بردک سیاه زیبا و ناشناخته

کاخ بردک سیاه ، یکی از بناهای مهم تاریخی بوشهر است که به دوران هخامنشی تعلق دارد و جزو کاخهای زمستانی این امپراتوری بزرگ محسوب می شده است.
کد خبر: ۱۱۲۱۵۸

این کاخ در 12 کیلومتری شمال شهر برازجان ، در میان نخلستان های روستای درودگاه در محل تلاقی دو رودخانه شاپور و دالکی قرار گرفته است. جلگه برازجان در دوره هخامنشی اهمیت فراوان دارد و علتش این است که ایران در دوره هخامنشیان صاحب نیروی دریایی شد و توانست از راه دریا به تجارت و کشورگشایی بپردازد. علت انتخاب این جلگه نزدیکی آن به خلیج فارس و در پی آن تسلط بر راههای تجاری منطقه و تحت نظر داشتن آبراهه های جنوبی از لحاظ سیاسی و اقتصادی بوده است. تمامی این مسائل وسیله برپایی 3 کاخ سنگ سیاه ، بردک سیاه و کاخ چرخاب را در این منطقه فراهم آورده است. برای اولین بار، ته ستونهای کاخ بردک سیاه در سال 56 کشف شد. تالار مرکزی بردک سیاه 36 ستون دارد و از این لحاظ شبیه کاخ آپادانای تخت جمشید است گفتنی است تا به حال 16 پایه ستون آن را از خاک بیرون کشیده اند. نوع سنگهای ساختمانی استفاده شده در این کاخ از دو نوع متفاوت است. نوع اول سنگ آهک دولومیتی سیاهرنگ است که در زیر قرار گرفته و نوع دوم سنگ آهک کرم رنگ است که در رو قرار دارد. استفاده از دو نوع سنگ تیره و روشن در ساختار این کاخ ، نمای بسیار زیبایی از آن را به بیننده عرضه می کند. با کشف معدن پوزه پلنگی در 20 کیلومتری کاخ بردک سیاه مشخص شد که این معدن تامین کننده سنگهای کاخ بردک سیاه بوده است.
کشفیاتی که در کاخ هخامنشی بردک سیاه انجام شده ، به روشن شدن بخشهایی از تاریخ و تمدن دوران هخامنشی کمک کرده است ؛ برای مثال پیدا شدن یک دسته خنجر زنانه که از جنس عاج است به همراه چند قطعه ابزارتزیینی ، سکونت زنان را در این کاخ ثابت می کند. گفته می شود احتمال زنان بودن خنجر به علت ظریف بودن آن است ؛ همچنین از دسته تا نوک این خنجر، شیاری باریک وجود دارد و این شک را که خنجر زهرآلود می شده است ، تقویت می کند. غیر از وجود این شیار، ظرافت بیش از حد خنجر نشان می دهد که اگر قابلیت داشتن زهر را نداشته ، نمی توانسته کاربرد داشته باشد و مورد استفاده قرار گیرد. اوایل سال 84 گروه کاوش توانستند نقش برجسته در گاه کاخ را بیابند که شاه را در حال ترک کاخ نشان می دهد، در حالی که ملازمش پشت سرش (البته تصویر او از میان رفته) چتری آفتابی روی سر پادشاه گرفته است. در این نقش برجسته که آن را متعلق به داریوش اول می دانند، تاج شاه دارای سطحی صاف و بدون تزیین است و این احتمال را قوت می بخشد که تاج مزبور همانند تاجهای برخی نقش برجسته های تخت جمشید روکشی از ورق طلا داشته است. به همراه این نقش برجسته ، سنگ نوشته ای به خط میخی و زبان بابلی نو و تعداد زیادی قطعه سنگ یافت شد که این قطعه سنگها، نقشهای مختلفی چون دست ، دسته سایبان با بخشی از تاج شاهی ، ریش مجعد و بخشهایی از صورت و گوشه چشم دارند.

مهمترین یافته ها


مهمترین یافته کاخ هخامنشی بردک سیاه ، 4قطعه طلاست که در مجموع 3 کیلو و 200 گرم وزن دارد. این قطعات طلای 2500 مساله ، در کنار یکی از پایه ستونهای تالار مرکزی کاخ کشف شد که 3 قطعه از آنها به شکل ورقه های ضخیم هستند که از عرض و طول چین خورده اند. کاربرد و هویت دقیق این سه قطعه هنوز مشخص نیست ، اما تصور می شود که شاید روکشهای زرین درهای چوبی تالار باشند یا سنگ بنای کاخ که غالبا در دوران هخامنشی روی ورقه های ضخیم و زرین حک می شده است. تصور می شود قطعه چهارم قسمت بالای یک جام زرین هخامنشی باشد که زیر لبه آن یک خط ساده حک شده است. گفتنی است عیار این قطعات بالاست و هخامنشیان کمتر از طلایی با این میزان عیار در مصارف عادی استفاده می کرده اند.

وضعیت کنونی کاخ


کاخ بردک سیاه در طول سالهای گذشته بشدت مورد تخریب کشاورزان محلی قرار گرفته است . عدم زه کشی باعث شده آبیاری زمینهای کشاورزی سبب تخریب آثار بر جای مانده از کاخ شود. عوارض جوی نیز به جریان تخریب کمک کرده است.
بسیاری از ته ستون های کاخ یا شکسته یا جا به جا شده اند و برخی از آنها ترکیب اولیه خود را از دست داده اند. به علت نبودن هیچ گونه نظارتی ، حفاری های غیرمجاز در محوطه کاخ و اطراف آن بسیار زیاد شده است. اکنون در برخی خانه های روستای درودگاه تکه هایی از سنگها و آثاری مربوط به کاخ بردک سیاه وجود دارد. حتی برخی ، از سنگهای کاخ به عنوان مصالح ساختمانی استفاده کرده اند.

معدن پوزه پلنگی


بوشهر یکی از مناطق بسیار کهن ایران زمین به شمار می آید که شروع تمدن آن را از دوره ایلامی ها می دانند. گفته می شود بوشهر در زمان ایلامی ها یکی از مراکز سهم فرهنگی و تجاری به شمار می رفته و پل ارتباطی میان ایلامی ها و نواحی اقیانوس هند و جنوب شرق آسیا بوده است و به دلیل همین دیرینگی ، آثار باستانی بسیار و منطقه های مهم تاریخ داردوسنگ به عنوان یکی از مهمترین مصالح ساختمانی سازنده بسیاری از ابنیه تاریخی این استان مورد بهره برداری قرار گرفته است. از آنجا که همواره ملاک انتخاب منبع تامین کننده مصالح ساختمانی جدای از مرغوبیت سنگهای آن ، نزدیک بودن به محل ساخت و ساز بود ارتفاعات نزدیک کاخ هخامنشی بردک سیاه مورد کاوش باستان شناسی قرار گرفت و سرانجام کاوشگران موفق به کشف معدن تامین کننده سنگهای کاخ بردک سیاه در شرق روستای راهدار و روی قله کوه پوزه پلنگی شدند. روستای راهدار در 2کیلومتری ارتفاعات گیکان که از شرق برازجان تا شمال آن امتداد دارد، قرار دارد. این رشته کوه از سنگهای صخره ای و مرتفع تشکیل شده و کوه پوزه پلنگی ، یکی از ارتفاعات مشرف به دشت راهدار است.
با آزمایش روی سنگهای آهکی این معدن و سنگهای به کار رفته در کاخ بردک سیاه متوجه شباهت و یکسانی نوع سنگها شدند و یقین حاصل شد که سنگهای کاخ بردک سیاه از معدن پوزه پلنگی استخراج شده است . یکی از زیبایی های این معدن آثار برجای مانده از شیوه استخراج سنگها برای استفاده از آنها در کاخ بردک سیاه است . این سنگها از یک سنگ مادر که سراسر قله و بخش فوقانی کوه پوزه پلنگی را پوشانده ، جدا شده است که این جداسازی کاری بسیار مشکل و نیازمند تفکر و اندیشه زیاد بوده است.
با توجه به این که چنین اتفاقی در 2500سال پیش روی داده می توان نتیجه گرفت که در دوره هخامنشی روش خاص برای این کار ابداع شده است. سنگهای جدا شده سپس به محل کاخ انتقال پیدا می کرد که به همین دلیل مسیر باستانی انتقال قطعه های بزرگ سنگ نیز از محل معدن به سمت دامنه کوه وجود دارد و خود جزو آثار دیدنی منطقه محسوب می شود.
دکتر احسان یغمایی ، سرپرست کاوش در کاخ بردک سیاه با مشاهده نمونه سنگها اعلام کرده که ارزش تاریخی این معدن از معدن سنگ مجدآباد مرودشت که سنگهای تخت جمشید از آن استخراج شده نیز بیشتر است.

بردک در آتش


ازجمله یافته های کاخ بردک سیاه می توان به برخی قطعات صدف دریایی که به شکل لوزی و پرعقاب طراحی شده اند، یک شی ئ مفرغی به شکل مثلث متساوی الساقین که شبیه گونیاست و احتمالا برای ساخت ابزار یا بنای معماری مورد استفاده بوده ، چند آویزه ، صدها تکه کوچک و بزرگ سنگ لاجورد، دهها نوک پیکان مفرغی ، بخشهایی از سر ستون ها به شکل پرعقاب از جنس سنگ آهک و یک پیکره عقاب مفرغی با بالاهای گشوده که احتمالا بر فراز درفش هخامنشیان نصب می شده ، اشاره کرد. علت دقیق از میان رفتن کاخ بردک سیاه مشخص نیست ، اما بیشتر نشانه ها حاکی از آن است که این کاخ زیبا بر اثر جنگ و آتش سوزی از میان رفته است.
علاوه بر این ، کاخ حدود 30 کاخ و تالار دیگر نیز که متعلق به دوره هخامنشی است در این منطقه شناسایی شده که هنوز در زیر نخلستان های بلند دشتستان مدفون و از دیده ها پنهان است.




آیسا اسدی
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها