بهرگانسر؛ نخستین میدان نفتی خلیج فارس

خبرنگار اعزامی جام‌جم از منطقه بهرگان گزارش داد: از وقتی قرار سفر به قدیمی‌ترین سکوی نفتی خلیج فارس گذاشته شد، متوجه بودم این سفر با دیگر سفرهای کاری کمی تفاوت دارد، چون وقتی مجبورید بیش از چهار ساعت را با یک شناور کم‌سرعت زیر آفتاب ظهر جنوب و در رطوبت حدود 90 درصد طی کنید، شاید کمی نگرانی برایتان ایجاد شود، اما این فقط یک روی سکه بود و باور کنید همه پیش‌بینی‌ها به گونه‌ای دیگر تغییر کرد به‌خصوص وقتی‌که در میان آب‌های به واقع نیلگون خلیج فارس روان شدم و نسیم ملایمی روی صورتم جاری شد.

احساس بسیار زیبایی است وقتی بدانیم تا چشم کار می‌کند همه چیزبا نام فارس به این مرز و بوم تعلق دارد و طی حداقل سه چهار دهه گذشته هیچ هجمه و نیرویی نتوانسته است نام و ماهیت آن را تغییر دهد.

سکوی نفتی بهرگانسر که در 56 کیلومتری شهرستان بهرگان در دل خلیج فارس قرار گرفته است، قدیمی‌ترین سکوی نفتی دریایی کشور محسوب می‌شود که نخستین چاه اکتشافی این میدان در سال ۱۳۳۸ حفر و نخستین بشکه نفت خلیج فارس از میدان نفتی بهرگانسر با مشارکت یک شرکت ایتالیایی در سال ۱۳۴۱ استخراج شد.

شرکت نفت فلات قاره که هفته گذشته سی و پنجمین سالگرد خود را در بهرگان جشن گرفت، وظیفه بهره‌برداری از قدیمی‌ترین میدان نفتی کشور را به عهده دارد. در واقع این طور که محمود پورغلامی، مسئول سکوی نفتی بهرگانسر به جام‌جم گفته است: در حال حاضر از میدان‌های بهرگانسر و هندیجان که در یک منطقه قرار دارند، روزانه حدود 40‌هزار بشکه نفت برداشت می‌شود، اما با نصب سکوها و تاسیسات جدید، ظرفیت تولید قدیمی‌ترین سکوی نفتی کشور به روزانه تا 60 هزار بشکه در روز رسیده است.

جالب است بدانیم بهرگانسر که بیش از نیم قرن عمر دارد از چنان نفت باکیفیتی برخوردار است که در حال حاضر با وجود تحریم‌ها حتی یک بشکه از نفت آن بی‌خریدار نمی‌ماند.

این سکوی نفتی در طول جنگ تحمیلی بارها از سوی متجاوزان عراقی بمباران شد که با پایان جنگ، کار بازسازی کلی تاسیسات و اضافه شدن سکوهای جدی در سال‌های 1388 و 1390 انجام و از آن روز به بعد بخش عمده کار به تاسیسات جدید منتقل شد.

بنا به گفته مسئول فنی این سکو، احتمال دارد تاسیسات مربوط به نخستین سکوی نفتی خلیج فارس، بازنشسته شود و برای قرار گرفتن در دید عموم به موزه نفت برود.

هم‌اکنون در میدان بهرگانسر سه سکو مستقر شده است که از طریق راهروهایی به هم متصل شده‌اند.

مشعل بهرگانسر، نشانه‌‌ زندگی

در واقع وقتی به چند کیلومتری میدان نفتی بهرگانسر می‌رسید، روشنایی مشعل این میدان نفتی که روزانه 25 میلیون فوت مکعب گاز را می‌سوزاند، نوید می‌دهد در کمتر از یک ربع ساعت دیگر به پای سکو خواهید رسید.

پای سکو که می‌رسیم چنان به وجد آمده‌ایم که ارزش چند دور چرخیدن به دور این مجموعه را دارد و بعد از ثبت تصاویر لحظه به لحظه از زوایای گوناگون، پای در سازه تمام فلزی که روی نخستین میدان نفتی آب‌های خلیج فارس بنا شده است، می‌گذاریم.

بنا به گفته یکی از مهندسان فنی که در پای سکو به استقبال مان آمده بود، پایه‌های سه سکوی فلزی مستقر شده در بالای میدان بهرگانسر، وزن 7000 تنی دارند که وزن بخش خوابگاهی، تجهیزات و نیروی انسانی مستقر در آن را که نزدیک به صد نفر می‌شدند را باید به آن اضافه کرد.

زندگی اقماری

گذشته از مباحث فنی و مهندسی بهرگانسر، وقتی به محل زندگی و جای خواب کارگران و مهندسان این سکوی نفتی سرکی می‌کشم، سختی زندگی آنها نیاز به توضیح و تفسیر ندارد. در واقع کارگران اقماری ساکن در دریا دارای نوبت کاری 14 روزه هستند. یعنی هر 14 روز به استراحت می‌روند و بعد از تمام شدن آن دوباره راهی کار قبلی خودشان می‌شوند. گناوه، شیراز، دیلم، بوشهر، اهواز، خارک و تهران شهرهایی هستند که مقصد کارکنان سکوی نفتی بهرگانسر را بعد از اتمام دوره اقماری آنها تشکیل می‌دهند.

البته بعد از گرما، رطوبت شدید هوا، دوری از خانواده و کمبود امکانات باید قطع ارتباط با دنیای اطراف را به آن اضافه کرد؛ چون در چند ساعتی که روی سکوی نفتی بهرگانسر به بازدید از نقاط مختلف آن مشغول بودیم، حداقل اپراتور اول تلفن همراه ارتباطش را با ما قطع و به قولی ما را تنها گذاشته بود. بگذریم از این که هنوز نفهمیدم چطور یکی از کارگران گناوه‌ای در یکی از طبقات بهرگانسر بدون این‌که صدایش را با داد و فریاد به آن طرف خط برساند، براحتی مشغول صحبت بود.

به بیان دیگر قطعی کانال‌های ارتباطی فقط شامل بسترهای موجود در سطح کشوری است و شرکت ملی نفت با برقراری ارتباط رادیویی پرقدرت ضمن ایجاد ارتباط تصویری با بخش خشکی، ارتباط صوتی و تلفنی خوبی را نیز با سکوی نفتی در دل دریا ایجاد کرده بود. ضمنا اینترنتی که در دفتر مهندسی قدیمی‌ترین سکوی نفتی دریایی کشور برقرار بود، دارای کیفیت و سرعت مناسبی بود. جایتان خالی!

تنهایی بزرگ‌ترین احساس زندگی در دریا

اما چیزی که بیشتر از تمام ویژگی‌های زندگی در دریا بیشتر به نظر می‌رسید، تنهایی بود. پورغلامی مسئول سکوی نفتی بهرگانسر می‌گوید در برهه‌ای از زمان مجبور بوده یک هفته تمام به تنهایی روی سکو کار کند. در آن زمان نه‌تنها سختی و فشار کار زیاد به چشم نمی‌آمد، بلکه تنها چیزی که از مسئولان ساکن در خشکی درخواست می‌کرد، فرستادن یک نفر بود تا با وی کمی صحبت کند.

تاخیر در تولید روزانه 25 میلیون فوت مکعب گاز

یکی از طرح‌هایی که هم‌اکنون 90 درصد آن در بهرگانسر به اجرا درآمده، جمع‌آوری گازهای همراه است که هم‌اکنون سوزانده می‌شود. این طرح که چند وقت است اجرای آن به دلیل ترک کار از سوی یکی از شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم‌ها، با تاخیر مواجه شده، طوری طراحی شده است که با جمع‌آوری گازهای همراه نفت در بهرگانسر و بعد از نم‌زدایی همه آنها را برای صادرات یا استفاده به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها به خارک می‌فرستد. در واقع با بهره‌برداری از این طرح روزانه 25 میلیون فوت مکعب بر ظرفیت تولید گاز کشور افزوده می‌شود؛ هرچند این طرح هم‌اکنون در میادین ابوذر و سلمان اجرا شده ‌ و تنها بهرگانسر از آن عقب مانده است.

وقتی بعد از چند ساعت چرخ زدن، بر عرشه شناور می‌ایستیم و لحظه به لحظه فاصله‌مان با قدیمی‌ترین میدان نفتی خلیج همیشه فارس ‌ بیشتر می‌شود هوا تاریک شده و تنها چیزی که از عظمت دست ساخته مهندسان داخلی پیداست، فلر یا همان مشعل‌های عظیم جثه‌ای است که تا کیلومترها دیده می‌شود.

بهرگانسر با این‌که بیش از نیم قرن از طول عمر آن می‌گذرد و در طول دوران جنگ شاهد حملات و ددمنشی‌های دشمن بعثی بوده ‌، اما هنوز با همت و تخصص هموطنان داخلی سرپا ایستاده و با پشتیبانی و حمایت همین اهالی ایران زمین به حیات خود ادامه می‌دهد.

سالگرد تولد فلات قاره

آنچه ما را بر سکوی نفتی آن هم در فاصله چند ده کیلومتری خشکی غافلگیر کرد، کیک بزرگ و تازه‌ای بود که به مناسبت سی و پنجمین سالگرد تاسیس شرکت نفت فلات قاره پخته شده بود. بعد از چشیدن بخشی از آن، با پیگیری از حضور یک قناد متبحر در سکوی نفتی باخبر شدیم که وظیفه تامین شیرینی‌‌ و به قولی شیرین‌کامی کارکنان اقماری را در دل دریا به عهده داشت.