ترامپ، میراث‌دار یک هژمونی از دست رفته

اولین منظر سیاسی است؛ از این جهت آمریکا دیگر آن نفوذ سیاسی که در سال‌های قرن بیستم داشت ندارد و بر همین اساس شاهد آن هستیم که در سال‌های قرن 21 کشورها دیگر هژمونی آمریکا را نمی‌پذیرفتند. در نتیجه آمریکا طی حداقل یک دهه اخیر مجبور شده برای هر اقدامی دست به ائتلاف‌سازی بزند؛ از تحریم علیه ایران گرفته تا شروع جنگ در عراق و افغانستان. بنابراین وقتی کشورها وارد فضای ائتلاف‌سازی می‌شوند، ناخودگاه مسائل مربوط به بده بستان‌ و امتیازدهی‌های سیاسی نیز شروع می‌شود که در مقایسه با سال‌های قرن بیستم، این نشانه‌ای از افول قدرت سیاسی ایالات متحده آمریکاست.

موضوع دیگر مربوط به منظر اقتصادی است؛ آمریکا در سال‌های دهه 50 و 60 قرن گذشته حدود 60 درصد اقتصاد جهان را در اختیار داشت و این در حالی است که این میزان هم‌اکنون حدود 23 درصد است و دلار آمریکا نیز همچون گذشته دیگر آن قدرت را ندارد. در نتیجه آمریکا دیگر آن قدرت بلامنازع اقتصادی جهان نیست که بتواند به تنهایی وضعیت را تغییر دهد. نگاهی به دیگر کشورها به خوبی این مساله را تایید می‌کند. چین که در دهه‌های گذشته تنها 2 درصد اقتصاد جهان را در اختیار داشت، حالا این میزان را برای خود به 10 درصد رسانده است. از سوی دیگر، رقبای تجاری و اقتصادی آمریکا نیز به سرعت در حال پیشی گرفتن در این عرصه هستند. بنابراین رئیس‌جمهور جدید باید وضع اقتصادی را به نحوی پیش ببرد که نه‌تنها وضعیت کنونی خود را از دست ندهد، بلکه شرایط را برای مردم بهبود بخشد.

در زاویه نظامی نیز آمریکا پس از فروپاشی شوروی، استراتژی و تاکتیک‌های خود را تغییر داد و به قدرت نظامی برتر دنیا تبدیل شد. اما با ورود به قرن 21 در دو جنگ عراق و افغانستان شرکت کرد و با تروریستی رو به رو شد که ماهیت و موضوعی جدید به نام تروریسم بود که نیروهای نظامی آمریکا اساسا برای مبارزه با آن تربیت نشده بودند. البته نباید این حقیقت را نادیده گرفت که خود آمریکایی‌ها سهم زیادی در شکل‌گیری این تروریسم داشتند. در کل می‌توان گفت برتری آمریکا در حوزه نظامی نیز دیگر از بین رفته است زیرا مفهوم جنگ به‌طور کلی تغییر کرده و حوزه‌های مختلفی همچون فضای سایبری را نیز شامل شده است. در نتیجه ساکن بعدی کاخ سفید مشخصا در این سه عرصه مشکلات فراوانی پیش روی خود دارد.

دکتر محسن جلیلوند

استاد دانشگاه