روایتی از نخستین تیمی که بعد از انفجار ایرباس ایران به موقعیت رسید/ آنچه از پرواز 655 نمی دانید

به گزارش جام جم آنلاین، بمناسب سی امین سالگرد تهاجم نظامی به هواپیمای مسافربری ایرباس در تیر ماه سال 67 به دست ناو جنگی «USS Vincennes» آمریکا(به فرماندهی ژنرال ویلیام راجرز) که منجر به کشته شدن همه سرنشینان و شهادت شماری از هموطنانمان شد، سراغ سرهنگ پاسدار«منصور قاسمی» فرمانده وقت غواصی منطقه یکم نیروی دریایی سپاه رفتیم.

وی که دقایقی پس از مخابره خبر سقوط یک فروند هواپیمای ایرانی روی آب های نیلگون خلیج فارس به عنوان سر تیم گروه همراه یک تیم غواصی به محل حادثه اعزام شد و فرماندهی میدان را عهده دار بود، در خصوص نحوه تفحص پیکرهای مسافران و نیز مشاهدات تکان دهنده خود به سئوالات جام جم آنلاین پاسخ داد که در ادامه متن می خوانیم.

اول بار کی و کجا از سقوط هواپیمای ایرباس در خلیج فارس با خبر شدید؟

12 تیر سال 67 تیم غواصی مطابق برنامه معمول کاری راس ساعت 7.30 صبح در بندر عباس در محل کار خود حاضر شدیم. قرار بود ساعت 8 به سمت تنگه هرمز عزیمت کنیم و بر همین اساس با ادوات و تجهیزات خود به نقطه جنوب غربی جزیره لارک مستقر شدیم.

در حین عملیات غواصی در عمق 30 الی 40 متری از سطح آب بودیم که دوستان من از سطح آب طناب مخابره را کشیدند و ما توجه شدیم که اتفاقی افتاده و باید سریعا به سطح برویم. در همین حال بود که به ما گفتند پشت بی سیم اعلام کردند یک فروند هواپیمای خودی در منطقه جغرافیایی جنوب شرقی جزیره هنگام سقوط کرده است.

همان لحظه از حمله نظامی ناو آمریکایی به این هواپیما با خبر شدید؟

خیر فقط به ما اعلام کردند هواپیما سقوط کرده است و از اصابت موشک به آن بی خبر بودیم. تیم غواصی هم سریعا وسایل خود را جمع آوری کرد و به محل حادثه اعزام شد.

چقدر تا جزیره هنگام فاصله داشتید؟

از نظر فاصله زمانی تقریبا چیزی در حدود نیم ساعت با ما فاصله داشت.

وقتی به محل حادثه رسیدید اولین صحنه ای که با آن مواجه شدید چه بود؟

در آغاز عملیات هیچ آثاری از سقوط هواپیما و یا وجود شیء شناوری روی آب مطلقا رویت نشد. چون واقعا ما اطلاع نداشتیم که آیا این هواپیما به زیر آب رفته یا اینکه روی هوا متلاشی شده است؟

احتمالا گرمای تابستان هم به دشواری کار شما افزوده بود؟

بله دقیقا، تیرماه هوای دریا بسیار داغ و شرجی است و با لباس غواصی هم که بر تن داشتیم شرایط عملیات را با مشکل روبه‌رو کرده بود گرمای هوا و نور خورشید هم کانون دید بچه ها را محدودتر می کرد. خلاصه هر چقدر گشت زدیم هیچ نشانی دال بر اینکه هواپیمایی در آن نقطه سقوط کرده مشاهده نکردیم.

آیا محل حاثه را ترک کردید یا به عملیات ادامه دادید؟

واقع امر این بود که فکرهای مختلف کردیم اول گفتیم شاید اصلا محل سقوط را اشتباه به ما مخابره کردند- بعد فکر کردیم همکاران ما را سرکار گذشتند و اصلا سقوطی در کار نیست. به هر شکل چنین فرضیاتی به ذهنمان خطور کرد. وقتی دیدیم گشت زنی ها به نتیجه نمی رسد تصمیم به بازگشت گرفتیم.

همین که خواستیم دور بزنیم به نقطه قبلی ماموریت خود بازگردیم، من یک شی شناور روی سطح آب مشاهده کردم. به ناخدا گفتم سمت شیء رویت شده برود که یک چادر مشکی زنانه سوراخ سوراخ شده بود. با دیدن این چادر برای ما مسجل شد صد در صد در محل وقوع حادثه قرار گرفته ایم.

بعد چه اقدامی صورت دادید آیا تیم های دیگر امداد و نجات به شما ملحق شد؟

بله ما همان جا مستقر شدیم و محل را با علامت گذاری مشخص کردیم و دقایقی بعد چند شناور و قایق به ما محلق شدند. در همین حین بود که رفته رفته با گذشت زمان قطعات سبک وزن هواپیما روی آب غوطه ور می شد.

چه اجسامی را رویت کردید که نشانه ای از سقوط هواپیما بود؟

اجسام سبکی مثل فوم صندلی هواپیما – جلیقه نجات- اسباب بازی کودکان و سوغاتی هایی که مسافران خریداری کرده بودند روی آب می آمد مثل گردو...

چقدر زمان برد تا کل محل انفجار هواپیما مورد شناسایی قرار بگیرد؟

در حدود ساعت 1 بعدازظهر بود که منطقه مشخص شد اما چون هواپیما روی آسمان متلاشی شده بود بدنه هواپیما، اجسام و اجساد مسافران در پهنه وسیعی از دریا پراکنده شده بود.

در این زمان از حمله نظامی ناو آمریکایی به هواپیما مطلع شدید؟

بله تقریبا ساعت 12 یا 1 بود که تیمی هایی که از بندرعباس به ما ملحق شدند خبر اصابت موشک به هواپیما را به اطلاع ما رساندند.

عملیات غواصی همان روز آغاز شد؟

از بعداز ظهر روز واقعه بعد از اینکه امکانات مورد نیاز تفحص به ما رسید عملیات غواصی را برای بیرون آوردن پیکر شهدا و یا احیانا نجات جان بازماندگان احتمالی آغاز کردیم.

آیا پیکری از مسافران رویت شد و با وجود چند ساعت از حاثه روی آب معلق شدند؟

در برخی از مصاحبه ها و اخبار آمده که اجساد بعد از سقوط هواپیما روی آب شناور بودند که اصلا چنین چیزی صحت ندارد و هیچ نشانه ای در ساعات اولیه از جسد مسافران روی آب مشاهده نشد.

دلیل آن چه بود؟

اولا بسیاری از اجساد در اثر شدت انفجار تکه تکه شده بودند در ثانی جسدی که کامل به اعماق آب می رود تا جماد نعشی(فساد و تورم نعش) رخ ندهد آب جسد را به سطح هدایت نمی کند. بنابراین اینکه گفته می شود روز حادثه انبوهی از اجساد روی آب شناور شد حقیقت ندارد.

پس چه زمانی این اجساد به روی آب آمد؟

تقریبا با گذشت دو روز از حادثه روی آب آمدند. اگر شما فیلم های متتشر شده از جمع آوری اجساد توجه کنید زمانی که دیگر پیکر مسافران متورم شده روی آب آمده بود و کاملا مشخص است حتی پیکرهای سالم مانده حالت طبیعی خود را از دست داده اند.

عملیات غواصی برای تفحص جانباختگان چقدر طول کشید؟

از بعدازظهر همان روز که آغاز شد به مدت دو و نیم تا سه هفته عملیات ادامه داشت.

آیا بومیان منطقه هم در امر کشف اجساد به شما کمک کردند؟

بله تعدادی از صیادان منطقه با تورهای ماهیگیری خود تعدادی از اجساد را از زیر آب جمع آوری کردند.

خاطرتان هست چه تعداد از اجساد مورد تفحص قرار گرفت؟ در چه عمقی از دریا عملیات را آغاز کردید؟

از تمام 290 مسافر جانباخته هواپیمای ایرباس 100 تن از مسافران هیچگاه پیدا نشدند. در عمق 35 متری برای کشف اجساد غواصی کردیم که واقعا عملیات دشوار و پیچیده ای در زمان خود محسوب می شد.

وضعیت اجساد کشف شده به چه ترتیب بود آیا در نگاه اول قابل شناسایی بودند؟

بعضی از آنها بله، قابل شناسایی بودند اما برخی دیگر تکه تکه شده بودند.مثلا خاطرم هست حین عملیات به یکبار دست و پای جدا شده اجساد زیر دستمان ظاهر می شد و اجساد نقطه ای که کانون انفجار هواپیما بود، کاملا متلاشی شده بود بنابراین یا جسد دیده نمی شود و یا تکه ای از بدن رویت می شد.

نزدیک به 70 تن از مسافران جز کودکان بودند، آیا پیکر کوچک کودکی را دیدید که پس کشف آن شما را متاثر خود کرده باشد؟

یکی از چیزهایی که من را در این عملیات بشدت متاثر کرد و تا روزی که زنده هستم تصویر آن را از یاد نخواهم بود کشف جسد یک مادر و فرزند در اعماق دریا بود.

در این مورد بیشتر توضیح می دهید؟

حین غواصی بودیم که در اعماق دریا با یکی از قطعات هواپیما (به طول سه پنجره هواپیما) مواجه شدیم. باید تاکید کنم تفحص قطعات هواپیما از جمله بخش های حساس آن همچون جعبه سیاه از دیگر وظایف ما بود. وقتی مبادرت به بالا کشیدن این بخش از لاشه از عمق 35 کردیم، با پیکر یک مادر و دختر خردسال مواجه شدم که در زیر لاشه قرار گرفته بودند.

وقتی من خوب بدنه را وارسی کردم دیدم صندلی سمت پنجره مادر و فرزند هستند که بخاطر بستن کمربند و به آغوش کشیدن دختر بچه توسط مادر از هم جدا نشده بودند.

بعد چه احساسی به شما دست داد؟

وقتی دیدم مادر و دختر تا آخرین لحظه هم همدیگر را رها نکرده اند از شدت ناراحتی بسیار منقلب شدم و وقتی دیدم قادر به کنترل دهانه تنفسی خود نیستم برای مدت کوتاهی صحنه را ترک کردم.

چطور مادر و دختر را به بالا منتقل کردید؟

چون پیکر شهیده از نظر پوشش مناسب نبود من زودتر به سطح آب رفتم و برای پوشاندن آن تقاضای پارچه یا یک پتو کردم. خلاصه مادر و دختر را با پوشش مناسب به بالا منتقل کردیم. اما هنوز هم حادثه تلخ سال 67 مخصوصا دیدن این مادر و دختر در ذهنم تداعی می شود. به خاطر همین خیلی تمایل ندارم دیگر به این موضوع بپردازم.

بعنوان سئوال آخر، شما بعنوان یکی از کهنه کاران نیروی دریایی سپاه چه تحلیلی از شرایط امروز نیروی فرامنطقه ای و حضور بحث برانگیز آنها در آب های نیلگون خلیج فارس دارید؟

نیروهای آمریکایی به بهانه جنگ نفکش ها و تامین امنیت منطقه یگان دریایی خود را به منطقه گسیل کردند و هنوز هم با وجود پایان یافتن جنگ حاضر به ترک منطقه نیستند و به دلایل واهی همچون ناامن کردن منطقه توسط ایران و ...به خانه خود باز نمی گردند.

اما تاکید می کنم ماندن آنها در خلیج فارس نمی تواند آسیبی به ما آورد کند چون زمانی که ما با دو قایق تند رو جلوی ناوهای غول پیکر می ایستادیم سپری شده است لذا بشدت از سوی قدرت دفاعی ما آسیب پذیر هستند.

محمدرضاشجاعیان/جام جم آنلاین