تنها راه نجات کره زمین از وضعیت کنونی، مقابله با انتشار بیشتر دی اکسید کربن در جو است. کشورهای جهان در بیست و یکمین اجلاس سالانه متعاهدین کنوانسیون تغییر اقلیم (COP21) با هم در این رابطه هم پیمان شدند، اما دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا، به محض روی کار آمدن تلاش کرد زیر میز این اجماع جهانی بزند.
گرمایش جهانی یخهای قطبی را ذوب میکند. یکی از تبعات ذوب شدن یخهای قطبی بالا آمدن سطح آب دریاهاست. اگرچه میزان بالا آمدن سطح آب دریاها در همه نقاط این پهنههای آبی یکسان نیست، اما مطالعات نشان میدهد احتمالا حدود 25 تا 50 متر شاهد افزایش سطح آب دریا در سراسر دنیا هستیم که این میزان برای هر ناحیه متنوع است. همین اندک بالا آمدن آب دریا سبب میشود برخی نقاط کره زمین برای همیشه از روی آن محو شود. پیشبینیها نشان میدهد جزایر مالدیو، بانکوک در تایلند، دلتای رود میسیسیپی آمریکا، جزایر کومودوی اندونزی، توکیو در ژاپن، ونیز ایتالیا، رود تایمز لندن، بیک سور کالیفرنیا واقع در ایالات متحده آمریکا، کانال پاناما و جزایر شیسل بر اثر تغییرات سطح آب دریا برای همیشه از روی کره زمین محو شوند. سران برخی از این جزایر بویژه جزایر نزدیک به قاره آفریقا در حاشیه بسیاری از نشستهای بینالمللی تلاش میکنند با تجمع و حمل پلاکارد توجه جامعه جهانی را به خطرات ناشی از اثرات منفی تغییر اقلیم روی زندگی آنها جلب کنند. اما دهههای طولانی تلاش این گروه، بتازگی منجر به ایجاد اجماع جهانی در زمینه کاهش انتشار کربن شده بود که با خروج آمریکا از پیمان پاریس، امیدها به نجات کره زمین کمرنگتر شده است.
انقراض نسل برخی از گونهها
تغییرات اقلیمی و ذوب شدن یخهای قطب شمال بدون شک روی نسل برخی حیوانات ساکن در این منطقه که زندگی آنها به یخهای قطبی وابسته است، تاثیر میگذارد. خرسهای قطبی و پنگوئنها تنها موجوداتی نیستند که در پی گرمایش جهان از روی زمین حذف میشوند، کوچک شدن یخچالهای کوههای آلپ یا حتی یخچالهای موجود در ایران و دیگر نقاط جهان، نسل بسیاری از گونههای گیاهی و جانوری وابسته به این یخچالها را در معرض خطر نابودی قرار میدهد. گونههای گیاهی که رویش مجدد بذر آنها وابسته به گذران دوران سرمای طولانی و سخت است و شکستن خواب بذر و جوانه زنی مجدد آنها بدون تحمل سرمای شدید امکانپذیر نیست، با حذف یخچالها برای همیشه از روی کره زمین حذف خواهند شد. براساس گزارشهای بومیان مجاور یخچالهای طبیعی ایران، برخی جوندگانی که دو دهه پیش در مجاور این یخچالها دیده میشد، دیگر گزارش نشدهاند و برخی گلهای این مناطق نیز دیگر نمیرویند. بنابراین یکی از مهمترین تبعات تغییر اقلیم، حذف گونههای گیاهی و جانوری است که قادر نیستند خود را با تبعات تغییر اقلیم سازگار کنند.
ایجاد زمینهای جدید برای کشاورزی
اگرچه تغییر اقلیم در بخشهایی که روی کمربند خشک کره زمین واقع شدهاند زمینه مهاجرت گسترده انسانها را فراهم میکند و این مناطق را به نواحی بدون سکونت انسان تبدیل میکند؛ اما بخشهایی از زمین که زیر یخهای قطبی مدفون شدهاند، از زیر این یخها آزاد شده و زمین جدید برای کشاورزی ایجاد میشود. کشورهایی نظیر روسیه، کشورهای اسکاندیناوی و کانادا به ظاهر برندگان تغییر اقلیم هستند، زیرا گرمایش جهانی سبب میشود در این کشورها زمین جدید برای کشاورزی بیشتر و تولید غذا آزاد شود. اما کسی چه میداند گرم شدن زمین چه تبعاتی برای تنها کره مسکون دارد. شاید این به ظاهر برندگان اقتصادی مناقشه تغییر اقلیم با سیل مهاجرانی مواجه شوند که منابع آب و خاک را برای ساکنان اصلی این سرزمینها محدود کند و شاید جنگهای گسترده برای کسب منابع، امنیت و آرامش این سرزمینها را با خطر جدی مواجه کند یا این که تغییرات گسترده در سایر قسمتهای زمین و انقراض گسترده نژادهای گیاهی و جانوری تامینکننده غذای بشر، این کشورها را برای تامین غذای خود با مخاطره مواجه کند.
ترامپ مهمترین خطر برای گرمایش جهانی
تقریبا تمام کشورهای جهان بر تبعات منفی تغییر اقلیم و گرمایش جهانی اذغان دارند. به همین دلیل آنها در معاهده پاریس با هم همپیمان شدند تا با جلوگیری از انتشار کربن، مصرف کمتر سوختهای فسیلی، مقابله با جنگلزدایی و راهکارهایی برای مقابله با ورود دی اکسیدکربن به جو، مانع گرمتر شدن زمین شوند. اما دونالد ترامپ به محض روی کار آمدن، تغییر اقلیم را توطئه کشور چین دانست و تلاش کرد از پذیرش تعهدات کشورش برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای شانه خالی کند. رئیسجمهور آمریکا به محض ورود به کاخ سفید صفحه مربوط به تغییر اقلیم را مسدود کرد و به جای آن مصرف بیشتر سوخت فسیلی را تبلیغ کرد. او همچنین تمام مطالعات مربوط به تبعات تغییر اقلیم در این کشور و سازمانهای تحقیقاتی مرتبط با این موضوع را تعطیل اعلام کرد. این اقدامات ترامپ با اعتراض فعالان محیطزیست این کشور مواجه شد. اما عدم پایبندی رئیس آمریکا به عنوان یکی از انتشاردهندگان بزرگ گاز دی اکسید کربن، به تعهدات این کشور در برابر مسأله تغییر اقلیم، بدون شک میتواند آینده زمین را با مخاطره جدی روبهرو کند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد