تبلیغ مستقیم یعنی نصیحت

امروزه افکار مردم آمریکا با شبکه‌های تلویزیونی دستکاری می‌شود و مردم ایالات متحده هر آنچه را از تلویزیون می‌بینند، باور می‌کنند. تلویزیون‌ها می‌توانند با شیوه‌های تبلیغ غیرمستقیم، افکار عمومی را تغییر بدهند و می‌توانند افکار عمومی را با شیوه‌های روان‌شناسی تاثیر، سمت و جهت ببخشند.

تلویزیون مانند لامپ فلورسنت در خانه‌ها روشن و به یک عضو از خانواده تبدیل شده است. گاهی در هر اتاق‌ یک تلویزیون دیواری نصب شده و می‌دانیم که تلویزیون شخصیت آدم‌ها را دگرگون می‌کند. به بچه‌های کوچولو سخن گفتن می‌آموزد و آنها به کمک معجزه‌ای به نام تلویزیون خیلی زودتر از گذشته زبان باز می‌کنند! این جعبه جادو، دنیای انسان عصر جدید را شکل می‌دهد، القا می‌کند، آگاهی می‌بخشد و افکار عمومی را می‌سنجد!

با این همه دوران تبلیغات مستقیم و پرگویی سپری شده‌است. 280 سال پیش ولتر، فیلسوف و نویسنده فرانسوی می‌گفت: اگر می‌خواهید کسی به سخن شما توجه نکند، نصیحت کردن را آغاز کنید. بین نصیحت و تبلیغ مستقیم فرق چندانی نمی‌بینیم!

شاید شما نیز قبول داشته باشید که تبلیغ مستقیم به نصیحت شباهت دارد و فقط هنرمندان می‌توانند با زبان هنر و نمایش و با شیوه‌های خلاق به تماشاگران خود، یک موضوع از‌قبل طراحی شده را به‌طور غیر مستقیم بقبولانند. امروزه حتی شیوه‌های آموزش‌مستقیم در برخی از کلاس‌های درس، جای خود را به آموزش غیر مستقیم داده است.

یک مثال می‌آورم: در مذمت طلاق یا اعتیاد و قمار همه می‌توانند نصیحت کنند، اما بیست و چند سال پیش در آمریکا فیلمی ساخته شد که در آن رابین ویلیامز و سالی‌فیلد بازی می‌کردند. این فیلم با عنوان «خانم دات فایر» توانست درمیان خانواده‌ها و تماشاگران تاثیر شایسته‌ای برجای بگذارد. تاثیر این فیلم روی کسانی که در آستانه طلاق بودند براستی تحسین برانگیز بود. نه در آغاز و نه در پایان فیلم، تماشاگر نمی‌داند که این اثر (که به دقت تراش خورده و صیقل یافته است) در مذمت طلاق و نکوهش تصمیم‌های عجولانه و زیاده‌خواهی ساخته شده است. توجه دارید که در تبلیغات غیرمستقیم (که فقط توسط هنرمندان امکان‌پذیر است)، همواره پیام از راه دل وارد می‌شود و نه از راه در مانند برخی از آثار ناشیانه که از همان آغاز می‌توانیم پایان را حدس بزنیم.

دکتر اکبر عالمی

استادیار دانشگاه