آقای رئیس‌جمهور یا آقای دردسر

گرچه ترامپ در سخنانش می‌گوید که فرمان اجرایی تعلیق مهاجرت به آمریکا، به معنی ممنوعیت ورود مسلمانان نیست. اما او در سخنرانی مراسم تحلیف خود از واژه «تروریسم اسلامی» به جای «داعش» یا دیگر گروه‌های تکفیری استفاده کرد و این مسیر نشان می‌دهد که او بخوبی کشورهای اسلامی را که در ضمن هیچ سنخیتی با تروریسم افراطی ندارند، نشانه گرفته است.

اظهارات ترامپ در باره مهاجرت و محدودیت آن درحالی است که هم خود وی و هم همسرش از مهاجران اروپایی هستند و همسر اسلوونیایی او هنوز نمی‌تواند به شیوه‌ای سلیس و با گویش آمریکایی به انگلیسی تکلم کند.

شاهکارهای آقای رئیس‌جمهور به این مورد ختم نمی‌شود؛ او کشورهایی را که چند دهه متحد آمریکا هم بودند به نوعی تهدید می‌کند و بدون این‌که به سابقه تاریخی نظم کنونی امنیت در جهان توجهی داشته باشد، به متحدان آمریکا هشدار می‌دهد که باید هزینه حفظ امنیتشان را خودشان بپردازند! شاید مهم‌ترین پرسشی که در اینجا می‌تواند مطرح شود، این است که آیا مرحله طولانی جهانی شدن که از پایان جنگ جهانی دوم آغاز شده بود رو به پایان است؟

همچنین ترامپ بر ساخت دیوار بین آمریکا و مکزیک برای ممانعت از ورود مهاجران و مواد مخدر اصرار دارد. جدال وی با مکزیکی‌ها و اجبار مکزیک به پرداخت پول این نماد نژادپرستی، روابط دو همسایه را تیره و تیره‌تر کرده و سبب شد تا انریکه پنیا نیتو رئیس‌جمهور مکزیک سفر هفته آینده خود به واشنگتن را لغو کند.

ترامپ در صورت عملیاتی شدن شعارهای انتخاباتی‌اش، برای همسایگان سورپرایزهای دیگری هم دارد.

رئیس‌جمهور جدید آمریکا پیش از این گفته بود که پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی یا همان «نفتا» را لغو می‌کند؛ پیمانی که به‌زعم ترامپ موجب بالا رفتن کفه تراز تجاری به نفع صادرکنندگان مکزیکی و اشتغال جوانان مکزیک به قیمت بیکار شدن جوانان آمریکا شده است.

نفتا برای توسعه تجارت و افزایش سطح رفاه در نیمه شمالی قاره آمریکا از سال 1994 اجرایی شد.

اساس این پیمان بر استفاده از نیروی کار مکزیکی، منابع کانادا و دانش مدیریت و بازاریابی آمریکاست و تاکنون عواید چشمگیری را برای سه عضو خود ایجاد کرده است.

سیاست متناقض در غرب آسیا

رئیس‌جمهور آمریکا از لشکرکشی کشورش به عراق و هزینه شش تریلیون دلاری کشورش (تا ماه دسامبر 2016) در منطقه غرب آسیا انتقاد می‌کند، اما در همان حین از روش‌های غیرانسانی شکنجه مظنونان به اقدامات تروریستی که معلول همان سیاست‌های مداخله‌جویانه آمریکا در خاورمیانه است، دفاع می‌کند. همچنین او در حالی از دخالت‌های دولت سابق آمریکا در خاورمیانه شکوه می‌کند که خود خواستار ایجاد منطقه امن در سوریه است.

ریزش‌های داخلی پیامد یک انتخاب اشتباه

انتخاب ترامپ تنها برای دیگر کشورهای متحد دوست و دشمن مشکلاتی به بار نیاورده بلکه برای سیستم سیاسی آمریکا هم که بر اساس نخبه‌گرایی شکل گرفته بود مصائب فراوانی به‌بار آورده است.

روزنامه واشنگتن‌پست روز گذشته از استعفای دست‌کم چهار مقام ارشد دیگر در وزارت خارجه آمریکا از سمت‌های خود خبر داد. مدیران مستعفی دلیل کار خود را تائید رکس تیلرسون از سوی سنا به عنوان وزیر خارجه آمریکا اعلام کرده‌اند.

کناره‌گیری دسته‌جمعی مدیران وزارت خارجه، کار تیلرسون و ترامپ برای به دست گرفتن امور در این وزارتخانه را دشوارتر می‌کند.

پاتریک کندی معاون مدیریت وزارت خارجه که 9 سال این سمت را در اختیار داشت، جویس آنه‌بار دستیار وزیر در امور اداری، میشل باند دستیار وزیر در امور کنسولی و جنتری اسمیث مدیر دفتر هیات‌های خارجی از مدیرانی بودند که حاضر به کار با دولت جدید نیستند.

گرگوری استار دستیار وزیر در امور امنیت دیپلماتیک هم هفته گذشته بازنشسته شد و لیداز مونیز مدیر اداره عملیات ساخت و ساز خارجی هم همزمان از وزارت خارجه رفت.

علاوه بر این، شماری از مقامات ارشد وزارت خارجه در ادارات محلی هم از سمت‌های خود کناره‌گیری کرده‌اند.

دیوید وید که زمانی رئیس دفتر جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا بود، می‌گوید: این بزرگ‌ترین جدایی دسته‌جمعی در تاریخ وزارت است و جایگزینی آن بسیار دشوار خواهد بود.

به گفته وی، جدا شدن مدیران ارشد وزارت خارجه که با دیوان‌سالاری و امور اداری پیچیده این نهاد آشنایی داشته‌اند، وضعیت بسیار دشواری برای دولت جدید ایجاد می‌کند.

در خبری دیگر و در دیگر حوزه اعلام شده مارک مورگان رئیس مرزبانی آمریکا هم یک روز پس از اعلام تصمیم ترامپ برای ساخت دیوار حائل در مرز با مکزیک، از سمت خود کناره‌گیری کرد.

جامعه باز و دشمن درونی‌اش

نظریه «جامعه باز»(open‌ society) توسط هانری برگسون و پس از آن توسط کارل پوپر فیلسوف اتریشی و انگلیسی مطرح شده‌است. در جوامع باز، دولت ادعای پاسخگویی، دارای مکانیسم‌های سیاسی شفاف و قابل انعطاف را دارد. طرفداران این نظریه امروز در آمریکا بسیارند و مدعی هستند که جامعه آمریکا نمونه عینی و مصداق بارز و برتر آن است. اما ظاهرا با روی کار آمدن ترامپ پایه‌های این تئوری در آمریکا متزلزل می‌شود.

اعلام مخالفت با مهاجران، گروهی که عمدتا از نخبگان دیگر جوامع هستند بخوبی نشانگر آن است که آمریکا از آن جامعه باز مورد ادعا در حال فاصله گرفتن است و رئیس‌جمهور منتخب مردم این کشور عامل اصلی این فاصله‌گیری است. بر اساس این تئوری، دولت در یک جامعه باز و آزاد هیچ رازی را از مردم پنهان نمی‌کند. غیراستبدادی بودن، آگاهی، آزادی‌های سیاسی و حقوق بشر از ارکان این جامعه نام‌برده شده است، اما همزمان با روی کار آمدن ترامپ تعداد زیادی از شهروندان معترض دستگیر شده‌اند و ممکن است بر اساس گفته دادستان کل آمریکا به حبس‌های طولانی مدت محکوم شوند. دستگیری شیا لابوف از بازیگران هالیوود از آخرین نمونه‌های آن تا تنظیم این گزارش است.

حسین امیری