آیا روزه‌داری برای بیماران دیابتی، بی‌خطر است؟

افت قند خون: در بسیاری از مطالعات نشان داده شده،‌ احتمال افت قند خون هنگام روزه‌داری در بیماران دیابتی بخصوص آنان که از داروهای مترشحه انسولین مثل گلی بنکلامید استفاده می‌‌کنند و نیز افرادی که تحت درمان انسولین هستند، چند برابر می‌شود. این مشکل در باره بیمارانی که روزهای قبل از ماه رمضان برای کنترل بهتر، دوز دارو یا انسولینشان بیشتر شده است، بسیار بیشتر است. جالب این که در برخی بیماران قند خون زیاد می‌شود. این به دلیل کم کردن دارو برای جلوگیری از افت قند است. کم شدن دوز داروهای کاهنده قند خون برای اجتناب از هیپوگلایسمی در اکثر بیماران دیابتی اجتناب‌ناپذیر است و این کار در بسیاری مواقع، منجر به ایجاد هایپرگلایسمی و به هم خوردن کنترل قند خون می‌ شود.

عارضه اصلی تشنگی طولانی غلیظ شدن خون و استعداد ایجاد لخته‌های خونی و بسته شدن رگ‌های مغزی و قلبی است. در بیمارانی که قند خونشان بالاتر از 180 است، ادرار زیاد و نبود امکان نوشیدن آب موجب بروز کم آبی پیش رونده می‌شود. این بیماران اگر در ماه‌های گرم،‌ مبادرت به روزه‌داری کنند،‌ بخصوص اگر مجبور به فعالیت در ساعات روز باشند، در معرض ایجاد دهیدراتاسیون یا همان کم‌آبی هستند. بی‌آبی در بدن می‌تواند چند خطر عمده ایجاد کند:

اول: ایجاد سنکوپ به دلیل این که بیماران دیابتی همزمان دچار مشکلات اعصاب داخلی قلب و عروق هستند.

دوم: افزایش احتمال لخته شدن خون به خاطر زیاد شدن غلظت خون و عوارض بعدی آن شامل سکته‌های مغزی.

سوم: افزایش احتمال لخته شدن خون در رگ‌های چشم و به دنبال آن نابینایی.

با وجود خطرات بالا باید چند نکته را به خاطر سپرد:

بسته به شدت دیابت، داروهای مصرفی، سن بیمار، بیماری‌های همزمان و شدت فعالیت بیمار در طول روز میزان خطر از کم تا بسیار زیاد متفاوت است. ما به عنوان پزشک وظیفه داریم، میزان خطر را بیان کنیم و این بیمار است که تصمیم می‌گیرد، براساس اعتقادات خود چگونه عمل کند.

در پایان بحث،‌ افرادی را که با وجود دیابت، گروه کم‌خطر برای روزه‌داری تلقی می‌شوند، معرفی می‌کنیم:

افراد کم‌خطر: بیماران دیابتی تیپ دو که با شیوه زندگی مناسب (تغدیه و ورزش) و داروهای کم‌عارضه مثل متفورمین و آکاربوزکنترل می‌شوند،‌ به شرط این که اولا قند خون متوسط آنها کمتر از 150 باشد و در طول روز قند خونشان بالاتر از 180 نباشد و ثانیا بیماری همزمان دیگری (بیماری قلبی، چشمی و کلیوی) نداشته باشند.

دکتر رضا کریمی - فوق‌تخصص غدد و متابولیسم