استان میزان بارش‌های کرمانشاه 33 درصد و میزان روان آب‌ها نیز 55 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده و زنگ خطر خشکسالی را در این استان به صدا در آورده؛ روندی که به گفته کارشناسان از ۲۰ سال قبل در کرمانشاه آغاز شده است.

خشکسالی تنها به روان آب ها محدود نمی شود بلکه منابع آب زیر زمینی و چشمه های استان نیز به ترتیب با با افت 27 و 72 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه رو شده اند.

به دنبال این افت منابع آبی، سازمان جهاد کشاورزی که هر سال به صورت محدود مجوزهایی برای کاشت برنج کنار رودخانه‌های پر آب صادر می کرد، امسال به دلیل خشکسالی روند خود را تغییر داده است و با قاطعیت در مقابل کشت این محصول ایستادگی می‌کند.

خشکسالی شدید در کرمانشاه پای دستگاه قضایی را نیز برای مقابله با کاشت برنج و جلوگیری از حدر رفت منابع آبی به میدان کشیده است، به نحوی که دادستان عمومی و انقلاب استان کرمانشاه چندی پیش در گفت وگویی، از برخورد قضایی با برنج کاران خبر داد.

«شهرام کرمی» عنوان کرد: سازمان جهاد کشاورزی و آب منطقه ای می توانند با اخذ دستور قضایی برای برخورد با کشت برنج در استان اقدام کنند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی در این رابطه به خبرنگار جام حم آنلاین گفت که کشت برنج در تمام نقاط استان ممنوع است و با افراد خاطی در این زمینه برخورد خواهد شد.

*پایان مجوزهای محدود

وزارت نیرو از سال 96 به دلیل کاهش منابع آبی از سال 96 روند کاشت برنج را در تمامی نقاط کشور به غیر از استان های مازندران و گیلان ممنوع کرده بود با این حال در حاشیه برخی از رودخانه های پر آب کشور مجوزهای محدودی برای کشت برنج صادر می شد.

بر اساس این مجوزها سال ۹۸ که پر آب ترین سال کرمانشاه در سال‌های اخیر بود، حدود سه هزار هکتار از اراضی استان شالیکاری شد که به صورت متوسط بیش از سه هزار تن برنج از ارقام فضلی، هاشمی، عنبربو و سرخه از آنها برداشت شد.

حال به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی با توجه شرایط بحرانی امسال مجوزهای محدود نیز صادر نمی‌شود.

«نوربخش حاتمی» در گفت وگو با جام جم آنلاین در این رابطه توضیح داد: سال های قبل در برخی از نقاط استان همچون گیلانغرب و صحنه، کشاورزان معمولا در کنار رودخانه ها اقدام با کشت برنج می کردند و مشکلی نیز در این زمینه وجود نداشت اما کاهش بارندگی‌ها و روان آب‌ها این اجازه را به ما نمی دهد.

وی افزود: در استان کرمانشاه تنها مجوز کشت برنج با استفاده از منابع سطحی و آن هم در مناطق خاص صادر می شد اما کشت این محصول با استفاده از آب های زیر زمینی در تمام مقاطع در کرمانشاه ممنوع بوده است.

*روند برخورد آغاز شده است

تولید هر کیلو برنج نیازمند حدود هشت هزار لیتر آب است یعنی هر هکتار ۱۵ تا ۲۵ هزار متر مکعب اما چون سود برنج بیشتر از محصولات دیگر است، طرفداران سرسختی دارد.

سود بالای این محصول باعث شده است که کماکان برخی از کشاورزان کرمانشاهی به هشدار ها بی توجه باشند و روند شالیکاری را در پیش بگیرند.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه روند برخورد با شالیکاری ها و خزانه های برنج در کرمانشاه آغاز شده است.

«محمدرضا شهلایی» در گفت وگو با جام جم آنلاین اعلام کرد: از ابتدای اردیبهشت ماه تا کنون 122 خزانه برنج که عمدتا در شهرستان صحنه بودند، در راستای اجرای طرح ملی سازگاری با کم آبی و با توجه به شرایط خشکسالی امحا شدند.

به گفته وی این میزان از خزانه یاد شده می‌توانست سطح زیر کشت نزدیک به 400 هکتار را زیر کشت برنج ببرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه تاکید کرد: سازمان آب منطقه کماکان روند برخورد با برنج‌کاری ها در سطح استان را در برنامه دارد و در صورت مشاهده برخورد خواهد کرد.

*آسیب شالیکاری به منابع آبی کرمانشاه

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه معتقد است که شالیکاری در سال های گذشته منابع آبی کرمانشاه را بحرانی و منجر به آسیب به حق آب محیط زیستی شده است.

شهلایی گفت: ما در سال های قبل نیز با کاشت برنج در استان کرمانشاه مخالف بودیم اما بازهم مجوزهایی به صورت محدود برای کاشت این محصول صادر می شد.

وی بابیان اینکه کشت برنج موجب افت شدید آبخوان و منابع ارزشمند زیرزمینی شرق استان شده است، افزود: این موضوع در چند سال آینده می‌تواند منطقه را دچار فقر منابع زیرزمینی کند و فاجعه بار شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه اظهار داشت: در فروردین ماه سال ۱۳۹۸ شاهد بارش باران های شدید و در نهایت سیلابی شدن منطقه بودیم که این امر برای عده ای این تصور اشتباه را ایجاد کرد که باتوجه به وضعیت بارندگی ها می‌توان در استان نسبت به برداشت های غیراصولی، بی رویه و کشت برنج اقدام کنیم.

شهلایی یادآور شد: در سال‌های گذشته براثر خشکسالی و برداشت های بی رویه از منابع آب زیرزمینی ضربات فاجعه باری به منابع و مخازن آبخوان وارده شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمانشاه با اشاره به کاهش ۸۱ درصدی روان‌آب های کرمانشاه نسبت به میانگین بلند مدت افزود: تمرکز برنج در شرق ابستان باعث افت شدید آبخوان و منابع ارزشمند آب زیرزمینی در این منطقه شده است.

شهلایی با بیان اینکه ما زنگ خطر را کاملا احساس کرده ایم و در حال لمس کردن این فاجعه آبی هستیم، گفت: برای هر هکتار کشت برنج بیش از ۲۴ هزار متر مکعب آب لازم است به همین دلیل ادامه این روند منطقی و معقولانه نیست.

وی با اشاره به حق آبه زیست محیطی نیز توضیح داد: این برداشت های بی رویه و غیرمجاز علاوه برخسارت به آبخوان باعث از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری شده و همین امر می‌تواند اکوسیستم گیاهی و جانوری را تحت تاثیرات منفی خود قرار دهد.

*هدر رفت آب در بخش کشاورزی کرمانشاه

به گفته کارشناسان بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی کرمانشاه مربوط به بخش کشاورزی است که نه تنها در برج کاری بلکه در تمامی محصولات حدود نیمی از آن با روش های نادرست آبیاری و کشت محصولات آب‌بر دیگر به هدر می‌رود.

بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی آب منطقه ای سالانه یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد منابع زیرزمینی کرمانشاه و در مقابل یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب از این منابع برداشت می شود، که به معنی ۱۰۰ میلیون مترمکعب اضافه برداشت است.

در نتیجه این وضعیت سطح آب زیرزمینی در همه دشت های استان کاهش یافته و توسعه و بهره برداری از آبخوان ۱۳ دشت از ۲۳ دشت استان که حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد از سطح کل دشت ها را در بر می گیرند؛ ممنوع است.

در استان کرمانشاه حدود ۱۷ هزار حلقه چاه وجود دارد که پنج هزار حلقه آن غیرمجاز است؛ نه تنها هیچ محاسبه دقیقی از برداشت آب از چاه های غیرمجاز وجود ندارد که هنوز هم کنتور هوشمند بر روی بسیاری از چاه های مجاز نصب نشده و همین موضوع امکان تخلف و اضافه برداشت را برای کشاورزان متخلف آسان کرده است.

کرمانشاه با حدود ۲ میلیون نفر جمعیت، ۹۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و باغ دارد و سالانه چهار میلیون و ۵۷۵ هزار و ۸۱۴ تن انواع محصولات زراعی، باغی، دامی و شیلات و آبزیان در این استان تولید می‌شود.

گزارش از سامان رحمتیان، جام جم آنلاین کرمانشاه؛