تجاوز به یمن و فاجعه منا بیانگر پوسیدگی نظام عربستان

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از ایرنا، «ولادیمیر آلکسییف» امروز (شنبه ) در گزارشی تحلیلی در پایگاه خبری روسی «ایران رو» با استناد به نامه منتشر شده یک شاهزاده سعودی در روزنامه گاردین، نوشت: به طور قطع نمی توان به سادگی نامه انتشار یافته را در روزنامه انگلیسی نادیده گرفت.

این تحلیلگر روس یادآوری کرد: یکی از بانفوذترین شاهزاده های عربستان سعودی که نوه «عبدالعزیز» نخستین پادشاه عربستان بوده و نام او فاش نشده، اخیرا از طریق نشریات انگلیسی و از جمله گاردین دو نامه متعلق به اعضای ارشد خانواده سلطنتی سعودی را که شامل دعوت به کودتا در ریاض است، منتشر کرد.

نویسنده به نقل از محتویات یکی از دو نامه افزوده است: اگر در روش های تصمیم گیری تجدید نظر نکنیم، نمی توانیم جلوی فرار سرمایه، بی ثباتی سیاسی و خطرات جنگی را بگیریم. با توجه به اعتبار گاردین، نمی توان در باره اصالت نامه ها تردید کرد. روشن است تنش در داخل خانواده حاکم آل سعود علیه سلمان پادشاه کنونی و اطرافیان نزدیک وی به احتمال قوی وارد مرحله عملی شده است.

رقابت بر سر ترتیب وراثت تاج و تخت

تحلیلگر روس ادامه داد: نهال نارضایتی خانواده سلطنتی بلافاصله پس از تغییر پادشاه عربستان سعودی در ماه ژانویه سال جاری ریشه داد. فردای روز وفات ملک عبدالله، رقابت شدید بین دو خانواده آل سعود بر سر ترتیب وراثت تاج و تخت در گرفت.

آلکسییف نوشت: گروه سلمان با پیروزی در آخرین لحظه موفق شد جلوی تغییر وصیت نامه پادشاه در حال احتضار را گرفته و جای او را بگیرد. سلمان به منظور یکپارچه کردن قدرت خود، از مقررات جا افتاده وراثت قدرت که به موجب آن نه پسر بلکه برادر پادشاه سابق باید جانشین وی شود، تخلف کرد.

وی در گزارش تحلیلی خود خاطرنشان کرد: سلمان نه مقرن برادر خود بلکه محمد بن نایف برادرزاده 56 ساله خود را به مقام ولیعهدی منصوب کرد. بدین وسیله، در ریاض گروه بسیار کوچک اما بسیار نیرومند اداری شکل گرفته است. همه امور داخلی در دست «محمد بن نایف» است در حالی که محمد بن سلمان پسر پادشاه متصدی سیاست خارجی و دفاعی کشور شده و در رأس این هرم حکومتی، پادشاه قرار دارد که سالخورده، ناتوان و بیمار است.

تحلیلگر روس با بیان اینکه سایر شاهزاده های خانواده آل سعود که نزد پادشاه سابق قدرت داشتند، از اداره امور کشور برکنار شده اند، نوشت: مقام های کلیدی به افراد نزدیک به گروه سه نفری حاکم تعلق دارند و وزارتخانه های نظامی و اقتصادی نیز زیر نظر کامل آنها قرار گرفت که به بروز بحران شدید در داخل خانواده منجر شد ، زیرا شاهزاده های متعدد شاخه های دیگر خانواده آل سعود بیکار مانده اند.

اوضاع دشوار اقتصادی

در ادامه گزارش، تحلیلگر روس علل بروز وضعیت کنونی را در ساختار حکومتی تقسیم بندی کرده و در بخش «اوضاع دشوار اقتصادی» نوشته است: این بحران در حد زیادی برآیند وخامت فزاینده اوضاع اقتصادی عربستان سعودی است. نخست روی کار آمدن پادشاه جدید در ماه ژانویه سال جاری با هزینه های فراوانی توأم بود. کارمندان دولت، نظامیان، مسئولان، افراد پلیس، دانشجویان و حتی کارکنان ادارات شهری به منظور تأمین وفاداری به پادشاه از بودجه پول دریافت کردند و میلیاردها دلار به همین صورت خرج شد.

آلکسییف افزود: دلیل دوم این که ارتش عربستان سعودی از 6 ماه پیش به یمن تجاوز کرده است. ریاض از معارضان افراط گرای سوری حمایت و از تروریست ها در لیبی هم پشتیبانی مالی و تسلیحاتی می کند.

«همه این فعالیت ها، هزینه های گزافی تحمیل کرده است. مداخله سعودی ها در امور یمن و سوریه هر چه بیشتر طول بکشد، خطر بیشتر می شود که این مداخله موجب نزاع جدی داخلی شود و اکنون می توان از محمد بن سلمان معاون ولیعهد و وزیر دفاع رهبر جناح جنگ طلب، ایرادهای ویژه ای گرفت.»

وی افزود: بودجه سال 2015 عربستان سعودی بر اساس قیمت 90 دلار برای یک بشکه نفت طراحی شد، اما ریاض تصمیم گرفت بازارهای جدید نفتی را از آن خود کرده و از طریق کاهش شدید اخیر قیمت های نفت از روسیه بخاطر مواضع مسکو در مساله سوریه انتقام بگیرد.

آلکسییف نوشت: در نتیجه این اقدامات، قیمت یک بشکه نفت تا 50 - 45 دلار افت کرد. عربستان سعودی به همین علت مجبور شده ذخایر ارزی خود را به سرعت خرج کند، در حالی که ذخیره استقامت این کشور محدود است. بنا به برآوردهای صندوق بین المللی پول، در سال 2015 کسری بودجه این کشور معادل 107 میلیارد دلار خواهد شد

فاجعه حجاج در مکه

تحلیلگر روس در بخش دوم تقسیم بندی خود ادامه داده است: دو فاجعه در جریان اجرای مناسک حج امسال در مکه رخ داد. سقوط جرثقیل در مسجد الحرام به کشته شدن بیش از 100 نفر انجامید و سپس بر اثر ازدحام در منطقه منا در حین مراسم رمی جمرات صدها نفر جان باختند.

وی افزود: بنا به اطلاعات غیر رسمی، شمار قربانیان حادثه مذکور حتی به بیش از دو هزار نفر رسیده است. حکومت سعودی به علت این حوادث با موج بی سابقه انتقادها روبرو شد. شاهزاده نویسنده نامه چاپ شده در گاردین این نکته را مورد توجه قرار می دهد که ساختار فعلی دولت پوسیده و جوابگوی مقتضیات زمان نیست و به عنوان مثال به کشته شدن انبوهی از حجاج در جریان حج اخیر اشاره می کند.

تحلیلگر روس افزود: در قرآن که قانون اساسی این کشور است، نه عربستان سعودی و نه نظام پادشاهی ذکر شده است و پادشاه عربستان سعودی نیز به واسطه داشتن صاحب لقب خادمین حرمین شریفین، نزد جمعیت کشور مشروعیت می بخشد؛ حال اگر خادم حرمین نمی تواند مهمترین وظیفه خود را اجرا و از مقدسات اسلامی، حراست و ایمنی مناسک حج را تامین کند، مشروعیت خود را نیز از دست می دهد و این عامل در عربستان سعودی بسیار جدی و مهم است.

تحلیلگر روسی مسائل خاورمیانه اظهار داشت: فجایع اخیر در مکه و در سرزمین منا به این مشروعیت و حیثیت لطمه شدیدی زده است.

سیاست ماجراجویانه خارجی

تحلیلگر روس در ادامه گزارش تحلیلی خود نوشت: پرسش های زیادی درباره تنظیم سیاست خارجی پادشاهی تحت ریاست سران کنونی کشور مطرح شده است. محمد پسر جوان پادشاه، رفتار نادرستی دارد. وی هرگز در خارج از کشور زندگی نکرده و تحصیلات نظامی ندارد ولی سیاست دفاعی و خارجی عربستان را تعیین می کند و به عنوان شخص شدیداً متعصب شناخته شده که همین امر دلیل رفتار شاهزاده در یمن است.

آلکسسیف نوشت: محمد به بمباران های بی رحمانه یمن دست زد که این عملیات هوایی به کشته شدن هزارها نفر از غیرنظامیان منجر شده است. هدف رسمی وی، مجازات حوثی ها (انصار الله) است که سال گذشته زمام امور یمن را به دست آوردند.

وی افزود: مسأله فقط این است که جنگ یمن هدف روشنی ندارد و عربستان سعودی از راهبرد خروج از این جنگ برخوردار نیست. این جنگ که ابتدا از حمایت گسترده اتباع عربستان برخوردار بود، اکنون برای آنها بیش از پیش پرسش برانگیز می شود.

تحلیلگر روس نوشت: «تشدید خصومت نسبت به ایران هم بر مشکلات ریاض افزوده است. روابط ریاض و تهران در شرایط مذاکرات درباره برنامه هسته ای تهران هم شدت یافته بود ولی کشته شدن شمار زیادی از ایرانیان در جریان حج به عامل جدید ناراحتی تبدیل شد و آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی هشدار داد که اندک بی احترامی مقامات سعودی به حجاج ایرانی در مکه و مدینه، واکنش سخت و خشن تهران را در پی خواهد داشت.»

در ادامه مطلب آمده است: حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز در مراسم تشییع جنازه قربانیان ازدحام در سرزمین منا اظهار کرد که ایران خون شهروندان خود را به عربستان سعودی نخواهد بخشید و به گفته علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، عربستان سعودی بعد از داعش، بیشترین لطمه را به اسلام زده است.

آلکسییف در ادامه گزارش تحلیلی خود به رویکرد عربستان سعودی در سوریه اشاره کرد و نوشت: طبیعتاً نباید موضوع سوریه را نادیده گرفت. چند هفته اخیر توانمندی ائتلاف نظامی روسی - ایرانی به سراسر جهان نشان داده شد.

تحلیلگر روس سپس به حمایت های ایران و روسیه از حکومت سوریه در مبارزه با تروریست ها اشاره کرده و نوشت: این پشتیبانی ها به ویژه عملیات هوایی هفته های اخیر هواپیماهای روسی در سوریه عرصه را بر تروریست های مورد حمایت عربستان سعودی تنگ کرده است.

وی ادامه داد: این اقدامات باعث کاهش نقش آمریکا در خاورمیانه می شود که در نهایت آسیب پذیری عربستان را افزایش می دهد. همین امر باعث شد که محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان هفته پیش مجبور شود شتاب زده برای مذاکره با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه خود را به سوچی برساند.

الکسییف نوشته است: وزیر سعودی از رفتار امیر بندر مقام سابق امنیتی عربستان الگو گرفته و یک بار دیگر سعی کرد با وعده های سفارش خرید سلاح های روسی و سرمایه گذاری میلیاردها دلار در اقتصاد روسیه، حمایت رئیس جمهوری این کشور را در مساله سوریه با پول بخرد که این تلاش های با شکست مواجه شد و مسکو، پیشنهادها را رد کرد.

کودتا می تواند چه نتیجه ای بدهد؟

تحلیلگر روس در تحلیل خود بار دیگر به نامه شاهزاده سعودی اشاره کرد و نوشت: نویسنده نامه ای که در انگلیس منتشر شد، تأکید می کند مجموعه این مسایل باعث نارضایتی واقعی شاهزاده ها، سران قبایل و مردم عادی عربستان شده است. اما با توجه به این که حکومت فعلی گویا دور خود پیله بسته است و هیچ وسیله ای برای تأثیر گذاری بر سران کشور وجود ندارد، تنی چند از شاهزاده هایی که در گذشته نفوذ داشتند، در صددند در آینده نزدیک، رایزنی هایی درباره راه حل های این مسأله برگزار کنند که در جریان این جلسه مسأله کودتا نیز در میان گذاشته خواهد شد.

الکسییف نوشته است: مقام های سعودی از اظهار نظر در باره این جنجال خودداری می کنند. اکنون همه نیروهای پادشاهی برای شناسایی ناراضیان تلاش می کنند و برای کودتاچیان دشوار شده که طرح خود را اجرا کنند.

نویسنده معتقد است: کودتای درباری صرف نظر از فرجام این قضیه، نمی تواند مسایل بنیادین پادشاهی سعودی را حل کند، زیرا خاورمیانه در واقع به برقراری حکومت دموکراتیک در عربستان و انصراف دولت این کشور از کنترل همه جانبه زندگی اجتماعی، سیاسی و روزمره مردم نیاز دارد.

الکسییف نوشته است: جایگزینی برخی اعضای سالمند خانواده سعودی با افراد سالخورده دیگر، هیچ مساله ای را در این کشور حل نمی کند و فقط تغییر نظام حکومتی می تواند موجب دگرگونی اساسی و مثبت در عربستان شود.

تحلیلگر روس در پایان گزارش نتیجه گیری کرد که نامه شاهزاده که در مطبوعات انگلیس منتشر شد، در واقع منعکس کننده خواسته های غرب و نه نیروهای داخلی و مردم عربستان سعودی است.