علائم، علل و درمان کبد چرب و ناسالم

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از درمانکده ، کبد چرب تحت عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می شود. این اتفاق زمانی روی می دهد که در کبد چربی ایجاد شود. وجود مقادیر اندک چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیادتر می تواند برای سلامتی مشکل ایجاد کند. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این بخش به پردازش مواد مغذی حاصل از مواد غذایی و نوشیدنی ها کمک می کند و مواد مضر خون را فیلتر می کند. چربی زیاد کبد می تواند باعث التهاب کبد شود و به نوبه ی خود می تواند به کبد آسیب رسانده و اسکار ایجاد کند. در موارد شدید، این اسکار می تواند نارسایی کبد را در پی داشته باشد.

بروز کبد چرب در شخصی که الکل زیاد مصرف می کند، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود. این بیماری در کسی که الکل زیادی مصرف نمی کند، به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) معروف است. طبق تحقیقات محققان در ژورنال جهانی علوم گوارشی، بیماری کبد چرب غیر الکلی  25 تا 30 درصد از مردم ایالات متحده و اروپا را تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم کبد چرب کدامند؟

در بسیاری از موارد کبد چرب با علائم قابل توجهی همراه نیست. اما ممکن است احساس خستگی کرده و یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشید. بیماری کبد چرب در برخی از افراد مبتلا عوارضی مانند اسکار کبدی ایجاد می کنند. اسکار کبد به عنوان فیبروز شناخته شده است. فیبروز شدید کبدی به سیروز موسوم است. سیروز ممکن است با بروز علائمی مانند موارد زیر همراه باشد:

• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ضعف
• خستگی
• خونریزی از بینی
• خارش پوست
• زردی پوست و چشم
• خوشه های شبکه مانند عروق خونی در زیر پوست
• درد شکم
• تورم شکم
• تورم پاها
• بزرگ شدن پستان در مردان
• گیجی

سیروز اساساً یک بیماری مهلک است. اطلاعات لازم برای تشخیص و مدیریت آن کسب کنید.

علل ایجاد کبد چرب چیست؟

کبد چرب زمانی رخ می دهد که چربی زیادی در بدن تولید شود و یا متابولیزه چربی به اندازه کافی صورت نگیرد. چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره شده و در آن ها تجمع می یابد و باعث بیماری کبد چرب می شود.

تولید این چربی می تواند علل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، مصرف زیاد الکل می تواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود. این اولین مرحله از بیماری کبد ناشی از الکل است. در افرادی که الکل زیادی مصرف نمی کنند، علت بیماری کبد چرب کمتر مشخص است. یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است در این زمینه نقش داشته باشند:

• چاقی
• قند خون بالا
• مقاومت به انسولین
• بالا بودن سطح چربی ها در خون، به ویژه تری گلیسیرید

عللی که کمتر شایع هستند شامل موارد زیر هستند:

• بارداری
• کاهش سریع وزن
• برخی از انواع عفونت ها، مانند هپاتیت C
• عوارض جانبی برخی از داروها، مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex)، آمیودورون (Pacerone) و اسید والپروئیک (Depakote)
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص

برخی از ژن ها نیز ممکن است در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب مؤثر باشند.

تشخیص بیماری کبد چرب و ناسالم

برای تشخیص کبد چرب، پزشک ضمن گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی انجام داده و دستور انجام یک یا چند آزمایش را می دهد.

سابقه پزشکی بیمار مبتلا به کبد چرب

در صورتی که پزشک نسبت به ابتلای فرد مشکوک باشد، احتمالاً سؤالاتی درمورد موارد زیر مطرح خواهد کرد:

• سابقه پزشکی خانوادگی، از جمله سابقه بیماری کبدی
• مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی
• هرگونه بیماری پزشکی که ممکن است به آن ابتلا داشته باشد
• هر دارویی که ممکن است مصرف کند
• تغییرات اخیری که در سلامتی وی رخ داده است

در صورت داشتن حس خستگی، کاهش اشتها یا سایر علائم غیر قابل توضیح، آن را با پزشک درمیان بگذارید.

معاینه بدنی بیمار مبتلا به کبد چرب

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم فرد را لمس کرده یا فشار دهد. در صورتی که کبد بزرگ شده باشد ممکن است بتوان آن را حس کرد. با این وجود، ممکن است کبد بدون بزرگ شدن دچار التهاب شود. ممکن است پزشک با لمس کردن نتواند التهاب کبد را تشخیص دهد.

آزمایش خون بیمار مبتلا به کبد چرب

در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از آزمایش خون، که نشانگر افزایش آنزیم های کبدی است، تشخیص داده می شود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی صادر کند.

این آزمایشات ممکن است در صورت بروز علائم یا نشانه های بیماری کبدی و علائم کبد چرب توصیه شود و یا ممکن است به عنوان بخشی از تست های خونی معمول صورت گیرد. بالا بودن آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی ازعلل احتمالی التهاب کبد است، اما این تنها دلیل نیست. اگر نتیجه آزمایش بالا بودن آنزیم های کبدی مثبت باشد، احتمالاً پزشک برای شناسایی علت التهاب انجام آزمایش های بیشتری را دستور می دهد.

مطالعات تصویربرداری بیمار مبتلا به کبد چرب

پزشک ممکن است از یک یا چند تست تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا دیگر مشکلات کبدی استفاده کند:

• سونوگرافی
• سی تی اسکن
• اسکن MRI

آنها همچنین ممکن است انجام آزمایشی بنام الاستوگرافی ناپایدار تحت کنترل لرزش (VCTE ، FibroScan) را توصیه کنند. این تست برای اندازه گیری سفتی کبد از امواج صوتی با فرکانس پایین استفاده می کند. این امر می تواند به بررسی اسکار کمک کند.

بیوپسی کبد چرب

بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته می شود. در بیوپسی کبد، پزشک سوزنی را به داخل کبد وارد کرده و یک قطعه از بافت را برای معاینه بر میدارد. به منظور کاهش درد به فرد بی حس کننده موضعی داده می شود. این آزمایش می تواند به تشخیص وجود بیماری کبد چرب و همچنین اسکار کبدی کمک کند.

راه درمان کبد چرب چیست؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تأیید نشده است. تهیه و تست داروها برای درمان این بیماری مستلزم تحقیقات بیشتری است. در بسیاری از موارد، تغییرات سبک زندگی می تواند به درمان بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به انجام موارد زیر توصیه داشته باشد:

• اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
• اقدام برای کاهش وزن
• ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی

در صورت بروز عارضه جانبی ممکن است پزشک معالج درمان های دیگری را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز ممکن است موارد زیر تجویز شود:

• تغییر سبک زندگی
• داروها
• عمل جراحی

سیروز می تواند منجر به نارسایی کبدی شود. در صورت بروز نارسایی کبدی، ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.

درمان های خانگی کبد چرب

تغییرات سبک زندگی اولین رویکرد درمانی برای بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادت های زندگی ممکن است موارد زیر کمک کننده باشند:

• کاهش وزن
• کاهش میزان مصرف الکل
• مصرف رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که میزان کالری اضافی، چربی اشباع و چربی های ترانس آن اندک باشد
• انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته

طبق اعلام کلینیک مایو، برخی از شواهد نشان می دهند که مکمل های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. مصرف زیاد ویتامین E با خطراتی برای سلامتی همراه است.

همیشه پیش از امتحان کردن یک مکمل جدید یا داروی طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل ها یا داروهای طبیعی ممکن است به کبد استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می شوند تداخل داشته باشند.

رژیم غذایی مربوط به بیماری کبد چرب

در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب، پزشک ممکن است برای کمک به درمان بیماری و کاهش عوارض جانبی شما را برای تغییر رژیم غذایی ترغیب کند. به عنوان مثال ممکن است  بر انجام موارد زیر توصیه داشته باشند:

• مصرف خوراکی هایی مانند میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل که سرشار از مواد مغذی گیاهی هستند.
• محدود کردن مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر دانه های تصفیه شده
• محدود کردن مصرف چربی های اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی یافت می شود
• اجتناب از مصرف چربی های ترانس که در بسیاری از میان وعده های فرآوری شده وجود دارد.
• اجتناب از مصرف الکل

پزشک ممکن است شما را برای کاهش کالری های رژیم غذایی خود به منظور کاهش وزن ترغیب کند. اطلاعات بیشتری درباره برخی از تغییرات رژیم غذایی که ممکن است در مدیریت بیماری کبد چرب کمک کننده باشد کسب کنید.

انواع بیماری کبد چرب چیست؟

دو نوع عمده از بیماری کبد چرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی.

• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شامل کبد چرب ساده غیر الکلی، استئاتوهپاتيت غيرالكلي (NASH) و کبد چرب حاد بارداری (AFLP) است.
• بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل AFLD ساده و استئاتوهپاتيت الکلی (ASH) است.

بیماری کبد چرب غیر الکلی

 استئاتوهپاتيت غيرالكلي (NASH)

استئاتوهپاتيت غيرالكلي (NASH) نوعی NAFLD است. این وضعیت زمانی روی می دهد که تولید چربی اضافی در کبد با التهاب کبدی همراه باشد. در صورتی که کبد ضمن وجود چربی اضافی در آن، ملتهب باشد و هیچگونه سابقه مصرف الکل زیاد وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک بروز NASH را تشخیص دهد. NASH در صورت عدم درمان می تواند موجب اسکار کبد شود. این وضعیت در موارد شدید می تواند سیروز و نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) هنگامی ایجاد می شود که چربی در کبد افرادی که الکل زیادی مصرف نمی کنند تجمع یابد. در صورت وجود چربی اضافی در کبد فرد و عدم سابقه مصرف الکل زیاد، تشخیص پزشک ممکن است NAFLD باشد. در صورتی که همراه با ایجاد چربی التهاب یا عوارض دیگری دیده نشوند، این بیماری تحت عنوان کبد چرب غیر الکلی ساده شناخته می شود.

کبد چرب حاد بارداری (AFLP)

کبد چرب حاد بارداری (AFLP) یک عارضه نادر اما جدی در بارداری است. علت دقیق آن مشخص نیست. AFLP معمولاً در سه ماهه سوم بارداری خود را نشان می دهد. این بیماری در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد در حال تکوین دارد. در صورت ابتلا به AFLP، دستور پزشک این است که زایمان در اسرع وقت صورت گیرد. ممکن است لازم باشد تا چندین روز پس از زایمان مراقبت های پیگیرانه ادامه یابد. احتمالاً طی چند هفته پس از زایمان سلامت کبد به حالت عادی باز می گردد.

بیماری کبد چرب الکلی (ALFD)

نوشیدن زیاد الکل به کبد آسیب می رساند. وقتی کبد آسیب دید، نمی تواند چربی را به درستی تجزیه کند. این امر می تواند منجر به تجمع چربی شود و به کبد چرب الکلی معروف است. بیماری کبد چرب الکلی (ALFD) اولین مرحله بیماری کبدی ناشی از الکل است. در صورتی که همراه با تجمع چربی التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، این وضعیت تحت عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته می شود.

استئاتو هپاتیت الکلی (ASH)

استئاتو هپاتیت الکلی (ASH) نوعی AFLD است. این وضعیت زمانی روی می دهد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب کبدی همراه است. این حالت به هپاتیت الکلی نیز معروف است. در صورتی که کبد ضمن وجود چربی اضافی در آن، ملتهب است و فرد الکل زیادی مصرف می کند، ممکن است تشخیص پزشک بر ASH باشد.

اگر ASH به درستی درمان نشود می تواند منجر به بروز اسکار کبدی شود. اسکار کبدی شدید به عنوان سیروز شناخته می شود. این شرایط می تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد. برای درمان کبد چرب الکلی، پرهیز از الکل حائز اهمیت است. در صورت داشتن اعتیاد به الکل، یا اختلال در مصرف الکل، ممکن است پزشک به انجام مشاوره یا سایر روش های درمانی توصیه داشته باشد. درباره تأثیرات الکل بر بدن اطلاعات بیشتری کسب کنید.

عوامل خطر ابتلا به کبد چرب

نوشیدن مقادیر زیاد الکل خطر بروز کبد چرب را افزایش می دهد. همچنین وجود موارد زیر ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری قرار دهد:

• چاقی
• داشتن مقاومت به انسولین
• ابتلا به دیابت نوع 2
• ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
• باردار بودن
• سابقه عفونت های خاص مانند هپاتیت C
• مصرف داروهای خاصی مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex)، آمیودورون (Pacerone) و اسید والپروئیک (Depakote)
• سطح بالای کلسترول
• سطح بالای تری گلیسیرید
• قند خون بالای
• ابتلا به سندرم متابولیک

در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب، احتمال بروز این بیماری در شما بیشتر است.

مراحل کبد چرب

 کبد چرب می تواند در چهار مرحله پیشرفت کند:

• کبد چرب ساده. تجمع چربی اضافی در کبد دیده می شود.
• استئاتو هپاتیت. در این حالت ضمن تجمع چربی اضافی، التهاب کبدی نیز وجود دارد.
• فیبروز. التهاب کبد موجب ایجاد اسکار شده است.
• سیروز. اسکار کبد گسترش یافته است.

سیروز وضعیت مهلکی است که می تواند منجر به نارسایی کبدی شود. این شرایط ممکن است برگشت ناپذیر باشد. به همین دلیل جلوگیری از پیشرفت آن در وهله اول بسیار حائز اهمیت است. برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، برنامه درمانی مورد توصیه پزشک خود را دنبال کنید.

پیشگیری از بیماری کبد چرب

برای پیشگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم حائز اهمیت است.

• اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل
• حفظ وزن مناسب
• مصرف رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که حاوی چربی های اشباع، چربی های ترانس و کربوهیدرات های تصفیه شده اندک باشد.
• اقدام در جهت کنترل قند خون، میزان تری گلیسیرید و کلسترول خون
• دنبال کردن برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک در صورت ابتلا به دیابت
• انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته

انجام این مراحل می تواند به بهبود سلامت کلی شما نیز کمک کند.

چشم انداز بیماری کبد چرب

در بسیاری موارد، امکان بهبود کبد چرب از طریق تغییر سبک زندگی وجود دارد. این تغییرات ممکن است به پیشگیری از آسیب کبدی و ایجاد اسکار کمک کند. این بیماری در صورت عدم درمان می تواند باعث التهاب، آسیب به کبد و اسکار برگشت ناپذیر شود. اسکار شدید کبدی به عنوان سیروز شناخته می شود.

بروز سیروز، خطر ابتلا به سرطان و نارسایی کبد را افزایش می دهد. این عوارض می توانند کشنده باشند. پیروی از برنامه درمانی مورد توصیه پزشک و دنبال کردن شیوه زندگی کلی سالم برای حصول نتیجه بهتر حائز اهمیت است.

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.