کام بازار شکر تلخ شد

در‌حالی که برای واردات شکر، ارز نیمایی تعلق می‌گیرد و نرخ این ارز همچنان در حال کاهش است اما بررسی خبرنگار ما نشان می‌دهد این محصول در بازار نایاب شده و با قیمت‌های گزاف به فروش می‌رسد.

برخی فعالان بازار معتقدند مشکل گرانی شکر دو‌نرخی بودن آن است و برخی دیگر می‌گویند عرضه شکر دولتی، قطره‌چکانی است و همین موضوع باعث شده تا توزیع با مشکل زیادی روبه‌رو شود

در ماه مبارک رمضان، مصرف شکر افزایش می‌یابد اما طبق گزارش‌هایی که اخیرا منتشر شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای شکر به صورت سهمیه‌بندی به فروش می‌رسد و به ازای هر فاکتور، دو بسته ۹۰۰ گرمی فروخته می‌شود. گزارشی که در ادامه می‌خوانید بررسی جام‌جم از وضعیت بازار شکر است.

سال سختی در پیش داریم

اوایل سال ۹۷ همزمان با بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، شکر در بازار نایاب و گران شد. در آن زمان بحث حذف ارز ترجیحی برای واردات این کالا مطرح شد که نه‌تنها تخصیص این ارز ادامه پیدا کرد بلکه گرانی سراغ شکر آمد.

نهایت آبان‌ماه سال گذشته ارز ترجیحی شکر حذف شد و طبق تصمیم دولت، نرخ نیمایی به آن تعلق گرفت.

محمدرضا حسینا، عضو اتاق بازرگانی مشهد در گفت‌و‌گویی که با خبرنگار ما داشت در این‌باره گفت: با کاهش نرخ ارز، نرخ ارز نیمایی نیز کاهش یافت اما مشکلاتی در واردات و عرضه این محصول پیش آمد که منجر به گرانی شکر شد.

وی افزود: کاهش نرخ ارز به تنهایی عامل ارزان‌شدن کالا نیست و باید عرضه به‌صورت قبل ادامه داشته باشد. اگر برای حوزه‌هایی مانند گندم، برنج، شکر و علوفه دامی برنامه‌ریزی نشود و واردات در این زمینه نداشته باشیم صنایع غذایی با مشکل روبه‌رو خواهند شد. دلیل این هشدار هم کاهش بارندگی‌های اخیر است.

حسینا به نرخ خرید تضمینی در سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: اگر دولت طی سال‌های گذشته نرخ خرید تضمینی محصولات استراتژیک مانند گندم را منطقی اعلام می‌کرد اکنون تهدیدی در این زمین وجود نداشت اما دقیقا این کار را در زمانی انجام داده که بارش‌ها بسیار اندک بوده است. به نظر می‌رسد مشکلات ناشی از دو عامل سوءمدیریت و تحریم نشأت می‌گیرد که وزنه بخش اول سنگین‌تر است.

وی درباره وضعیت شکر در استان خراسان‌رضوی توضیح داد: شکر در مشهد پیدا نمی‌شود و برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این استان شکر را سهمیه‌ای به مردم می‌فروشند؛ یعنی به هر نفر دو شکر با بسته‌بندی ۹۰۰ گرمی تعلق می‌گیرد که قیمت آن هم ۷۸۰۰تومان است.

این فعال اقتصادی با بیان این‌که چند سالی است که در تامین شکر با مشکل مواجه هستیم، افزود: حدود ۶۰ درصد نیاز کشور از کشورهای دیگر تامین می‌شود و قاعدتا سوء‌مدیریت در داخل و تحریم در بخش خارجی و همچنین مشکل در نقل و انتقال پول در کمبود شکر و به‌هم‌ریختگی بازار موثر است. بررسی میدانی خبرنگار جام‌جم در مشهد نشان می‌دهد توزیع شکر فله‌ای در این شهر با مشکل مواجه است. فروشندگان و بنکداران معتقدند شکر خارج از چرخه اعلام شده توزیع می‌شود و همین مساله مشکلاتی را در رفع تقاضا ایجاد کرده‌است. قیمت هر کیلوگرم شکر در مشهد به صورت فله و عمده به ۱۵هزار تومان رسیده‌است. البته شکر بسته‌بندی شده در بازار بدون مشکل قابل تهیه است. بسته‌های ۷۰۰ و ۹۰۰ گرمی شکر در فروشگاه‌های زنجیره‌ای موجود است که با قیمت ۱۳ هزار و۵۰۰ تا ۱۵هزار تومان عرضه می‌شود. آنچه مشاهدات میدانی نشان می‌دهد فراوانی شکر و عدم اجرای نظارت‌ها بر قیمت‌گذاری آن توسط فروشندگان است.

هشداری که توجه نشد

پیش از این در فروردین‌ماه غلامحسین بهمنی، دبیر انجمن تصفیه‌کنندگان شکر با اشاره به این‌که بازار شکر نوسانی نداشته است، اظهار کرده بود، با وجود آن‌که شکر مصرف خانوار در بازار وجود دارد، کمبودی در عرضه وجود ندارد و بازار از تعادل نسبی برخوردار است.

او در نوروز ۱۴۰۰ هشدار داد: وضعیت فعلی بازار شکر پایدار نیست و با اتمام شکر نیشکری در خرداد، قیمت دچار نوساناتی می‌شود، البته با کاهش قیمت ارز نیما یا نرخ جهانی شکر التهابی در بازار رخ نخواهد داد. با احتساب هزینه‌ها، قیمت هر کیلو شکر در بنادر ۱۰هزار و ۵۰۰تومان، شکر سفید ۱۲ تا ۱۲هزار و ۵۰۰تومان است که با احتساب سود بنکدار و خرده‌فروش با قیمت ۱۳ تا ۱۴هزار تومان به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد.

او درباره آینده بازار شکر بیان کرد: گرچه قیمت شکر تابع مولفه‌هایی همچون نرخ ارز و قیمت‌های جهانی است اما با افزایش دو برابری قیمت خرید تضمینی چغندر قند و نزدیک شدن به نرخ جهانی پیش‌بینی می‌شود که بعد از ماه رمضان بازار ملتهب شود.

دبیر انجمن تصفیه‌کنندگان شکر با بیان این‌که با افزایش نرخ خرید تضمینی چغندر قند، قیمت شکر داخلی از ۶۶۵۰تومان به ۱۳هزار تومان می‌رسد، گفته بود: با افزایش دو برابری قیمت در داخل، تفاوتی با قیمت شکر خارجی ندارد، هر چند این احتمال وجود دارد که در برخی مواقع قیمت شکر خارجی با ازدیاد تولید از قیمت شکر داخلی هم پایین‌تر باشد.

فروش پنهانی شکر

براساس مشاهدات خبرنگار جام‌جم در اهواز ، شکر فقط در بازارهای اصلی این کلانشهر به صورت دولتی و آزاد درحال عرضه است.

قیمت یک کیلو شکر دولتی ۹۵۰۰ تومان و قیمت یک کیلو شکر آزاد ۱۱ هزار تومان است. طبق گزارش از سطح بازار اهواز در تمام فروشگاه‌ها و هایپر مارکت‌های سطح شهر اهواز، شکر عرضه نمی‌شود و اغلب از محله بنکداران می‌توان شکر خرید. البته در این بین تعدادی فروشگاه مواد غذایی، شکر بسته بندی شده برای فروش داشتند اما در نهایت پس از فروش، بسته‌های شکر را در کیسه‌های مشکی به دست خریدار می‌دادند تا از ازدحام جمعیت جلوگیری کنند.

با وجود فعالیت چند کارخانه نیشکر در خوزستان و کشت نیشکر در این استان اما براساس گزارش‌های مردمی وضعیت در سایر شهرستان‌های خوزستان نیز تقریبا به همین شکل است و پس از جست‌وجو در سطح بازار می‌توان شکر پیدا کرد.

قیمت یک کیلو شکر در سایر شهرستان‌های خوزستان نیز ثابت نیست و میانگین آن حدود ۱۱ تا ۱۵هزار تومان است. البته گفته شده در یکی از شهرستان‌های خوزستان یک کیلو شکر عمده ۱۳هزار تومان‌و۹۰۰گرم شکر بسته‌بندی۱۴هزار تومان است.

بنکداران و فروشندگان می‌گویند میزان توزیع شکر در سطح بازار مانند گذشته است اما آنچه افزایش یافته، تقاضای مردم و ترس از کمبود این کالاست. همچنین طبق گفته رئیس سازمان صمت استان در جلسه تنظیم بازار این استان و در ۳۰فروردین در ۱۰ نقطه از اهواز شکر دولتی توزیع شده است.

خطر گرانی شکر در صنایع شیرینی شکلات و نوشیدنی

جمشید مغازه‌ای، دبیر انجمن شیرینی و شکلات ایران درباره گرانی شکر به خبرنگار ما گفت: بزرگ‌ترین مشکلی که در بازار شکر وجود دارد، دو نرخی بودن آن است درحالی‌که قیمت صنف و صنعت و خانوار باید برابر باشد.

وی افزود: اکنون برای خانوار به ازای هر کیلو ۸۷۰۰ و برای صنعت ۱۱هزارو۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده که البته عرضه شکر دولتی محدود است و اغلب با نرخ بیش از ۱۲هزار تومان به اصناف می‌رسد. مغازه‌ای تصریح کرد: صنعت شیرینی، شکلات، نوشیدنی، زنبورداران و لبنیات با گرانی شکر با مشکل تولید و افزایش هزینه تمام‌شده روبه رو می‌شوند.

در اصفهان مشکلی نیست

اسماعیل نادری، معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت اصفهان با اشاره به این‌که اصفهان دو کارخانه شرکت قند نقش جهان و اصفهان را دارد، اظهار کرد: خوشبختانه در اصفهان مشکل کمبود تولید شکر نداریم و ذخیره کافی شکر در استان وجود دارد.

وی افزود: ذخیره شکر در اصفهان به اندازه کافی وجود دارد و در تمام فروشگاه‌های زنجیره‌ای، شکر برای مایحتاج مردمی توزیع شده است و در این زمینه در استان اصفهان مشکل خرید شکر نیست.

معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت اصفهان تصریح کرد: صنوف تولیدی یا صنعتی همچون شیرینی فروشی‌ها یا تولیدکنندگانی که شکر یک محصول اصلی برای تولید آنها محسوب می‌شود،هر کیلوگرم شکر را به قیمت آزاد و مبلغ ۱۱هزارو۵۰۰تومان خریداری می‌کنند.

وی با اشاره به این‌که تقاضای شکر در اصفهان متوسط است، ادامه داد: محصولات تولیدی همین صنوف تولیدی و صنعتی بعدا بر اساس نرخ مصوب دولت یا اتحادیه‌ها به مردم عرضه می‌شود.

نادری گفت: در حال حاضر در اصفهان ما شکر را برای مصرف خانوار به قیمت ۸۷۰۰ تومان و در بسته‌های یک‌کیلویی و سه‌کیلویی عرصه می‌کنیم که برای خرید آن هیچ محدودیتی وجود ندارد. در ایام ماه مبارک رمضان ۸۹۵۰ تن توزیع برنج و شکر با نرخ دولتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تعاونی‌های مصرف توزیع شده است.

اما مشاهدات میدانی خبرنگار جام‌جم در اصفهان نیز از وجود شکر در فروشگاه‌های زنجیره‌ای حکایت دارد. با این حال در بعضی از شهرستان‌های استان، شکر به قیمت بالاتر از نرخ مصوب به فروش می‌رسد.

شیطنت صنعتی‌ها و سهمیه‌بندی برای خانوار

حسین عباسی، رئیس اتحادیه خواربار و لبنیات اراک در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم در اراک، با اشاره به وضعیت توزیع شکر اظهار کرد: در زمینه توزیع شکر ما مشکلی نداریم و هر روز خود اتحادیه شکر را توزیع می‌کند. تقریبا روزانه بین ۳۰ فروشگاه شکر دولتی کیلویی ۸۷۰۰ تومان جهت مصرف خانوار توزیع می‌شود.

رئیس اتحادیه خواربار و لبنیات اراک خاطرنشان کرد: مصرف صنف و صنعت با قیمتی بالغ بر ۱۱هزار و۵۰۰ تا ۱۳هزار تومان در عمده فروشی‌ها به فروش می‌رسد که قیمت آن به شرکت‌ها بستگی دارد و برای صنوفی همچون قنادی‌ها، فتیرپزی‌ها و... مصرف دارد.

عباسی با بیان این‌که مصرف خانوار را تامین می‌کنیم،تصریح کرد: از حدود ۱۶۰ تن سهمیه‌ای که به ما دادند تاکنون ۱۱۰تن طی این ۱۴ تا ۱۵روز توزیع شده و این سهمیه از فروردین تا ۲۰ اردیبهشت دیده شده است و از ۲۰ اردیبهشت مجدد سهمیه دیگری اختصاص پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: سهمیه‌ای که به ما داده می‌شود را توزیع می‌کنیم و در مصرف خانوار مشکلی نداریم اما گاهی شیطنت‌هایی از سوی صنوف صورت می‌گیرد و از سهمیه خانوار استفاده می‌کنند و این مساله را نیز با این اقدام که فروشگاه‌ها دو بسته بیشتر شکر نمی‌دهند، کنترل می‌کنیم.

نام‌نویسی برای دریافت شکر؟

در شهر کرمان نیز چند ماهی است کمبود عرضه و فروش شکر تهیه این کالا را برای مردم دشوار کرده‌است. اکثر مغازه‌های عرضه موادغذایی در نقاط مختلف شهر کرمان مدت‌هاست که شکری برای فروش نداشته‌اند و تعدادی از مغازه‌ها نیز که توانسته‌بودند شکرهای بسته‌بندی را تهیه کنند، آنها را به قیمت هر بسته شکر کیلویی بین ۱۴ تا ۱۵هزار تومان به مردم می‌فروختند، این در حالی است که قیمت عمده شکر هر کیلو حدود ۸۰۰۰تومان اعلام شده‌است.

صاحب یکی از مغازه‌های عمده‌فروشی موادغذایی در شهر کرمان در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار می‌کند: ما اواخر سال گذشته برای دریافت شکر دولتی در اتحادیه نام‌نویسی کردیم و قرار بود شکر با نرخ دولتی در اختیار ما قرار گیرد که تاکنون این کار صورت نگرفته‌است.

وی می‌افزاید:اکنون شکر در حالی در شهر کرمان به صورت محدود عرضه و تهیه آن برای مردم دشوار است که تقاضا برای تهیه آن در ماه رمضان افزایش یافته‌است. باید گفت با گذری در سطح شهر کرمان درحالی اکثر مغازه‌ها کالایی به نام شکر برای فروش ندارند که در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای این شهر هنوز می‌توان بسته‌های شکر را در قفسه‌های آنها یافت.

مشکل در شهر شیرین سوغاتی‌های شیرین

گزارش میدانی خبرنگار جام‌جم در تبریز نشان می‌دهد با کاهش عرضه شکر در اسفندماه، فروش شکر به صورت آزاد ممنوع شد. در حال حاضر از استان‌های جنوبی همانند خوزستان به تبریز شکر وارد می‌شود و قیمت هر کیلو ۱۱هزار و۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد. البته قیمت دولتی اعلام شده در هفته‌های گذشته هر کیلو ۶۶۵۰ تومان است که این سقف قیمت توسط فروشندگان رعایت نمی‌شود. در روزهایی که نوسان بازار از کاهش عرضه شکر حکایت دارد قیمت شکر در تبریز تا هر کیلو ۱۲هزارو۵۰۰تومان نیز به فروش می‌رسد. البته در حال حاضر قیمت هر بسته یک کیلویی شکر به صورت دولتی ۸۷۰۰تومان است. با این حال تقاضا همواره برای شکر در تبریز زیاد بوده و قنادی‌ها با مشکل تهیه شکر مواجه‌اند. تبریز یکی از مراکز تولید محصولات شیرینی و سوغاتی‌های تهیه شده با شکر است.

چرا خودكفا نماندیم؟

سرانه مصرف شكر در ایران به ازای هر نفر۳۰ كیلوگرم بوده كه ۷ كیلو گرم بیش از استاندارد جهانی است. نیاز سالانه شكر در كشور حدود ۲ میلیون و ۱۰۰ تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن است كه از این میزان حدود ۵/۱میلیون تن آن از نیشكر و كشت‌های بهاره و پاییزه چغندرقند در داخل كشور تولید می‌شود.

محمد شفیع ملك زاده رئیس نظام صنفی كشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به راهكارهای خودكفایی تولید شكر در كشور اظهار كرد: اگر قیمت تضمینی خرید شكر مناسب برای كشاورزان مشخص شود، در تولید شكر صددرصد خودكفا خواهیم شد، همان گونه كه در سال ۹۶ این امر اتفاق افتاد. در سال ۹۶ سیاست دولت و وزارت جهاد كشاورزی منجر به تحقق خودكفایی شكر و بی‌نیازی از واردات شد.

ملك‌زاده ادامه داد: عدم اجرای سیاست و برنامه‌های دولت در سال گذشته و اعلام قیمت نامناسب، سطح زیر كشت چغندرقند را كاهش داد و كار را به جایی رساند كه تولید شكر همانند سال‌های قبل به شدت كاهش یافت.

نظام صنفی كشاورزی و منابع طبیعی با تاكید بر خوداتكایی شكر در داخل گفت: با توجه به شرایط تحریم و شیوع ویروس كرونا به سهولت نمی‌توان از دیگر كشورها شكر وارد كرد، از این رو باید كاری كنیم كه شكر مورد نیاز در داخل تولید شود.

این مقام مسوول با بیان این‌كه واردات شكر به نفع كشور و تولید داخل نیست، افزود: با وجود كارخانه بزرگی همچون هفت‌تپه، واردات به هیچ عنوان به نفع تولیدكنندگان داخل نیست و وارداتچی‌ها به بهانه مصرف‌كنندگان اقدام به این كار می‌كنند.

گروه اقتصاد روزنامه جام جم