اقتصاد جهان در سال نو

مجله اکونومیست، رشد اقتصادی جهان را در سال جدید 2/7 درصد پیش‌بینی کرده که اندکی کمتر از رشد 2/9درصدی در سال قبل است. چین که چند سالی است جای آمریکا را به عنوان موتور محرک اقتصاد جهانی گرفته است در سال جدید نیز سهم زیادی در رشد اقتصاد جهانی خواهد داشت. رشد اقتصادی چین در این سال 5/8 درصد پیش‌بینی شده است. رشد اقتصادی آمریکا در این سال 2/5 درصد و منطقه یورو 2/1 درصد پیش‌بینی شده است. در مجموع، رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه بیش از دو برابر کشورهای توسعه یافته خواهد بود. پیش‌بینی شده است کشورهای توسعه یافته در سال جدید فقط 2درصد رشد اقتصادی داشته باشند اما این رقم برای کشورهای درحال توسعه 4/5 درصد پیش‌بینی شده است.

ایران هم در سال جدید به لحاظ رشد اقتصادی وضعیت مناسبی خواهد داشت. رسانه‌های معاند نظام جمهوری اسلامی ایران طی ماه‌های اخیر و در اقدامی هماهنگ سعی در سیاه نشان دادن چشم‌انداز اقتصادی ایران در سال 1397 داشته‌اند. شبکه‌هایی مثل بی.بی.سی فارسی و صدای آمریکا با استخدام کارشناس نماهای جیره خوار تلاش فراوانی برای پاشیدن تخم یاس و ناامیدی در جامعه ایران داشته‌اند و در این بین از ارائه آمار و اسناد دروغین هم ابایی نداشته‌اند. این در حالی است که به اذعان کارشناسان بی طرف، وضعیت حال حاضر اقتصاد ایران نسبت به دوره تحریم‌ها بسیار بهتر شده است و به عنوان نمونه باید گفت درآمدهای نفتی ایران از زمان اجرایی شدن توافق هسته‌ای بیش از 2/5 برابر شده که این امر در نتیجه رشد دو برابری صادرات نفت و همچنین افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی بوده است. نهادهای بین‌المللی مثل بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز رشد اقتصادی حدود 4 درصد را برای ایران در سال جدید پیش‌بینی کرده‌اند که بسیار بیشتر از رشد اقتصادی کشورهایی مثل انگلیس به‌عنوان مقر رسانه سلطنتی بی. بی. سی است. حتی مجله اقتصادی اکونومیست که استقلال عمل بیشتری نسبت به این دو نهاد دارد، رشد اقتصادی 5/5 درصد را برای ایران در سال جدید پیش‌بینی کرده است و براساس گزارش این مجله ایران جزو 26 کشور پیشروی جهان از نظر رشد اقتصادی در این سال قرار خواهد داشت. رشد اقتصادی روباه پیر، انگلیس در این سال فقط 2درصد و عربستان 1/4 درصد پیش‌بینی شده است. اقتصاد ایران حدود دو برابر متوسط جهانی در سال جدید رشد خواهد کرد.

در عین حال تهدیدهایی هم برای اقتصادهای جهان در سال جدید وجود دارد. در آمریکا رئیس‌جمهوری سر کارآمده که تاکنون نظیری در تاریخ نداشته است. انگلیس در حال انجام یکی از بزرگ‌ترین تحولات در طول تاریخ سیاسی خود است و آن خروج از اتحادیه اروپاست و دیگر این که نمی‌توان احتمال بروز جنگی هسته‌ای بین آمریکا و کره شمالی را در این سال نادیده گرفت. درمجموع، هفت عامل مهم تهدیدکننده اقتصاد جهان را در سال نو این گونه می‌توان برشمرد:

1ـ ریزش ادامه‌دار بورس‌های جهان: بعد از دوره طولانی رونق بورس‌های جهان، در ماه گذشته شاهد سقوط یکپارچه شاخص بورس‌ها در آمریکا،‌ اروپا و آسیا بودیم.گرچه در روزهای اخیر اندکی بهبود را شاهد بوده‌ایم اما به عقیده کارشناسان ممکن است موج جدید سقوط در راه باشد. اکونومیست در این‌باره نوشت: «این خطر وجود دارد که قیمت سهام در آمریکا افت شدیدی داشته باشد و شاهد به راه افتادن بهمنی در سطح بورس‌های جهان باشیم». تداوم روند سقوط بورس خطرات مهمی متوجه اقتصاد جهانی می‌کند، چرا که ارزش دارایی‌های مالی کاهش پیدا می‌کند و در پی آن مردم کمتر خرج می‌کنند که این امر می‌تواند به رکود دوباره اقتصاد جهان منجر شود.

2ـ سیاست‌های حمایتگرانه ترامپ: او با شعار «اول آمریکا» در انتخابات پیروز شد و طی بیش از یک سالی که وارد کاخ سفید شده است با هدف کمک به صنایع داخلی، تعرفه واردات برخی کالاها را از جمله فولاد و آلومینیوم، افزایش داده است. این سیاست گرچه به خودی خود می‌تواند به نفع اقتصاد آمریکا باشد اما احتمال دارد باعث بروز جنگی تجاری بین آمریکا و شرکایش شود که در نتیجه آن همه خواهند سوخت و با کاهش تجارت، افت سرمایه‌گذاری‌ها و کاهش هزینه‌های مصرفی شاهد افت رشد اقتصادی در جهان خواهیم بود.

3ـ بروز درگیری بر سر دریای چین جنوبی: دریای چین جنوبی از اهمیت بسیار زیادی نزد کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برخوردار است. این دریا یکی از مهم‌ترین راه‌های آبی در جهان است و به عنوان گلوی اقیانوس هند و گلوی آسیا اقیانوسیه شناخته می‌شود.

دریای چین جنوبی جایگاه مهمی در رویاهای چین برای تبدیل شدن به قدرت هژمون جهانی دارد. اما بازیگرانی مثل ژاپن، استرالیا و هند مالکیت چین بر این دریا را به چالش کشیده‌اند و آتش زیرخاکستری را شاهدیم که هرلحظه می‌تواند شعله‌ور شود بویژه که آمریکا نیز وارد معرکه شده است.

4ـ حملات سایبری: انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا 15 ماه است که تمام شده اما هنوز بحث و جدل‌ها در مورد مداخله سایبری روسیه در این انتخابات ادامه دارد. این مساله اهمیت معادلات سایبری را در جهان نشان می‌دهد. به عقیده کارشناسان وقوع یک حمله سایبری گسترده و سراسری می‌تواند اعتماد کاربران را به امنیت اینترنت زایل کند و میلیاردها دلار معامله‌ای را که روزانه از طریق اینترنت انجام می‌گیرد به صفر برساند.

5 ـ بروز رکود اقتصادی در چین: اقتصاد چین طی سال‌های اخیر از بسیاری جهات در جهان اول شده است. اگر زمانی آمریکا به‌عنوان موتور محرک اقتصاد جهان محسوب می‌شد اکنون این جایگاه به چین اختصاص یافته است و اگر این موتور از کار بیفتد روی رشد همه اقتصادها تاثیر می‌گذارد. با راکد شدن اقتصاد چین قیمت کالاها بویژه فلزات در سطح جهان افت می‌کند و در ابتدا اقتصادهای تک کالایی خاورمیانه، آمریکای لاتین و آفریقای جنوب صحرا دچار رکود می‌شود و سپس شاهد گسترش آن به سراسر جهان خواهیم بود. البته احتمال بروز رکود اقتصادی در چین بسیار کم است.

6 ـ جنگ در شبه جزیره کره: گرچه لفاظی‌های جنگ طلبانه ترامپ آمریکا و کیم جونگ اون کره‌شمالی فروکش کرده، اما تنش‌ها بین دو کشور همچنان در حال زبانه کشیدن است. جنگ، مهار یا چیزی بین این دو را در میان‌مدت می‌توان انتظار داشت. متاسفانه خطر حمله آمریکا به تاسیسات نظامی کره‌شمالی در حال افزایش است.

7ـ درگیری بین ایران و عربستان: دو کشور ایران و عربستان چندین دهه است که روابط متشنجی با هم دارند. این تنش‌ها با همه کاره شدن شاهزاده تندرویی به نام بن سلمان در ریاض تشدید شده است. عربستان در حال حاضر درگیر جنگ‌های نیابتی و مستقیم در یمن و سوریه است و این خطر وجود دارد که جنگی مستقیم بین دو کشور دربگیرد که منطقه خلیج فارس را به آشوب خواهد کشید و بسته شدن تنگه هرمز را در پی خواهد داشت و در نتیجه بازار انرژی جهان را فلج می‌کند. قیمت نفت بالا خواهد رفت و اقتصاد جهان به سمت رکود پیش می‌رود.