آلودگی هوا و تاثیر آن بر شیوع گسترده‌تر ویروس کرونا+عکس

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از دیجیاتو، آسمان‌های آبی و پاک ماه‌ها پیش به نمادی برای پاندمی تبدیل شده بودند. چنین اتفاقی یکی از معدود مزایای پاندمی ویروس کرونا بود، خصوصا وقتی این حقیقت را در نظر بگیریم که آلودگی هوا سالانه جان ۴.۲ میلیون نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. اما روزهای آسمان‌های آبی اکنون به پایان رسیده و جهان در روندی آهسته و پیوسته در صدد بازگشت به روال عادی گذشته است.
حالا محققان دریافته‌اند که آلودگی هوا به شکلی چشمگیر بر شیوع گسترده‌تر کووید-۱۹ تاثیر گذاشته و اگر آسمان‌ کشورهای مختلف جهان تمیزتر بود، افراد کمتری جان می‌باختند. گذشته از آسیب‌ وارد شده به سیستم ایمنی و دستگاه تنفسی افرادی که برای چندین دهه در شهرهای آلوده زندگی کرده‌اند، محققان می‌گویند که ذرات آلودگی هوا می‌توانند نقش نوعی وسیله نقلیه را برای ذرات ویروسی ایفا کنند.
این یافته‌های جدید می‌توانند تاثیری شگرف روی تصمیم‌گیری‌ دولت‌های مختلف در قبال قرنطینه طی ماه‌های آتی داشته باشند. محققان اکنون باور دارند که با تمیز نگه داشتن هوا، می‌توانیم پاندمی را تا حد زیادی تحت کنترل درآوریم.
دکتر «ژیائو وو» و دکتر «ریچل نتری» از دانشگاه هاروارد می‌گویند یافته‌های جدید نشان می‌دهند که حتی افزایش ناچیز ذره‌ای به نام PM2.5 در هوا، تاثیری شگرف در وضعیت سلامت آمریکا داشته است. افزایش تنها ۱ میکروگرمی این ذره در هر متر مربع، به افزایش ۱۵ درصدی مرگ‌های ناشی از کووید-۱۹ منجر شده است.

 

برای مقایسه باید گفت که آژانس حفاظت محیطی آمریکا می‌گوید سقف امنیتی برای سیستم تنفسی مردم، وجود ۱۲ میکروگرم PM2.5 در هر متر مربع است. از طرف دیگر، سازمان بهداشت جهانی هم دستورالعمل‌هایی سالانه منتشر می‌کند و در آخرین گزارش‌اش آمده که میزان مجاز برای PM2.5، بالغ بر ۱۰ میکروگرم در هر متر مربع است. طی سال جاری میلادی، بخش‌هایی از شهر نیویورک، سطوح بالاتری از PM2.5 را نسبت به میزان مجاز در هوای خود داشته‌اند. محققان این بحث را پیش می‌کشند که این موضوع تاثیری حقیقی روی شیوع گسترده کرونا ویروس در نیویورک داشته و به همین خاطر بود که مرگ‌ومیر در این ایالت طی ماه آپریل، بیشتر از هر ایالت دیگری بود.
آرون برنشتاین، مدیر مرکز اقلیم، سلامت و زیست‌محیط جهانی در دانشگاه هاروارد می‌گوید: «شواهد بسیار واضحی داریم که نشان می‌دهند افرادی که در گذر زمان در مناطق آلوده‌تر زندگی کرده‌اند، به احتمال بیشتری به ویروس کرونا جان می‌بازند.»
مطالعات صورت گرفته روی ۳۰۸۰ شهرستان در ایالات متحده نشان می‌دهد افرادی که در این مناطق زندگی کرده و برای ۱۵ الی ۲۰ سال در معرض آلودگی شدید هوا بوده‌اند، نرخ مرگ‌ومیر بسیار بالاتری نسبت به دیگر افراد دارند. اگرچه مطالعات تازه هنوز توسط پژوهشگران مستقل بررسی نشده‌اند، وو می‌گوید احتمالا ارتباط میان کرونا ویروس و آلودگی را بتوان در این جستجو کرد که افراد حاضر در مناطق آلوده، از پیش با مشکلات سیستم تنفسی و همینطور مشکلات قلبی مواجه بوده‌اند. تا به امروز اثبات شده که آلودگی هوا به تضعیف سیستم ایمنی منجر می‌شود و بنابراین بدن مردم توانایی کمتری در مبارزه با عفونت خواهد داشت.
محققان در پژوهش خود به این نتیجه رسیده‌اند که «اگر منهتن میانگین ذرات PM2.5 را طی ۲۰ سال اخیر به اندازه تنها یک واحد (یعنی یک میکروگرم به ازای متر مربع) کاهش می‌داد، احتمالا شاهد ۲۴۸ مورد مرگ کمتر به خاطر کووید-۱۹ در ماه آپریل بودیم».

 

در تحقیقات صورت گرفته در منطقه لومباردی و امیلیا روماگنا در شمال ایتالیا نیز، محققان شاهد ارتباطی مستقیم میان نرخ‌ مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ و آلودگی هوا بوده‌اند. تا روز ۲۶ آپریل سال جاری، لامباردی با ۱۳۳۲۵ مورد مرگ ناشی از کووید-۱۹، بخش اعظمی از آمار جان‌باختگان ایتالیا را به خود اختصاص داده بود و منطقه امیلیا روماگنا هم با ۳۳۸۶ مورد مرگ، در رده دوم قرار داشت. بنابراین محققان شروع به پژوهش روی تاثیر هوای بی‌کیفیت در شیوع گسترده ویروس کردند و اعلام نمودند که «آلودگی بسیار بالا در شمال ایتالیا باید به عنوان یکی از فاکتورهای اضافه در نرخ مرگ‌ومیر بالا در نظر گرفته‌ شود».
این‌ها نخستین تحقیقاتی نیستند که به بررسی ارتباط میان سطوح آلودگی هوا و مرگ‌های ناشی از بیماری‌های ویروسی می‌پردازند. یک پژوهش در سال ۲۰۰۳ دریافت که مبتلایان به سارس، ویروس سیستم تنفسی که عملکردی بسیار شبیه به کووید-۱۹ دارد، در صورت زندگی در مناطقی با آلودگی بسیار زیاد هوا، به احتمال بیشتری جان خود را از دست می‌دهند.
آرون برنشتاین از هاروارد توضیح می‌دهد که: «به ازای افزایش ناچیز آلودگی هوا، شاهد افزایش قابل توجه مرگ‌ومیر خواهیم بود. می‌توانید به سراغ هر شهری در جهان بروید و خواهید داد که آلودگی هوا تاثیری برجسته روی وخامت بیماری ناشی از کرونا ویروس دارد».
علاوه بر این، در تحقیقاتی دیگر مشخص شده که Sars-CoV-2 (ویروسی که منجر به بیماری کووید-۱۹ می‌شود) حتی روی ذرات PM10 هم سوار می‌شود: این‌ها ذراتی بسیار مشابه به PM2.5 هستند که البته ابعادی اندک بزرگ‌تر دارند. محققان حاضر در چندین دانشگاه ایتالیا می‌گویند که ویروس به کمک ذرات آلودگی هوا، به شکل موثرتری جابه‌جا خواهد بود. اما درست مثل بسیاری دیگر از تحقیقات صورت گرفته روی کرونا ویروس، این پژوهش هم باید توسط متخصصین مستقل بررسی شود.

 

این یافته‌ها می‌توانند به دولت‌ها کمک کنند که تصمیماتی هوشمندانه‌تر درباره قرنطینه‌ها و محدودیت‌های گسترده اتخاذ کنند و مقامات بهداشتی هم می‌توانند از همین حالا به فکر تامین ونتیلاتورهای بیشتر باشند.
در کوتاه‌مدت، این یافته‌ها می‌توانند به کشورهایی که هنوز تحت تاثیر شیوع گسترده قرار نگرفته‌اند کمک کنند تا تدابیر لازم را به سرعت به کار بگیرند. وو می‌گوید: «این کشورها می‌توانند دست به کار شده و برای مثال تدابیری سخت‌گیرانه‌تر برای فاصله‌گذاری اجتماعی به کار ببندند.»
محققین هاروارد می‌گویند که یافته‌هایشان از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از جوامع اقلیت و فقیر که بیشتر از هر کس دیگری در معرض آلودگی هوا هستند، به صورت خاص در خطر ابتلای وخیم به کرونا ویروس خواهند بود. در آمریکا، سیاه‌پوستان و دیگر اقلیت‌های نژادی تا ۵۰ درصد بیشتر از هرکس دیگری در معرض آلودگی PM2.5 هستند، خیلی ساده به این خاطر که در مناطق حومه شهر و صنعتی گذران زندگی می‌کنند. همین افراد ضمنا به خاطر نابرابری اجتماعی و دسترسی ضعیف‌تر به بهداشت، بیشتر از هر قشر دیگری به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و بیماری‌های قلبی مبتلا شده‌اند.

 

درحالی که قرنطینه در برخی کشورهای جهان به تعطیلی کارخانه‌ها و تردد کمتر اتومبیل در جاده‌ها منجر شده، سطح آلودگی هوا در سراسر دنیا به شکلی چشمگیر کاهش یافته. بنابر آمار «فهرست کیفیت هوا»، میزان PM2.5 در شهرهای ووهان، سئول و دهلی نو به ترتیب با کاهش ۴۴ و ۵۴ و ۶۰ درصدی همراه بوده است.
اما محققان باور دارند که کاهش آلودگی هوا صرفا اتفاقی کوتاه‌مدت بوده و احتمالا با برداشته شدن محدودیت‌ها و بازگشت کسب‌وکارها به روال عادی، شاهد بدتر شدن وضعیت کیفیت هوا باشیم. همین محققان هشدار می‌دهند که برای کاهش تاثیرات ناشی از موج بعدی کرونا ویروس، باید سطح آلودگی در تمام کشورها به کمترین میزان ممکن برسد.
از سوی دیگر، پژوهشگران اعتقاد دارند که باید این ماجرا را به عنوان زنگ خطر در نظر بگیریم و در دوران بحران کووید-۱۹ و حتی بعد از آن، به محدود نگه داشتن آلودگی هوا ادامه دهیم تا از جان انسان‌ها محافظت کنیم. «ماریا نیرا»، مدیر واحد زیست‌محیط، تغییرات اقلیمی و سلامت در سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «با این سطح از آلودگی هوا، نمی‌توانیم از این بحران خارج شویم. باید وضعیت هوا را به محدوده سبز بازگردانیم.»
پژوهش دانشگاه هاروارد نشان‌دهنده ارتباط نزدیک آلودگی هوا و سلامت عمومی است و خاطر نشان می‌کند که هر دو فاکتور، تاثیری شگرف روی رشد اقتصادی کشورها دارند. کاهش آلودگی هوا نباید صرفا به عنوان راهکاری برای افزایش سلامت عمومی در نظر گرفته شود، بلکه باید یک عامل پیشرانه اقتصادی نیز باشد. نیرا می‌گوید: «اگر ما به روند توسعه اقتصادی سابق بازگردیم، مشکلات سلامتی گسترده به وجود می‌آوریم و در عین حال شاهد مشکلات اقتصادی بزرگ خواهیم بود».

 

او در ادامه سخنانش می‌گوید که دولت‌ها باید به این یافته‌ها توجه نشان داده و تصمیمات هوشمندانه راجع به چگونگی برداشتن محدودیت‌ها اتخاذ کنند. «ما باید در برابر وسوسه‌هایمان مقاومت کرده و برای احیای اقتصاد هم که شده، از استفاده از سوخت‌های فسیلی و اتومبیل‌های پرمصرف دست بکشیم».
برخی از کشورهای جهان همین حالا هشدارهای محققین را جدی گرفته‌اند. برای مثال در شهر میلان ایتالیا، محدودیت آمد و شد، با افزایش وسایل نقلیه پاک در سطح شهر همراه خواهد بود. شهردار این شهر ضمنا برای ترغیب مردم به عدم استفاده از اتومبیل‌، برنامه‌ای برای ساخت یک مسیر ۳۵ کیلومتری برای دوچرخه‌ها و اسکوترها در دستور کار دارد. از سوی دیگر، متروی میلان تنها از ۳۰ درصد از ظرفیت خود استفاده خواهد کرد تا فاصله‌گذاری اجتماعی به خوبی رعایت شود. به این ترتیب، به جای ۱.۴ میلیون نفر، روزانه تنها ۴۰۰ هزار نفر با مترو جابه‌جا خواهند شد.
در ایران نیز، بسیاری از کلان‌شهرها از جمله تهران در فصل‌های پاییز و زمستان با مشکلات جدی از نظر آلودگی هوا مواجه هستند و نیاز به استفاده از تدابیر مشابه شدیدا احساس می‌شود. خوشبختانه به نظر می‌رسد که مسئولین ایرانی از مدت‌ها پیش به هشدارهای محققان توجه نشان داده‌اند. برای مثال سید محمد جزایری، رئیس شبکه بیماری‌های ویروسی، در ماه شهریور سخنانی را بیان کرد که بازتابی از هرآنچه در این مقاله خواندیم بود:
«در تهران که از نظر خطر آلودگی و سرایت کووید-۱۹ در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برد، برداشتن محدودیت طرح ترافیک از نگاه برخی ممکن است سبب کاهش تماس افراد به دلیل استفاده از وسیله نقلیه شخصی شود، ولی از سوی دیگر سبب افزایش میزان آلاینده ها در هوا و احتمال افزایش موارد بیماری و مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ خواهد شد. بنابراین، توصیه می‌شود که دستگاه‌های اجرایی کشور از الان به فکر چاره‌اندیشی برای کاهش این معضل در آستانه ورود به فصل پاییز باشند.»
البته که صحبت درباره رویکردهای ضروری یک چیز است و پیاده‌سازی آن‌ها چیزی دیگر.
نیرا عقیده دارد که بعد از پشت سر گذاشتن بحران کووید-۱۹، باید به دنبال ساخت جوامعی پاک‌تر باشیم و تنها از این طریق است که با آمادگی کامل به استقبال بحران‌های بعدی خواهیم رفت. او می‌گوید: «بعد از برداشتن ماسک‌ها، قادر به تنفس هوایی پاک‌تر خواهیم بود».