همه راضی از واکسن رازی

واکسن کووپارس، دومین واکسن ایرانی است که مجوز انجام آزمایش انسانی را گرفته و به روش پروتئین نوترکیب تولید می‌شود.

به گفته مسوولان پروژه، تولید این واکسن از حدود یک‌سال قبل شروع‌شده و در فاز مطالعه حیوانی روی حدود ۵۰۰حیوان متفاوت آزمایش‌شده اما شاید مهم‌ترین دستاورد واکسن، آزمایش روی ۲۰میمون سبز آفریقایی است که یکی از شبیه‌ترین موجودات به انسان است و از ده ماه پیش که واکسن به آنها تزریق‌شده، همگی صحیح و سالم هستند و آنتی‌بادی قابل‌توجهی را هم در بدن دارند.

پروسه واکسن کووپارس رازی در یک‌سال گذشته ۴۰میلیارد تومان برای موسسه، هزینه داشته و قرار است خرداد آینده هم بعد از پایان فازدوم آزمایش، وارد تولید صنعتی شود اما نکته‌ای که واکسن کووپارس رازی را از دیگر واکسن‌ها متمایز کرده، واکسن استنشاقی است که در کنار نمونه تزریقی در حال تولید است. محوطه بیمارستان حضرت‌رسول(ص) خلوت است اما جلوی ساختمان حضرت‌ابوالفضل(ع) شلوغ و پرتردد است.

چند نفر مقابل ساختمان ایستاده‌اند و نام و نشان افرادی که قصد ورود به ساختمان دارند، می‌پرسند و بعد اجازه ورود به سالن کوچک و تاریک داده می‌شود.

مراسم با یک‌ربع تاخیر به جای ساعت ۱۰و۳۰دقیقه، ‌۱۰و۴۵دقیقه برگزار می‌شود. روی سن اثری از صندلی بیمارستانی یا هیچ داوطلبی نیست. دو صفحه نمایش بزرگ روی سن می‌گوید که قرار است مراسم تزریق به داوطلبان به‌صورت از راه دور برگزار شود و فقط تصویر در زمان تزریق نمایش داده شود. همین می‌شود که بسیاری از تصویربرداران و عکاسان معترض می‌شوند. مراسم اما بالاخره رسما شروع می‌شود.

دردسرهای واکسن‌سازی

کاظم خاوازی، وزیر جهادکشاورزی مهمان اصلی مراسم و جلیل کوهپایه‌زاده نماینده وزیر بهداشت و درمان هم در مراسم حضور دارند.

کاظم خاوازی می‌گوید که از ابتدای شروع پروژه و قبل از این که وزیر جهادکشاورزی شود از جزئیات تولید واکسن اطلاع داشته است.

او می‌گوید: «آن زمان کسی به کار ما خوشبین نبود.» خاوازی می‌گوید که بعد اما گروه تولید کار خود را پیش بردند و به روش نوترکیب پروتئینی واکسنی ساختند که از بهترین واکسن‌های جهان است. در آزمایش‌ های حیوانی واکسن رازی روی ۵۰۰نوع حیوان مختلف آزمایش شد. بعد خاوازی از آزمایش روی ۲۰میمون سبز آفریقایی که بسیار به انسان شبیه هستند می‌گوید که از آفریقا و با مشکلات زیادی به ایران وارد شدند.

او می‌گوید: «در راه انتقال میمون‌ها به کشور، همکاران مشقت زیادی را تحمل کردند و حتی به هپاتیت مبتلا شدند.»

وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید که با وجود مشکلات زیاد اما گروه واکسن‌سازی، راه خود را ادامه داد تا به مرحله آزمایش انسانی رسید. خاوازی اهمیت واکسن کووپارس را از دو جنبه بررسی می‌کند و می‌گوید: «ما می‌توانستیم از تکنولوژی قدیمی تولید واکسن، یعنی واکسن کشته‌شده استفاده کنیم اما به این فکر کردیم که با تولید واکسن نوترکیب پروتئینی، می‌توانیم یکی از ایمن‌ترین واکسن‌ها را تولید کنیم.»

به گفته او واکسن ایرانی رازی اگر با واکسن دیگری تزریق شود تداخل نخواهد داشت و قابلیت بازطراحی برای تولید واکسن جدیدی را که می‌تواند در برابر جهش‌ها مقاوم باشد، دارد.

خنده و شوخی و تزریق

با دستور خاوازی، اجازه تزریق واکسن به دو داوطلب داده می‌شود. قبل از تزریق واکسن اما آزمایش فشار و اکسیژن خون انجام می‌شود.

داوطلب اول، مردی حدودا ۳۰ساله است که موهای پری دارد. مرد پیراهن سبز چهارخانه به تن دارد و ‌حین آزمایش مدام می‌خندد. از صفحه نمایشگر‌ می‌توان دید که چقدر راحت نشسته و چشم‌هایش می‌خندد. پرستار از درون یخچال واکسن را بیرون می‌آورد و ماده را درون سرنگ می‌کشد.

چند لحظه بعد سوزن باریک می‌رود درون بازوی چپ مرد. مرد هنوز می‌خندد و بعد از تزریق واکسن خنده‌هایش راحت‌تر می‌شود.

داوطلب دوم تزریق واکسن هم مرد است. شخصی که از پشت ماسک هم می‌شود فهمید که سن و سال کمی دارد. دست‌هایش را مشت کرده و پاهایش را تکان می‌دهد. به نظر می‌رسد که استرس دارد. سوزن باریک به بازوی مرد وارد می‌شود و بعد از تزریق اما انگار راحت شده‌باشد، خود را رها می‌کند در آغوش صندلی و لبخندش روی صفحه نمایشگر ثبت می‌شود‌.

داوطلبان از تزریق واکسن کوو پارس می‌گویند

هر دو داوطلب تزریق کووپارس موسسه رازی، آقا هستند و هر دو لباس چهارخانه به تن دارند و هر دو از واکسنی که به آنها تزریق شده، مطمئن هستند. در ادامه با هر دو داوطلب و مادر یکی از آنها صحبت می‌کنیم.

سعید رهبری در طول تزریق مدام می‌خندید. زمانی که از او می‌پرسیم چرا این‌قدر می‌خندیدی و چه چیز تزریق واکسن برای تو خنده‌دار بود، دوباره می‌خندد و می‌گوید: «چه کار کنم؟ بد بود که داشتم می‌خندیدم؟» سعید ۳۶سال دارد و شغلش آزاد است. او با همان لبخندی که از پشت ماسک هم پیداست از روز داوطلب‌شدنش می‌گوید؛ از این که یکی از دوستانش سایت ثبت‌نام موسسه را به او معرفی کرد و او هم سریع نام و نام‌خانوادگی‌اش را وارد کرد. یک هفته پیش اما از او آزمایش‌های مختلف گرفتند. او در همه آزمایش‌ها قبول شد و حالا اولین نفری است که واکسن کووپارس به او تزریق شد.

رهبری می‌گوید که بعد از تزریق واکسن احساس خوبی دارد و ادامه می‌دهد: «افتخار می‌کنم که واکسن ایرانی تزریق کردم.» رهبری پدر دو دختر خردسال است و می‌گوید که همسر و دخترانش هم به‌شدت او را تشویق کردند تا در این آزمایش شرکت کند.

متوجه تزریق نشدم

امیرحسین امانپور، ۲۳سال دارد و دانشجوی کارشناسی رشته طراحی صنعتی است. او می‌گوید که از مدت‌ها قبل به دنبال این بوده که در آزمایش انسانی واکسن رازی داوطلب شود تا دو هفته پیش که ثبت‌نام کرد و حالا بر روی صندلی آزمایش نشسته است. درست است که او خود داوطلب‌شده اما اولش ترسی هم ته دلش وجود داشته است. امیرحسین درباره لحظه تزریق واکسن می‌گوید: «من اصلا متوجه نشدم چه زمانی سوزن به بازوی من وارد شد. اول فکر کردم اصلا به من واکسن تزریق نکردند بعد اما سوزش خفیفی در محل تزریق احساس کردم.» مادر امیرحسین عضو گروه راهبردی موسسه رازی است و اتفاقا او هم امیرحسین را تشویق کرده است.

نگران نیستم

فریبا صادقی، مادر امیرحسین و جزو گروه راهبردی موسسه رازی است و به پروسه آزمایش واکسن نظارت می‌کند. صادقی با ترکیبی از غرور، عشق و افتخار به فرزندش نگاه می‌کند و با اطمینان می‌گوید که نگران حال امیرحسین نیست و ادامه می‌دهد: «من به همکارانم اطمینان دارم و در جریان تمام جزئیات تولید واکسن هستم به خاطر همین به فرزند بزرگ و جگرگوشه‌ام پیشنهاد دادم در این آزمایش شرکت کند.»
خانم صادقی خود به بیماری کرونا مبتلاشده و همین دلیلی است که نتوانسته در آزمایش شرکت کند وگرنه می‌گوید که دوست داشته این کار را انجام دهد.

۱۳ داوطلب پیشقراول

مسعود سلیمانی، رئیس مرکز بالینی دانشگاه ایران و عضو کمیته ملی واکسن کرونا درباره مراحل برنامه‌ریزی‌شده واکسن کووپارس، اطلاعات جامع و کاملی دارد.

او درباره انتخاب ۱۳داوطلب که در آزمایش فاز اول انسانی واکسن کووپارس شرکت می‌کنند به ما می‌گوید: «۱۳داوطلب به‌عنوان پیشقراول انتخاب شدند تا ‌ با شتاب‌زدگی فرآورده را به داوطلبان دیگر تزریق نکنیم.» بعد از انجام آزمایش روی این ۱۳داوطلب، واکسن به ۱۲۰داوطلب دیگر تزریق می‌شود. ۱۲۰داوطلب به چهار گروه ۳۰نفره تقسیم می‌شوند. به یکی از گروه‌ها، واکسن نما و به سه گروه دیگر واکسن اصلی تزریق می‌شود. در زمان تزریق ایمنی‌زایی واکسن روی سه گروه اصلی بررسی می‌شود.

به گفته سلیمانی، بعد از گذشت ۳۵روز، نتایج آزمایش بالینی روی همه داوطلبان چهار گروه بررسی می‌شود و نتایج تزریق واکسن، ایمنی‌زایی و بی‌خطر بودن‌ آن اعلام می‌شود. بعد از انجام فاز اول آزمایش، فاز دوم آزمایش برای ۵۰۰داوطلب انجام می‌شود. به ۲۵۰نفر در فاز دوم، واکسن‌نما و به ۲۵۰نفر دیگر هم واکسن تزریق می‌شود.

به گفته سلیمانی، ۵۰۰نفری که در فاز دوم شرکت می‌کنند، از گروه سنی متفاوت و افرادی هستند که بیماری کنترل‌ شده دارند. در فاز سوم اما حدود ۴۰هزارنفر در آزمایش شرکت خواهند کرد. فاز اول واکسن به گفته سلیمانی تا یک سال و روی افراد متفاوت ادامه خواهد داشت.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم