آنکارا علاقه‌مند به گسترش روابط با تهران است

در ارتباط با همکاری‌های ایران و ترکیه در ابعاد مختلف، دلایل شکل‌گیری همکاری میان دو کشور برای حل بحران سوریه، سیاست ترکیه درخصوص همسایگان خود و بحران‌های منطقه‌ای همچنین موضع این کشور در قبال اسرائیل گفت‌وگویی را با رضا هاکان‌تکین، سفیر ترکیه در تهران انجام دادیم:

ایران و ترکیه کشورهایی هستند که با وجود اختلافات سیاسی از سطح روابط قابل قبول بویژه در مسائل اقتصادی برخوردار هستند. آیا با توجه به این‌گونه مراودات دو کشور امکان کاهش اختلافات در مورد مسائل سیاسی وجود ندارد؟

البته که می‌شود اختلافات را کاهش داد، اما در عین حال معتقد به وجود اختلافات بسیار گسترده میان ترکیه و ایران نیستم. درخصوص مسائل منطقه‌ای اختلاف دیدگا‌ه داریم، اما در عین حال روابط دوجانبه گسترده‌ای بین دو کشور برقرار است. تاکید می‌کنم که یکی از ویژگی‌های بارز روابط دو کشور این است که هر دو کشور از جمله کشورهایی‌اند که در منطقه صاحب سنت کهن دولت‌داری هستند و به‌رغم اختلاف‌نظر هیچ‌گاه روابط سیاسی و مذاکرات دو‌جانبه را قطع نکردند بخصوص با توجه به تحولات اخیر منطقه این ویژگی‌های بارز بیشتر خود را نشان می‌دهد.

آیا چنین سطحی از روابط خوب میان دو کشور دلیل خوبی نیست تا برخی اختلافات سیاسی نیز برطرف شود؟

گذشته درخشانی در روابط دو کشور وجود دارد و آینده شان را بسیار موفقیت‌آمیز می‌دانیم. دو کشور کهن و بزرگ منطقه‌ای نمی‌توانند همدیگر را نادیده بگیرند و بنابراین جبهه‌بندی به نفع خودشان و دیگران نیست. ما با چنین درکی خواهان گسترش روابط در تمام زمینه‌ها هستیم، البته نباید چندان نگاه ساده‌انگارانه‌ای به موضوع داشت. منطقه ما دوران سختی را تجربه می‌کند و تنش‌های قومی، مذهبی و سیاسی بسیاری در منطقه در جریان است و فضای جدی بی‌اعتمادی در منطقه حاکم شده، بنابراین آنچه مهم است برداشتن گام‌های عینی و جدی در جهت تغییر فضاست، چرا که ادامه روند فعلی و بی‌ثباتی‌ها در منطقه به نفع هیچ کسی نیست.

ترکیه در سال‌های گذشته، دکترینی را با عنوان «تنش صفر با همسایگان» در دستور کار خود قرار داده بود، اما چند سالی است که شاهد افزایش اختلافات ترکیه با برخی همسایگانش هستیم. آیا ترکیه آن سیاست تنش صفر را کنار گذاشته است؟

اساسا پیگیری سیاست برای ایجاد روابط بهتر با همسایگان یکی از اصول پایه‌ای جمهوریت ترکیه است. سیاست تنش صفر در این چارچوب فهمیده می‌شود و ممکن است این رویکرد با نام‌های مختلفی در دوره‌های مختلف مطرح شود، اما به صورت کلی ترکیه در جغرافیای سختی قرار دارد و باید به ارتقای روابط با کشورها اهمیت داده و ارزش قائل شود.

اهمیت قائل شدن برای ارتقای روابط با کشورها صرفا با توجه به ملاحظات استراتژیک نیست، بلکه منافع اقتصادی و اشتراکات فرهنگی در کشورهایی که در جوار ما قرار دارند، چنین رویکردی را ایجاب می‌کند، البته باید در نظر داشت که برای ایجاد روابط باید هر دو طرف حسن‌نیت داشته باشند. در صورت عدم وجود حسن نیت در یکی از طرفین حتی اگر عاقلانه‌ترین و منطقی‌ترین شیوه‌ها از سوی یکی از طرفین پیگیری شود، باز هم نتیجه دلخواه حاصل نمی‌شود.

ترکیه زمانی به اتخاذ مواضع قاطع علیه صهیونیست‌ها معروف بود، اما به نظر می‌رسد مدتی است از آن مواضع خبری نیست. دلایل این تغییرات به تحولات داخلی ترکیه مربوط می‌شود یا آنکارا در سیاست‌های منطقه‌ای خود تجدیدنظر کرده است؟

سیاست ترکیه در این ارتباط تغییری نکرده است. البته روابط سیاسی خود را در بحرانی‌ترین دوره با اسرائیل قطع نکردیم بلکه سطح آن را پایین آوردیم، علت کاهش سطح روابط با اسرائیل هم در مقطعی بحران کشتی مرمره بود که با پذیرش شروط ما از سوی اسرائیل مجدد سطح روابط را با آنها ارتقا دادیم که از طریق رایزنی با تشکیلات خودگردان و حماس عملی شد. در مجموع در سیاست ترکیه نسبت به فلسطین، تغییری حاصل نشده است.

گفته‌ می‌شود هالک بانک ترکیه، چند هفته‌ای است که روابط خود را با ایران قطع کرده و این باعث بروز مشکلاتی برای مراودات تجاری دو کشور شده است. علت اتخاذ چنین رویکردی از سوی ترکیه چیست؟

قطع روابط صحت ندارد و درست نیست. هالک بانک در شدیدترین دوره تحریم‌ها، کانال برای روابط مالی ایران با جهان خارج محسوب می‌شد و پس از اجرایی شدن برجام هم به روابطش با ایران ادامه داده است. البته شاید در چارچوب مسئولیت‌های بین‌المللی و تکالیف بین‌المللی یک سری محدودیت‌ها برای برخی اعمال کرده باشد، اما نباید به این شکل تعبیر شود که روابطش را با ایران قطع کرده است. ما گزارشی مبنی بر این‌که چنین اتفاقاتی رخ داده است دریافت نکرده‌ایم، اما در عین حال برخی مواقع در سیستم جهانی اتفاقاتی رخ می‌دهد از جمله این‌که ایران همچنان بعد از اجرای برجام در مورد مسائل بانکی تمام مشکلاتش حل نشده است. هالک بانک، بانک دولتی است، اما سازمان مستقلی است که با توجه به اصول و اقتضای بازار آزاد فعالیت می‌کند، باید یک‌سری مشکلات ساختاری در نظام بانکی ایران رفع شود و در صورتی که این گام‌ها برداشته شود، برخی مشکلات حل می‌شود.