توافق منطقه‌ای برای حمایت از ارتش سوریه

این روزنامه روسی نوشت: بر اساس اطلاعات دریافتی روسیه و ایران عملیات خود را از جنوب شهر ادلب آغاز خواهند کرد و ترکیه از جبهه شمالی وارد عملیاات خواهد شد. به گزارش اسپوتینک در حال حاضر نیروهای روسی در جنوب ادلب در روستاهای موراداخ و خلفایه مستقر شده‌اند.

روزنامه «دیلی صباح» ترکیه هم به نقل از مقامات ارشد این کشور از توافق روسیه، ایران و ترکیه درباره منطقه «ادلب» سوریه خبر داد. این روزنامه با اشاره به دیدارهای سردار "محمدحسین باقری" رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران با مقامات کشوری و لشکری ترکیه نوشت: دو کشور درباره یک ساز و کار مشترک برای توقف درگیری‎ها در ادلب به توافق رسیده‌اند.

تغییر رویه ترکیه در سوریه

مروری بر مواضع و عملکرد مقامات ترکیه در بحران سوریه نشان می‎دهد که آنکارا از ابتدای بحران سوریه در شش سال و نیم گذشته تا زمستان سال گذشته منافع خود را در مقابله با نظام حاکم بر سوریه تعریف کرده بود.

با این رویکرد ترکیه همسو با آمریکا، اسرائیل و عربستان از گروه‌های مسلح سوری و غیرسوری در چارچوب براندازی حکومت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه حمایت می‎کرد، و در این چارچوب خاک ترکیه در کنار اردن و عراق به یکی از مسیرهای انتقال و جابجایی عناصر افراطی به خاک سوریه تبدیل شد، و منابع مالی و سلاح گروه‌های مسلح نیز از خاک ترکیه تامین می‌شد.

هدف قرار دادن بجنگنده سوخوی روسیه بر فراز مرز سوریه و ترکیه یکی از جدی‌ترین اقداماتی است که ترکیه در تقابل با سوریه و کشورهای متحد سوریه انجام داد. ترکیه حتی با اعزام نیروی زمینی و انجام دادن عملیات گسترده هوایی به رغم اعتراض دمشق وارد خاک سوریه شد و مناطقی از شمال این کشور را تحت اشغال خود درآورد.

اما روند تحولات سوریه و شفاف شدن ماهیت واقعی جنگ در این کشور به مرور مقامات ترکیه را در خصوص عواقب حمایت از گروه‎های تروریستی و مسلح در سوریه و اهداف حامیان منطقه‎ای و بین‌المللی این گروه‎ها نگران کرد.

کشیده شدن دامنه ناامنی به شهرهای مختلف ترکیه نشان داد که ناامنی در سوریه هرگز در خاک این کشور همسایه محدود نمی‎ماند و ترکیه هم به عنوان کشور همسایه سوریه در معرض تهدید جدی قرار دارد.

بعلاوه حمایت‎های آمریکا از اتحادیه دموکراتیک کرد در سوریه موجبات نگرانی و اعتراض جدی آنکارا به واشنگتن را پدید آورد. و موضوع مهمتر تثبیت تدریجی موقعیت ارتش در نقاط مختلف سوریه بود، که نشان داد عناصر تروریستی و گروه‎های مسلح جایی در آینده سوریه ندارند و سرنوشت این کشور به دست ارتش، دولت منتخب حاکم و از طریق آرای عمومی تعیین خواهد شد.

به همین دلیل نشانه‎های تغییر راهبرد ترکیه در سوریه با عقب نشینی از شعار برکناری بشار اسد و تغییر رژیم حاکم در سوریه آشکار شد و مشارکت ترکیه در ابتکار نشست سه جانبه آستانه سرآغاز این تغییر در مواضع بود.

با ورود ترکیه به ابتکار صلح ایران در قالب مذاکرات صلح آستانه – که نخستین نشست آن در بهمن ماه سال گذشته برگزار شد – ترکیه عملا با رویکرد عملگرایانه ایران و روسیه برای پایان دادن به بحران در سوریه همراه شد، و مذاکرات آستانه در بهار سال 96 برای نخستین بار موفق به طراحی مناطق کاهش تنش در 4 منطقه از سوریه به ویژه در حاشیه دمشق شد. و این بار توافق درباره ادلب در صورت تایید و اجرای قطعی دومین برنامه مشترک ترکیه با ایران و روسیه برای مقابله با ناامنی در سوریه است.

از این منظر توافقات میان آنکارا، تهران و روسیه را می‏‎توان نماد عقلانیت و واقع‎گرایی برای کاهش سطح مطالبات و افزایش منافع مشترک سه کشور در سوریه ارزیابی کرد که در چارچوب حمایت از ثبات، امنیت، تمامیت ارضی و استقلال سوریه صورت می‎گیرد.

نگرانی‌های مشخص ترکیه در سوریه

یکی از نگرانی های ترکیه در خصوص سوریه که منجر به تغییر موضع آنکارا شده است، تبدیل شدن سوریه به کانون حضور و فعالیت‎ گروه‎های تکفیری و تروریستی از سراسر جهان است. در واقع برخلاف طراحی آنکارا، جریان سیاسی اخوان‌المسلمین و گروه‎های مسلح همسو با آن در سوریه نتوانستند رهبری بحران در سوریه در دست خود بگیرند و زمینه براندازی نظام حاکم و بنیاد دولت جدید اخوانی را فراهم سازند.

به همین دلیل عنان کار از دست جریان‎های موسوم به عناصر میانه رو در سوریه خارج شد و گروه‎های متعدد تروریستی از داعش تا جبهه النصره، جیش‎الاسلام، انصارالشام و مانند آن میدان دار تحولات نظامی در سوریه شدند.

این وضعیت کشور سوریه را کانون انتشار ناامنی به کشورهای همسایه از جمله ترکیه تبدیل کرد و سرریز خطرات امنیتی سوریه را به خاک ترکیه و شهرهای اصلی این کشور کشاند.

نگرانی دوم ترکیه مربوط به اهدف جدایی طلبانه اقلیت کرد در سوریه است. ترکیه که مخالف پیشروی کردها در سوریه است، سیاست آمریکا در حمایت از «ائتلاف دموکراتیک سوریه» در نقاط مختلف سوریه را مخالف منافع راهبردی خود می‎داند، و می‎کوشد در پرتو تعامل با تهران و دمشق مانع از قدرت‌یابی کردهای سوریه و طرح زمزمه‎های جدایی اقلیت کرد سوریه در مرزهای ترکیه شود.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین