سینما در قرنطینه

طبق آمارهای موجود مجموع نفراتی كه در سینمای كشور شاغلند به 8000 نفر می‌رسد و حتی در آمار غیررسمی به ده هزار نفر رسیده است.

 

تعطیلی سینما طبعا زندگی بسیاری از آنها را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد؛ چرا كه نه تنها اكران، بلكه تولید فیلم‌های سینمایی و آثار تصویری هم با توقفی روبه‌رو شده كه هر چند برای حفظ سلامت جامعه لازم است اما اقتصاد معیشتی اهالی سینما را هم با مشكلاتی روبه‌رو می‌كند.

 

جدای از این اتفاق اما اكران نوروزی از جنبه دیگری هم بسیار تاثیرگذار بود و تا حد زیادی سرنوشت یك سال پیش روی سینما را تعیین می‌كرد.

در همان روزهایی كه بسیاری امید به حل مشكل كرونا و بازگشایی سینماها داشتند، علی سرتیپی، مدیر فیلمیران و از اعضای شورای تهیه‌كنندگان سینما با واقع‌بینی از این گفت كه تا پایان اردیبهشت با تبعات كرونا روبه‌رو خواهیم بود و تبعات این اتفاق اكوسیستم اكران سینما‌ها را قطعا به هم خواهد ریخت. به گفته او تامین ذخیره بسیاری از ماه‌های سال در سینما در همین فروردین رخ می‌داده و در این ایام فروش سینماها دو تا سه برابر ماه‌های عادی بوده است.

 

با همین چند آمار حدودی ساده می‌توان به این نتیجه رسید كه كرونا نه‌تنها سرمایه تهیه‌كنندگان كه تمام سینما را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. حالا به این موارد بیفزایید كه تهیه‌كنندگان اكران‌های نوروزی نگران آینده فیلم‌های خود هستند و نمی‌دانند سرنوشت این فیلم‌ها چه خواهد شد.

 

غلامرضا موسوی، تهیه‌كننده فیلم «بازیوو» یكی از فعالان این عرصه است كه منتظر فروش فیلمش در اكران نوروزی بود و طبعا سرنوشت این فیلم در فعالیت‌ها و كارهای بعدی‌اش تاثیرگذار است. او شرایط كنونی فعالان سینمایی را بغرنج دانسته و گفت: به نظرم اگر روزی سینماها باز شد باید اول از همه فكری به حال فیلم‌هایی شود كه در همان اوایل اسفند روی پرده بوده و اكرانشان نیمه‌كاره ماند.

تورج منصوری، تهیه‌كننده فیلم سینمایی «لاله» هم به جام‌جم می‌گوید در شرایط فعلی آینده سینما غیرقابل‌پیش‌بینی است و نمی‌داند سرنوشت فیلم‌های اكران نوروزی در روزگار پساكرونا چگونه خواهد شد. او با اظهار نگرانی می‌گوید: نمی‌دانم قرار است چه اتفاقی بیفتد،؛ اما ضرری كه ما متحمل شدیم بسیار زیاد است. طبعا در چنین شرایطی چشم امید همه به دولت است، این كه وزارت ارشاد فكری به حال اوضاع پیش آمده بكند و حواسش باشد به سینما كه فصل اكران سرنوشت‌ساز خود را از دست داده و احتمالا سالی سخت و پرتلاطم را پیش رو خواهد داشت. 

 

منصوری در این باره می‌گوید: قطعا مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسؤولان خانه سینما اشراف كاملی بر وضعیت سینماها و فیلم‌ها دارند و راه‌های مختلفی را برای برون‌رفت از شرایط فعلی در نظر دارند، من به عنوان یكی از تهیه‌كنندگانی كه فیلمم قرار بود نوروز اكران شود، امیدوارم راه حل‌ها و تدابیر مناسبی اندیشیده شود و سینما آسیب بیشتری نبیند.  موسوی هم معضلات سینما در مواجهه با كرونا را جزو حوادث غیرمترقبه دانسته و حل آن را نیازمند همراهی دولت می‌داند.

 

او می‌گوید: دولت برای تمام اتفاقات غیر مترقبه مانند سیل، زلزله و... بودجه‌ای برای تمام حوزه‌ها پیش‌بینی كرده كه در مورد سینما با شرایط فعلی دو گروه ضرر می‌دهند، سالن داران و صاحبان فیلم‌ها. هم صاحبان فیلم‌های روی پرده و هم صاحبان فیلم‌هایی كه قرار است بعدا اكران شوند. طبیعتا تا كرونا برود و شرایط عادی بشود زمان می‌برد و به نظرم باید از بودجه حوادث غیرمترقبه برای حل معضلات سینما هزینه شود. این تهیه كننده اظهار امیدواری می‌كند كه دولت با اقدام درست از سینما حمایت كند و این هنر تاثیرگذار را سرپا نگه دارد، چون در شرایط موجود و بدون كمك مسؤولان سینما آسیب‌های بسیاری خواهد دید.

بالاخره كرونا می‌رود. از ایران و همه جهان، اما پس از آن چه می‌توان كرد؟ در واقع بهتر است سوال را این طور مطرح كرد كه دولت چگونه و با چه تدابیری می‌تواند به فكر سینما در روزگار بعد از كرونا باشد.
سیدجمال ساداتیان، تهیه‌كننده سینما و مدیر سینما آستارا هم مانند موسوی فكر می‌كند.

او می‌گوید: دولت وقتی خسارت سیل‌زدگان را جبران می‌كند باید بودجه‌ای هم برای جبران خسارت سینماهایی كه دچار ضرر و زیان شده‌اند در نظر بگیرد. ضمن این كه سعید خانی، تهیه‌كننده و پخش‌كننده سینماهم در توییتر خود به حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی پیشنهاد كرده، جشنواره فیلم كودك و نوجوان یك سال برگزار نشود و هزینه آن به سینمادارها و تهیه كنندگان فیلم‌های درحال اكران تعلق بگیرد.

منوچهر محمدی، تهیه‌كننده و مالك دو مجموعه سینمایی هم پیشنهاد مشابهی را ارائه می‌دهد و می‌گوید: برای جبران خسارت وارد شده به سینماها در پی شیوع ویروس كرونا، هزینه برگزاری جشنواره جهانی فجر صرف حفظ سینما شود و نیز تغییراتی در چیدمان اكران نوروز برای جذب مخاطب در دوران پساكرونا صورت گیرد.

جواد نوروزبیگی دیگر تهیه‌كننده‌ای است كه پیشنهاد تعطیلی جشنواره‌ها را داده است، او می‌گوید: «فكر می‌كنم با پرداخت وام بدون بهره یا كم‌بهره می‌شود برای سینمادارها كاری كرد یا می‌توان از هزینه‌ جشنواره‌های آتی كم و صرفه‌جویی كرد و به كمك سینماهای كشور آمد.»

هر چند تاكنون جز یك توییت از رئیس سازمان سینمایی و خبر تشكیل كارگروه مقابله با تاثیرات كرونا بر سینما، شاهد اتفاق یا موضعی از سوی مسؤولان رسمی نبوده‌ایم، اما نمی‌توان امیدی داشت به این كه جشنواره‌ها برای كمك به سینمای بخش خصوصی تعطیل شوند. البته این احتمال وجود دارد كه جشنواره جهانی فجر كه قرار بود امسال اردیبهشت برگزار شود، این تعطیلی را تجربه كند. باید منتظر ماند و دید مسؤولان در شرایط سخت سینمای پساكرونا كه طبعا تا مدت‌ها صندلی‌های خالی و نیمه خالی را تجربه خواهد كرد، چه برنامه‌ریزی‌هایی خواهند داشت.

مثل این كه كرونا حالا حالاها دستبردار نیست و همچنان قرار است جهانی را در هول و ولا نگاه دارد. یكی از مشاغل و صنعت‌هایی كه به خاطر شیوع كرونا، به لحاظ مالی و اقتصادی متحمل خسارت‌های فراوان و جبران‌ناپذیری شده، سینماست.

 

این موضوع جهانی است و منحصر به سینمای ایران نیست، با وجود این به نظر می‌رسد مواجهه سینمای ایران و سینمای جهان با این معضل، متفاوت است. در حالی كه برخی كشورهای جهان، اقداماتی مهم و اساسی در این خصوص داشته‌اند و از حمایت‌هایی مهم و تعیین‌كننده از سوی سینماگران برخوردار بوده‌اند، در سینمای ایران همه چیز در حد حرف و شعار است و اوضاع چندان امیدواركننده نیست.

از زمان شیوع كرونا تا امروز، سازمان سینمایی یكی دو جلسه در این زمینه برگزار كرده و خروجی‌هایی هم داشته، اما در عمل هنوز اتفاق ویژه‌ای نیفتاده است. در جلسه‌ای كه اواخر سال قبل و با عنوان جلسه كارگروه بررسی آسیب‌های كرونا در سینما برگزار شد، پس از بحث و تبادل نظر درخصوص پیشنهادهای مطرح شده برای جبران ضرر و زیان صنعت سینما در پی شیوع ویروس كرونا مقرر شد از قشرهای آسیب‌پذیر سینما از طریق پرداخت مستقیم و همچنین فعالیت‌هایی كه بر اثر كرونا دچار آسیب و تعطیلی شده‌اند، حمایت شود.

تعویق پرداخت اقساط اعضای خانه سینما به مدت سه ماه و پرداخت وام قرض‌الحسنه به سینماهای بخش خصوصی به ازای هر پرده، 10 میلیون تومان از دیگر موارد مطرح شده در این جلسه بود.

همچنین مقرر شد تا زمانی كه فعالیت‌های سینمایی، تعطیل است هزینه سهم كارفرمای بیمه تامین اجتماعی كاركنان آموزشگاه‌ها، لابراتورها، شركت‌های پخش و سینماها از طریق اعتبارات حمایتی سازمان سینمایی عودت شود.

در این جلسه، پیشنهادهایی هم برای كمك به خرید حق پخش نمایش خانگی مطرح شد كه تصمیم‌گیری به جلسه آینده موكول شد.

با این اوصاف، پرداخت رقم 10 میلیون تومانی به هر سینما در مقایسه با ضرر و زیان فراوان سالن‌های سینما در این مدت زمان طولانی، بسیار ناچیز است و چه بسا مضحك و خنده دار به نظر می‌رسد و سازمان سینمایی و خانه سینما باید چاره‌ای اساسی‌تر برای این بحران و حمایت مالی از سینماگران و سالن‌های سینما و صاحبان فیلم‌ها بیندیشند.

یكی از پیشنهادهای تازه در این زمینه را علیرضا داوودنژاد، كارگردان پیشكسوت سینما ارائه كرده كه البته باید منتظر واكنش‌های موافق و مخالف آن در روزهای آینده باشیم. او در مصاحبه‌ای گفته: برای نجات صنعت سینما از ورشستگی در دوران كرونا باید صد فیلم جدید امسال را به جای سینما به صورت آنلاین نمایش داد.

اگر وضعیت كرونایی پابرجا و ادامه دار باشد، حتما باید به نمایش فیلم‌های تازه سینمایی از طریق اینترنت، شبكه نمایش خانگی و در قالب V.O.D فكر و برنامه‌ریزی كرد، منتهی حتما باید برای وضعیت سالن‌های سینما هم چاره‌اندیشی كرد.

درحالی كه اوضاع حمایت از صنعت سینما در ایران، با انفعال و اقدامات نه‌چندان مناسب سازمان سینمایی و خانه سینما پیش می‌رود، از آن سوی جهان خبر رسیده كه آكادمی علوم و هنر‌های سینما در روز‌های كرونایی، با اهدای شش میلیون دلار از شاغلان صنعت سینما حمایت می‌كند.

آن طور كه باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از ایندی وایر گزارش داده، آكادمی علوم و هنر‌های سینما شش میلیون دلار مبلغ اهدایی برای كمك به كاركنان صنعت فیلمسازی و خانواده‌ آنها كه به دلیل همه‌گیر شدن ویروس كرونا از لحاظ مالی در سختی هستند، در نظر گرفته است. این حمایت شامل موسسه‌هایی كه از فیلمساز‌ها در بخش‌های گوناگون حمایت می‌كنند نیز می‌شود.

آكادمی علوم و هنر‌های سینما اعلام كرده چهار میلیون دلار از این مبلغ به طور مساوی بین صندوق بازیگران كه حامی عوامل پشت صحنه هستند و همچنین صندوق فیلم و تلویزیون تقسیم خواهد شد. این دو صندوق از زمان شروع بحران كمك‌هایی را به افرادی كه در این صنعت فعالیت می‌كنند، كرده بود. دو میلیون دلار باقی مانده نیز برای موسسه‌های سینمایی خواهد بود.

دیوید رابین، رئیس آكادمی اسكار در این خصوص گفت: آكادمی تاریخی طولانی در حمایت از همكاران سینمایی دارد. امروز در حالی كه با یك بیماری فراگیر روبه‌رو شده‌ایم، لازم است به كسانی كه در این زمینه فعالیت می‌كنند و به دلیل این وضعیت دچار مشكل هستند، كمك كنیم. با تعطیلی ساخت پروژه‌ها، سینما‌ها و این صنعت با عواقب گسترده‌ای مواجه شده است. با حمایت از صندوق بازیگران و فیلم تلویزیون، می‌توانیم خانواده بزرگ سینمایی خود را یاری كنیم.