فرجام مونتاژکاری

خودروهای داخلی همچنان روند گرانی را طی می‌کنند و سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو علت اصلی این موضوع را عرضه قطره‌چکانی در بازار می‌داند.

برخی کارشناسان هم می‌گویند: احتکار توسط خودروسازان باعث افزایش قیمت شده تا در صورت تأیید آزادسازی قیمت خودرو توسط رئیس‌جمهور بتوانند سود زیادی به جیب بزنند؛ اما خودروسازان می‌گویند به دلیل نداشتن قطعه تعدادی از محصولاتشان در پارکینگ‌ها قرار دارد و به‌محض دریافت قطعه می‌توانند این خودروها را در بازار عرضه کنند. در هر حال خریداران متضرر اصلی و نهایی این موضوع هستند.

گرانی خودروهای داخلی، علاوه بر تاثیرپذیری از جو التهابات ارزی، دو دلیل می‌تواند داشته باشد: کاهش عرضه به علت احتکار توسط خودروسازان به امید کسب مجوز رسمی افزایش قیمت، یا کاهش تولید به سبب نبود قطعه‌های وارداتی است که به علت بدعهدی خودروسازان فرانسوی در تامین قطعات است.

به نظر می‌رسد وضعیت فعلی صنعت خودروی ایران، نتیجه عادت کردن به مونتاژ محصولات فرانسوی است. تا زمانی که خودروسازان ایرانی قطعات را از رنو و فرانسه دریافت و در داخل مونتاژ کنند، آسیب‌پذیری صنعت خودروی ایران در برابر هرگونه تحریم و فشار خارجی، باقی است. زیرا وقتی فرانسوی‌ها صادرات حتی یک قطعه را به ایران متوقف کنند، محصولات مونتاژی آنها روی خط تولید ایران‌خودرو و سایپا، می‌ماند و تولید متوقف می‌شود.

پس از برجام، در قراردادهایی که بین خودروسازان ایرانی و فرانسوی منعقد شد، قرار شد محصولاتی چون پژو 208، 2008 و 301 در ایران مونتاژ شود و تولید 206 اتومات، پژو پارس اتومات و 207 دنده‌ای و اتومات نیز مجددا آغاز شود. از سوی دیگر شرکت رنو نیز مونتاژ محصولاتی چون تندر و ساندرو در ایران را افزایش داد. بر این اساس، خودروسازان داخلی اقدام به پیش‌فروش پژو 2008، پژو 301، پژو 207 اتومات، ساندرو و تندر کردند. اما از چند ماه قبل با توقف صادرات قطعه از سوی فرانسوی‌ها از بیم تحریم آمریکا، تولید این محصولات دچار وقفه شد. کاهش تولید و طبعا عرضه این محصولات به بازار، موجب افزایش شدید قیمت آنها شد و تقاضا در بازار را به سمت سایر محصولات داخلی برد و قیمت آنها را نیز به شدت افزایش داد به طوری که محصولی چون سمند که معمولا کمترین تقاضا را در سبد فروش ایران‌خودرو داشت و این شرکت همیشه با فروش قسطی آن را عرضه می‌کرد، اکنون کیمیا شده و قیمت آن روزبه‌روز در حال افزایش است.

پس از برجام،‌ با محور قرار گرفتن قرارداد با فرانسوی‌ها، قطعه‌سازان داخلی فراموش شدند و خودروسازان داخلی به وعده‌های برجامی امیدوار شدند که با واردات قطعات از پژو و رنو و سایر شرکت‌های خارجی، دیگر نیازی به قطعه‌سازان داخلی ندارند.

این در حالی است که امروزه قطعه‌سازان و تامین‌کنندگان مواد اولیه خودرو هر روز فشار بیشتری را متحمل می‌شوند و برخی از آنها رو به ورشکستگی قرار گرفته‌اند. ادامه این روند علاوه بر رکود تاثیر منفی بر روند اشتغال‌زایی هم می‌گذارد چراکه پول این افزایش قیمت‌ها فقط به جیب دلالان می‌رود. این وضعیت در آمار تولید خودرو کاملا هویداست.

تولید انواع خودرو در تیرماه سال 97 به 99هزار و 414 دستگاه رسیده که در مقایسه با آمار تولید 128هزار دستگاهی خودروسازان در تیر 96 با کاهشی شدید مواجه شده، یعنی افت 22‌درصدی داشته است.

این در حالی است که در سال جاری به علت التهابات ارزی و هجوم نقدینگی سرگردان، حجم تقاضا برای خرید خودرو دوچندان هم شده است.

تحریم‌ها نیامده کار خودش را کرد

ساسان قربانی، کارشناس صنعت خودرو درباره افزایش قیمت خودرو می‌گوید: تحریم‌هایی که آمریکا علیه ایران وضع کرد باعث گرانی و مشکل در تأمین قطعات شده که اگر این تحریم‌ها برای کشور خودروساز آلمان نیز در نظر گرفته شود چنین نتیجه‌ای دارد. وی با اظهار این که مسئولان تنها در زمان بحران به دنبال راه‌حل می‌گردند، تصریح کرد: تا وقتی سیاستگذاری مناسب در زمینه تولید خودرو نداشته باشیم با کوچک‌ترین هجمه از سوی کشورهای خارجی بزرگ‌ترین ضربه‌ها را باید بپذیریم.

قربانی با تاکید بر این‌که در زمان‌های عادی و رفع بحران همان سیاست‌های غلط گذشته را به کار می‌گیریم گفت: کشور ما با کره جنوبی خودروسازی را با هم آغاز کردند، اما این کشور صادرکننده بزرگ خودرو شده و ما همچنان مشغول تولید خودروهای 40 سال پیش این کشور و فرانسه در قالب خانواده پراید و پژو 405 هستیم. برای بهبود صنعت خودروسازی یک‌بار برای همیشه باید برنامه‌ای تدوین شود که با تغییر دولت‌ها تغییری در مفاد این سیاست حادث نشود و وابستگی خود را با اوضاع اقتصادی جامعه و جهان کمتر کند تا به هدف اصلی خود برسد.

سخنگوی سابق شورای سیاستگذاری خودرو تاکید کرد: زمانی که منابع ارزی کشور از طریق فروش نفت تأمین می‌شود به فکر واردات هستیم، اما وقتی با بحران ارزی مواجه می‌شویم به فکر داخلی‌سازی می‌افتیم که این موضوع یک معضل بزرگ به‌حساب می‌آید.

وی با بیان این‌که ظاهراً تنها ایران در تأمین قطعات مشکل دارد افزود: تحریم‌هایی که اکنون علیه ایران وضع‌شده بسیار سخت‌تر از گذشته است و تأمین قطعات بسختی انجام می‌شود و همین موضوع بر افزایش قیمت خودرو تأثیر گذاشته است.

تاثیر ارز بر گرانی خودرو

محسن بهرامی ارض‌ اقدس، عضو شورای رقابت در گفت‌وگو با میزان با بیان این‌که هنوز بحثی درباره قیمت‌گذاری جدید در شورای رقابت مطرح نشده است، اظهار کرد: خودروهایی که به تشخیص شورای رقابت بازار آنها در اختیار دو خودروساز بزرگ کشور است و تقریبا تمرکز جدی در بازار دارند بویژه پس از ممنوعیت واردات خودرو، یک بار بر اساس افزایش هزینه سرباری که داشتند بررسی شده و مجوز حدود 8درصدی را به آنها دادیم. وی افزود: با تغییراتی که در بازار ارز صورت گرفت خودروسازان درخواست جدی برای تعدیل نرخ ارز دادند که در شرایط فعلی هنوز دولت تصمیمی نگرفته که به قطعات یدکی خودرو ارز دولتی اختصاص دهد.

وی گفت: اگر این وضعیت ادامه داشته باشد و خودروسازان موظف باشند ارز موردنیاز را در بازار ثانویه تامین کنند متناسب با اثرگذاری سهم آن در خودروهای تولید داخل، نیازمند یک بازنگری در قیمت‌های تمام شده این خودروسازی‌هاست که فعلا به دلیل قطعی نشدن و تعیین تکلیف نشدن نرخ ارز خودروسازان داخلی، در شورای رقابت طرح موضوع صورت نگرفته است.

بهرامی ارض‌ اقدس تاکید کرد: همچنان منتظر هستیم تا بازار ثانویه ارز به یک ثباتی برسد و هم دولت تکلیف واردات خودرو را مشخص کند که زمینه‌های ضدرقابتی را فراهم می‌کند و هم تکلیف نرخ ارز قطعات یدکی تولید داخلی مشخص شود که آیا باید از بازار ثانویه تامین شود یا ارز دولتی به آن اختصاص می‌یابد و به دلیل اثرگذاری‌ای که این موضوع در قیمت‌گذاری خودرو دارد تا تعیین تکلیف نشود تصمیم‌گیری مقدور نیست.

عضو شورای رقابت درباره درخواست خودروسازان برای حذف شورای رقابت از قیمت‌گذاری‌ها گفت: نه‌تنها خودروسازان بلکه برخی دیگر از تولیدکنندگان چنین تقاضایی دارند اما، شورای رقابت بر اساس خواست خودروسازان که ذی‌نفع هستند تصمیم‌گیری نمی‌کند، بلکه در مورد فعالیت‌های ضدرقابتی، بازارسازی و تبانی و هر زمان احساس کند شرایط بازار برای برخی افراد حقیقی و حقوقی شرایط انحصار با شرایط بالا را به وجود آورده است دخالت می‌کند و منتظر تایید یا تکذیب افراد و اشخاص
نیست.

بهرامی ارض اقدس تصریح کرد: در حال حاضر با توجه به شرایط کاملا انحصاری که وجود دارد مخصوصا پس از ممنوعیت واردات خودرو که روی خودروهای داخلی نیز اثر گذاشته است، شورا همانند گذشته در قیمت‌گذاری دخالت خواهد کرد.

وی ادامه داد: افزایش قیمت خودروهای مشمول خارج از قیمت‌گذاری شورای رقابت، موجب افزایش قیمت خودروهای مشمول قیمت‌گذاری هم شده است و این روند نسبت به مرحله قبل که شورا دخالت کرده، تشدید شده است.

تعلیق تولید خودروهای پسابرجامی

محمدرضا نجفی‌منش، کارشناس خودرو در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: ایران و فرانسه که قراردادهای زیادی برای توسعه همکاری امضا کرده بودند، قربانی لگدپراکنی‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا هستند.

وی با بیان این‌که فرانسه تنها در بخش خودروسازی ایران 300 میلیون یورو سرمایه‌گذاری کرده افزود: اگر این شرکت اطلاع داشت بعد از دو سال باید ایران را ترک کند، قطعا سرمایه‌گذاری نمی‌کرد، اما هنوز هم روزنه امید وجود دارد به این دلیل که فعالیت خود را به تعلیق درآورده تا از تحریم‌های وحشیانه آمریکا در امان بماند. نجفی‌منش با بیان این‌که خودروهای پسابرجامی دیگر تولید نمی‌شوند، تاکید کرد: خودروهای پژو 2008، 207 و 301 به میزان افراد ثبت‌نام‌کننده تولید می‌شود و بعد از آن تا فعالیت دوباره پژو به تعلیق درخواهد آمد، اما خودروهای قدیمی مانند پژو 206 و 206 صندوقدار به روال سابق تولید خواهد شد.

چراغ سبز مجلس به افزایش نرخ خودرو تکذیب شد

نایب رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در خصوص چراغ سبز مجلس برای افزایش قیمت خودروهای زیر 45 میلیون تومان، اظهار کرد: عدم دخالت شورای رقابت در قیمت‌گذاری خودروهای زیر 45 میلیون تومان در کمیسیون مطرح نشده و هیچ‌کس با آن موافقت نکرده است، خودروهای زیر 45 میلیون تومان که قیمت‌گذاری آن توسط شورای رقابت صورت می‌گیرد توسط اقشار آسیب‌پذیر جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند، اگر افزایش قیمتی داشته باشند این قشر هرگز نمی‌توانند به خودرو دست پیدا کنند.

رضا علیزاده در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، گفت: خودروسازان اعلام می‌کنند که با توجه به نرخ دلار و این‌که قیمت قطعات و مواد مصرفی افزایش پیدا کرده باید قیمت محصولات افزایش پیدا کند، این ادعای خودروسازان باید بررسی شود تا مشخص شود چند درصد محصولی مانند پراید به ارز بستگی دارد.

نماینده مردم ورزقان تصریح کرد: این‌که خودروسازان ادعا کنند قیمت خودرویی مانند پراید صددرصد افزایش داشته باشد، ادعای صحیحی نیست و مجلس با آن موافقت نمی‌کند.

کاهش تولید به دلیل مشکل نقل ‌و انتقال ارز

محسن مولایی، قطعه‌ساز و کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر این‌که خودروسازی وابستگی‌هایی دارد که ناگزیر است و باید آنها را بپذیریم گفت: یکی از مشکلاتی که اکنون با آن مواجه هستیم تأمین قطعات برای خودرو است. این موضوع تا جایی پیش‌رفته که کشورهای اروپایی به ایران قطعات خودرو نمی‌دهند و زمانی هم که قصد خرید از چین را داریم مشکل نقل‌وانتقال ارز پیش می‌آید و مانع این کار می‌شود.

این استاد دانشگاه به دلیل افزایش قیمت خودرو اشاره کرد و افزود: رشد قیمت خودرو به دو عامل افزایش نرخ ارز و کاهش تولید برمی‌گردد که قطعات بسختی و گران تأمین می‌شود. برخی اقلام خودرو مانند کیسه هوا، ترمز ای‌بی‌اس، انژکتور، ای‌سی‌یو (رایانه خودرو)، ورقه‌های آلومینیومی موتور و بلبرینگ‌های داخل موتور از کشورهای خارجی تأمین می‌شود و برای تولید خودرو باید هزینه‌های آن را پرداخت.

وی تصریح کرد: هیچ کشوری برای ساخت خودرو به صورت صددرصدی خودکفا نیست و باید برخی قطعات را از بازارهای بین‌المللی تهیه کند. به عنوان مثال انژکتور در انحصار چهار کشور قرار دارد که هزینه تمام‌شده آنها بسیار پایین است و اگر کشوری بخواهد اقدام به تولید آن کند باید هزینه‌های بالایی را برای تحقیق و توسعه و همچنین تولید بپردازد که صرفه اقتصادی را از خودروساز سلب می‌کند.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد