ارتباطات سنتی توسعه و فناوری‌های جدید

معمولا ارتباطات و فرهنگ در هر جامعه‌ای با یکدیگر رابطه‌ای عمیق و ناگسستنی دارند زیرا در بسیاری از جوامع، ارتباطات سنتی نقش اصلی را در فرهنگ جامعه دارد و با ورود مدرنیته و فناوری‌های جدید، جامعه همچنان برپایه همان ارتباطات سنتی به مراودات خود ادامه می‌دهد. گاهی حذف ارتباطات سنتی می‌تواند باعث انسداد ارتباطی شود و توسعه جامعه را دچار مشکل سازد. به عنوان مثال در جامعه ایران، ارتباطات سنتی اسلامی حاکم است و همین ارتباطات به عنوان عامل اصلی یک انقلاب عظیم فرهنگی در سال 1357 به شمار می‌آید.

زنده‌یاد دکتر کاظم معتمدنژاد، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی معتقد بودند: «ما ارتباطات سنتی اسلامی مختص به خود داریم. عوامل اصلی پیروزی انقلاب اسلامی، مسجد و منبر و راهپیمایی مذهبی بود. تعالیم اسلامی در ارتباطات خیلی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. انقلاب اسلامی باید در این زمینه از خود یک نمونه و الگو سازد و به جهان عرضه کند.»

دستیابی به چنین آرمانی تنها در سایه پژوهش و ارتباطات سنتی و آموزش دستاوردهای اصلی این پژوهش‌ها به نسل جوان است.

اگرچه دو دیدگاه متفاوت در رابطه با نقش رسانه‌ها در پیروزی انقلاب اسلامی وجود دارد که اولی معتقد است رسانه‌های کوچک مانند مخابره تلفنی سخنرانی‌های امام خمینی (ره) از نجف به تهران و سپس ضبط و پیاده‌سازی آن، حروفچینی و انتشار به‌صورت اعلامیه‌های مخفی، عامل اصلی پیروزی انقلاب و شکست رسانه‌های بزرگ رژیم طاغوت مانند رادیو وتلویزیون شد و دومی اعتقاد دارد همین راهپیمایی‌ها، حضور در مساجد و ارتباطات سنتی مانند عزاداری‌های ایام محرم و مراسم چهلم شهدا در سراسر کشور عامل اصلی پیروزی انقلاب بوده است. اما نمی‌توان از نقش ارتباطات، چه سنتی و چه مدرن در پیروزی انقلاب اسلامی غافل بود.

به همین منظور لازم است برای شناخت ارتباطات اسلامی در توسعه کشور بررسی‌های لازم در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور صورت بگیرد و از این تجربیات ارزشمند در راه تعالی کشور و آینده دیگر کشورها استفاده کرد و سود برد.

دکتر امیدعلی مسعودی

استاد دانشگاه سوره