در نشست ویژه اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با سید عباس عراقچی که 4 ساعت به طول انجامید، نمایندگان مجلس از جمله کریمی قدوسی، سیدباقر حسینی، آصفری، شفیعی، فتحالله حسینی، آقامحمدی، جوکار، بخشایش اردستانی، کوثری، منصوری آرانی، سبحانینیا، اسماعیلی و موسوینژاد سؤالاتی را در زمینه توافق هستهای به ویژه موضوع راستیآزمایی از جانب آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نحوه تشکیل و وظایف کمیسیون مشترک برای نظارت بر توافق، شرایط قطعنامه شورای امنیت بر تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران، رویکرد دوگانه آژانس در برخورد با توافق هستهای، نحوه برگشتپذیری تحریمها، شرایط تحقیق و توسعه در حوزه فعالیتهای هستهای بعد از توافق، شرایط اقتصاد ایران بعد از توافق هستهای، زمان دقیق اجرای توافق، اجرای تعهدات و شرایط راستیآزمایی، پذیرش اختیاری پروتکل الحاقی، رویکرد ایران به نقد قطعنامه شورای امنیت، لغو تحریمهای سوئیفت و تحریمهای نفتی، شرایط غنیسازی و تولید سانتریفیوژ پس از پایان توافق، رویکرد ایران به بازرسی از مراکز هستهای و غیرهستهای، چگونگی و عملکرد ایران در حفظ و رعایت خطوط قرمز نظام و علت تأیید نشدن متن فارسی و انگلیسی در توافق وین مطرح کردند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، در این جلسه سید عباس عراقچی درخصوص علت انتخاب آژانس برای راستیآزمایی توافق هستهای گفت: راستیآزمایی آژانس در کل به صورت کمّی است، البته آژانس در توافق ژنو سابقه خوبی در راستیآزمایی دارد، اما واقعیت این است که در عرصه برای اجرای تعهدات و راستیآزمایی هیچ داور بینالمللی دیگری وجود ندارد و نمیتوان جایگزین دیگری به جای آژانس پیدا کرد.
وی افزود: بالاخره یک نهادی باید از تأسیسات ایران بازدید و گزارش مربوط را ارائه کند. از طرف دیگر ما در این حوزه کاری که کردیم این بود که تمام راستیآزمایی آژانس در این مرحله را به صورت کمّی و عددی مشخص کردیم، از اینرو چکلیستی برای راستیآزمایی وجود دارد که آژانس آمده و از تاسیسات بازرسی کرده است و در صورت اجرای تعهدات آن چک لیست را تأیید میکند. بنابراین آژانس هیچ قدرت مانوری برای تفسیر برجام ندارد و نمیتواند اعداد را کم و زیاد کند و برای مثال بگوید که این عدد باید بیشتر یا کمتر باشد.
پروتکل الحاقی یک معاهده متعارف بینالمللی است
عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان در پاسخ به سوالی درباره موضوعات مطرح شده مبنی بر گنجاندن بازرسیهای غیرمتعارف در برجام، گفت: اساساً براساس قانون، بازرسیها در چارچوب پروتکل الحاقی صورت میگیرد و پروتکل الحاقی یک معاهده متعارف بینالمللی است که تاکنون بیش از 140 کشور به آن پیوستهاند و 120 کشور هماکنون در حال اجرای آن هستند، از اینرو این قانون و موضوعات مطرح شده مختص به ایران نیست و بنابراین هرگونه بازرسی چه از مراکز اعلام شده و چه مراکز اعلام نشده در این چارچوب خواهد بود.
وی افزود: از طرف دیگر در بحث PMDتقاضاهایی از جانب کشورهای غربی وجود داشت اما خوشبختانه در نقشه راه میان ایران و آژانس هیچ گونه بازرسی از مراکز نظامی دیگر وجود ندارد.
عراقچی ادامه داد: همچنین در بحث RND و مقوله تحقیق و توسعه باید گفت که این موضوع یکی از مشخصهها و افتخارات در برجام است، زیرا براساس برجام تحقیق و توسعه در برنامه هستهای به رسمیت شناخته میشود البته صنعت هستهای یک دریای وسیع، و قسمت غنیسازی یکی از بخشهای آن است بنابراین در این دریای وسیع در هر حوزهای که بخواهیم تحقیق و توسعه انجام دهیم، آزاد هستیم و ممنوعیتی وجود نداشت و حتی برجام کشورها را تشویق میکند که در بحث تحقیق و توسعه با ایران همکاری کنند.
وی افزود: همچنین براساس برجام، جمهوری اسلامی در حوزه تحقیق و توسعه موضوع غنیسازی هیچ ممنوعیتی ندارد البته در قسمت تولید سانتریفیوژها محدودیتهایی گذاشته شده است که این محدودیت، محدودیتی نیست که تحقیق و توسعه کشور را دچار مشکل کند. برای مثال در برجام آمده است که در 10 سال آینده ایران میتوانند در نسلهای مختلف ماشینهای سانتریفیوژ به ویژه IR4، IR5، IR6و IR8 کار کند.
ایران بنایی برای تولید ماشینهای بالاتر از IR8 ندارد
عراقچی گفت: از طرف دیگر ایران براساس برنامهریزی صورت گرفته بنایی برای تولید ماشینهای بالاتر از IR8 ندارد و هماکنون در حال کار بر روی این ماشینها هستیم و عملاً تحقیق و توسعه در این حوزه حدود 10 سال طول میکشد. از طرف دیگر آنچه برای ایران در مذاکرات خط قرمز کلیدی در حوزه تحقیق و توسعه بود، این است که تحقیق و توسعه بر روی ماشینهای IR6و IR8نباید معطل بماند که این موضوع صریحاً در برجام آمده است که تحقیق و توسعه بر روی این ماشینها انجام میشود.
وی ادامه داد: حتی ما برای ساخت ماشینهای جدید و تولید یک نمونه اینگونه ماشینها محدودیتی نداریم، اما در مرحله آزمایش مکانیکی و تزریق گاز، روی ماشینهای فراتر از IR8که ما تصمیمی نیز در این حوزه نداریم، محدودیتهایی وجود دارد.
معاون وزیر خارجه گفت: از طرف دیگر بحث RND مربوط به بحث تولید نیست، بلکه مربوط به بحث توسعه ماشینهای پیشرفته غنیسازی است و قطعاً فعالیتهای ما در این حوزه ادامه خواهد یافت و ما انشاءالله در پایان دوره ماشینهای IR6و IR8 را که دو ماشین پیشرفته هستند به مرحله تولید انبوه خواهیم رساند.
ایران تا 15 سال اجازه ساخت رآکتور آب سنگین جدید را ندارد
وی در پاسخ به سوالی درخصوص پذیرش محدودیتهای طولانی در برجام از جانب ایران گفت: براساس برجام محدودیتها 8 ساله و در موضوع تعداد ماشینها تا 10 ساله است. همچنین در برجام آمده است که ایران تا 15 سال نمیتواند رآکتور آب سنگین جدیدی بسازد که در این باره کشور نیز برنامهای برای ساخت رآکتور جدید ندارد. همچنین ایران براساس برجام از ساخت تاسیسات جدید غنیسازی تا 15 سال منع شده است که در این باره باید بگویم که کشور به تاسیسات جدید در این حوزه نیاز ندارد و همان تاسیسات نطنز با ماشینهای IR8 نیازهای ما را تامین میکند و موضوعات مطرح شده درخصوص 20 سال و 25 سال اصلا مربوط به محدودیتها نمیشود، بلکه مربوط به نظارت بر تولید برخی از قطعات است.
عراقچی ادامه داد: براساس برجام، ما در بحث تولید سانتریفیوژها محدودیتی نخواهیم داشت، همچنین در برجام آمده است که برای تولید ماشینهای سانتریفیوژ و برای غنیسازی محدود دوره محدودیت ما 8 ساله است، از اینرو بعد از این مدت جمهوری اسلامی ایران به برنامه بلندمدت خود پایبند بوده، البته طبیعی است که بعد از 8 سال یک شبه معجزه نمیشود و ابتدا باید زیرساختهای آن و ماشینها تولید شود، از اینرو قرار است که ما برنامه خودمان را به آژانس بدهیم، زیرا براساس پروتکل الحاقی تمام کشورها موظف هستند که برنامه خود را به آژانس ارائه کنند.
برنامهریزی ایران برای تولید سوخت 6 نیروگاه اتمی
وی افزود: غالباً برنامه تمام کشورها 10 ساله ارائه میشود، اما ما احتمالا برنامه 15 ساله به آژانس ارائه خواهیم کرد که براساس برنامهریزیها در پایان برنامه یک میلیون سو تولید خواهد شد. براساس برجام ایران تا 8 سال در تولید ماشینهای جدید محدودیت دارد، اما بعد از سال هشتم طبق برنامه خودمان شروع به تولید ماشینهای IR6 و IR8 میکنیم. از طرف دیگر بحث برنامه خودمان در فاصله بین سال چهاردهم تا سال پانزدهم به یک میلیون سو خواهیم رسید به طوری که 190 هزار سو یک نیروگاه را تامین میکند و در پایان 15 سال با تکمیل IR8 ظرفیت تولید سوخت برای 5 تا 6 نیروگاه را خواهیم داشت.
برنامه موشکی ایران شامل مباحث مطرح شده در قطعنامه شورای امنیت نیست
عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان ادامه داد: برخی مطرح کردهاند که محدودیت غنیسازی جزو خطوط قرمز رهبری بوده است، حال کجا این موضوع جزو خطوط قرمز ایشان بوده است، بلکه رهبر معظم انقلاب فرمودند که تحریمهای اقتصادی و مالی، یکجا و بقیه در فاصله معقول برداشته شود، از اینرو من ترجیح میدهم که موارد به صورت کارشناسی بررسی شود.
وی افزود: همچنین باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد که در برخی ادعاها، سند به دست دشمن ندهیم. برای مثال در بحث تحریمهای موشکی، موشکهای ما شامل قطعنامه نمیشوند، آنچه در قطعنامه مشخص شده این است که هیچ کدام از موشکهای ما آن موارد و خاصیتها را ندارد. حال دوستان بیایند و بارها بگویند که موشکهای ما جزو موارد قطعنامه میشود! که قطعاً این اظهارات هرکدام سندی برای استفاده دشمنان میشود.
عراقچی تصریح کرد: ما در بحث توافق هستهای باید تصویر کلان را ببینیم و ببینیم که آیا به خواستههای خود رسیدهایم و بعد بیاییم بر روی جزئیات مته به خشخاش بگذاریم. برای مثال در این حوزه آیا در عملیات آزادی خرمشهر، نتیجه عملیات را با آزاد شدن شهر میسنجند یا با تعداد شهدا؟ از اینرو حتما در هر عملیات یا مذاکراتی باید هزینههایی داده شود. از اینرو در مذاکرات نیز باید دستاوردهای کلان را ببینیم. حال اگر در این مذاکرات به دستاوردهای نظام نرسیدیم انتقادات وارد است، بنابراین باید توجه داشت که آیا در بحث توافق هستهای و در نبردی 12 ساله، عزت ما حفظ شده است؟ در این باره باید پرسید که آیا جنگ اصلی ما بر سر غنیسازی بود یا جنگ اصلی بر سر این بود که اراده چه کسی بر دیگری فایق بیاید؟ آیا ما بودیم که سیاست غنیسازی صفر را پذیرفتیم یا آنها بودند که سیاست غنیسازی صفر خودشان را کنار گذاشتند؟ کدام طرف در این نبرد ارادهها پیروز شد؟ آنها بودند که 6 قطعنامه خود را که میگفت غنیسازی ایران باید بلافاصله تعلیق شود، کنار گذاشتند و غنیسازی ما را پذیرفتند. ما در این حوزه 12 سال مقاومت کردیم و ربطی به تیم مذاکرهکننده ندارد. 12 سال مردم مقاومت ، و ارتشیان و نظامیان نیز دشمن را از تهدید نظامی ناامید کردند.
وی ادامه داد: همچنین براساس این توافق، برنامه هستهای ما تثبیت شده و از یک امر ممنوع در شورای امنیت به تایید آن در همین شورا تبدیل شد، حال این سوال پیش میآید که چرا آن موقع که شورای امنیت ما را استثنا کرد و گفت که ایران تهدیدی برای امنیت و صلح بینالمللی است و نباید غنیسازی داشته باشد، آن موقع گفته نشد که ایران استثنا شده! خب در شرایط کنونی شورای امنیت آن سیاست و رویکرد را کنار گذاشته و برنامه هستهای ما را پذیرفته و به غنیسازی ما رسمیت داده است.
عراقچی در واکنش به موضوعات مطرح شده درخصوص استفاده دولت از مذاکرات برای انتخابات آینده مجلس گفت: این اظهارات و مطالب به هیچ وجه درست نیست. مثلا خوب است که ما بگوییم انتقادات مطرح شده برای انتخابات مجلس است؟
تشکیل کمیسیون مشترک، پیشنهاد ایران بود
عراقچی در پاسخ به سوالی درخصوص تشکیل کمیسیون مشترک نظارت بر اجرای توافق هستهای بهعنوان یک سازمان خاص تصریح کرد: ایران با 1+5 به برنامهای از اقدامات مشترک رسید، حال باید یک نهادی بر اجرای دو طرف رسیدگی کند. در اجرای تعهدات از جانب ایران آژانس مسئول است و میتواند با حضور در تاسیسات هستهای ما بر حُسن اجرای تعهدات نظارت کند و این کمیسیون نیز وظیفه نظارت بر اجرای تعهدات کشورهای 1+5 را برعهده دارد. از اینرو اتفاقا به درخواست ایران این کمیسیون مشترک تشکیل شد.
وی افزود: از طرف دیگر برخلاف نظر برخی کمیسیون مشترک از یک تا 10 کارگروه ندارد بلکه این کمیسیون از دو کارگروه تشکیل شده که وظیفه این دو نظارت خرید اقلام دومنظوره و مربوط به نقض اجرای تحریمهاست، از اینرو کمیسیون مشترک بهعنوان سازمانی خاص برای نظارت بر ایران ایجاد نشده است.
ایران تنها کشوری که از فصل 7 شورای امنیت، دست پر خارج شد
معاون وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به سوالی درخصوص علل منحصر بودن توافق برجام برای ایران گفت: براساس توافق برجام همه اقدامات و مفاد برجام صرفاً میان ایران و گروه 1+5 است و این برای کشورهای دیگر سابقه ایجاد نمیکند، البته این موضوع دارای ابعاد مثبت و منفی است که موضوعات مثبت آن بسیار بیشتر و قویتر بوده زیرا این موضوع به کشورهای دیگر میگوید که امتیازات داده شده به ایران به دیگر کشورها اختصاص ندارد. به طور مثال عربستان اخیراً اعلام کرد که غرب هر امتیازی که به ایران میدهد، باید به ما نیز بدهد!! همچنین این موضوع به کشورهای دیگر میگوید که اگر به زیر فصل 7 شورای امنیت رفتید نمیتوانید مانند ایران از آن خارج شوید. از اینرو شاهدیم که هر کشوری که به زیر فصل 7 شورای امنیت رفت نتوانست سر سالم به در ببرد، ولی شاهدیم که ایران به زیر فصل 7 رفت ولی با دست پر بیرون آمد که همان به رسمیت شناختن غنیسازی هستهای بود.
ایران تا 3 ماه آینده برنامه غنیسازی خود را به آژانس ارائه میکند
وی با اعلام اینکه ایران طی 2 یا 3 ماه آینده برنامه غنیسازی خود را به آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارائه میکند، گفت: براساس برجام محدودیت ما در غنیسازی حدود 8 سال است و بعد از آن ایران میتواند طبق برنامه خود کار کند و این برنامه به هیچ وجه نیاز به تصویب در آژانس ندارد. از طرف دیگر ما در سال هشتم زمانی که اقدام به تولید IR6 و IR8 میکنیم، عملا به آن نیازی نداریم، زیرا ایجاد زیرساختهای ماشینهای IR8 حدود 2 یا 3 سال طول میکشد، بنابراین برای تولید در سطح انبوه 2 تا 3 سال زمان نیاز است، از اینرو در این مدت مواد غنیشده را که در سال به حدود 200 سانتریفیوژ میرسد انبار میکنیم.
قطعنامه شورای امنیت هیچ مانعی برای آزمایش موشکی در ایران ایجاد نمیکند
عراقچی با بیان اینکه براساس قطعنامه، تحریمها هیچ مانعی برای آزمایش موشکی در ایران ایجاد نمیکند، افزود: به طور حتم این قطعنامه برای ایران الزامآور نیست، بر فرض اینکه این موضوع باشد، نقض قطعنامه به معنای نقض برجام نیست. البته وزارت خارجه پس از تصویب قطعنامه موضع رسمی خود را در به رسمیت نشناختن این قطعنامه اعلام کرد.
وی افزود: از طرف دیگر ما در مفاد قطعنامه اعلام نظر کردیم، همچنین هیچ جای نگرانی از این قطعنامه برای ما وجود ندارد، زیرا هیچ کدام از موشکهای ما در حیطه این قطعنامه قرار نمیگیرد. حتی نظامیان ما در این باره اعلام کردهاند که هیچ کدام از موشکهای بالستیک ما برای حمل کلاهکهای هستهای طراحی نشدهاند.
عدم برگشتپذیری تحریمها جزو خطوط قرمز ایران نبود
عراقچی در پاسخ به سوالی درخصوص شرایط برگشتپذیری تحریمها براساس برجام گفت: براساس خطوط قرمز نظام میبایست برگشتپذیری متقابل باشد، نه اینکه اصلا برگشتپذیری وجود نداشته باشد که قطعاً این موضوع غیرمنطقی است. از اینرو از اول نیز قرار نبود اصلا برگشتپذیری نباشد، بلکه قرار بود برگشتپذیری متقابل باشد، بنابراین اگر هر لحظه نظام یک تصمیم حاکمیتی بگیرد و برجام را قبول نکند ما میتوانیم بهسرعت به حالت قبل برگردیم. از طرفی غربیها نیز میتوانند از ابزار خود استفاده کنند. از طرف دیگر برخی تحریمها مربوط به شورای امنیت بود که قطعاً برگرداندن آن تحریمها کار آسانی نیست و امکان داشت که چین یا روسیه آن را وتو کنند، حال کاری که شده این است که حق وتوی چین و روسیه دور زده شده است و آنها میتوانند تحریمها را برگردانند. اما همینکه این دو کشور راضی شدهاند که از حق وتوی خود بگذرند، نشان دهنده آن است که برگشتپذیری تحریمهای شورای امنیت کار آسانی نیست، زیرا در برجام و قطعنامه یک مسیر 65 روزه مشکل و سخت از جانب کشور مدعی باید طی شود و آن کشور باید چهار مرحله را پشت سر بگذارد و آن کشور در هر مرحله باید هزینههای سیاسی سنگینی را بپردازد.
از نظر غرب ایران یکساله میتواند به حالت قبل از توافق برگردد
وی ادامه داد: یکی دیگر از نکات مطرح شده این است که تصور میشود که برگشتپذیری ایران به شرایط قبل از توافق چندین سال و برگشتپذیری تحریمها مدت کوتاهی طول میکشد که قطعاً هر دو نادرست است، زیرا از نظر کشورهای غربی ایران میتواند طی یکسال به حالتی بازگردد که آنها از آن میترسند. البته قرار نیست که ما به سمت سلاح هستهای برویم، اما آنها میدانند که اگر بهانهجویی و توافق را نقض کنند، به ایران مشروعیت دادهاند تا به هر سمتی که میخواهد برود.
پساتوافق فرصت مناسبی برای تقویت بنیه اقتصادی، منطقهای و دفاعی کشور است
معاون وزیر امور خارجه کشورمان درباره شرایط ایران پساتوافق گفت: فرض کنید که بعد از توافق همه چیز به روال قبل از تحریمهای هستهای برگردد، میدانیم در آن شرایط نیز اقتصاد ایران مشکلاتی داشت، زیرا در آن دوران نیز تحت تحریمهای غرب و امریکاییها بودیم. اما موانع جدی و عمدهای که دشمن با سوءاستفاده از موضوع هستهای توانست جلو پای ایران و دیگران قرار دهد و روابط اقتصادی کشورها با ما را تحت تاثیر قرار دهد، این موانع رفع خواهند شد. فروش نفت ما پس از توافق میتواند به حالت قبل برگردد، البته ما در صنعت نفت به سرمایهگذاریهای کلان احتیاج داریم. از طرف دیگر موضوع اقتصاد مقاومتی باید یکی از سیاستهای کلان کشور در پساتوافق باشد. از اینرو برجام فرصت مناسبی را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم میکند تا تواناییهای اقتصادی، منطقهای و دفاعی خود را تقویت کند.
عراقچی در پاسخ به سوالی درخصوص سرنوشت پولهای آزاد شده ایران در بانکهای خارجی گفت: این پولها در اختیار بانک مرکزی است، اما براساس توافق ژنو و پس از تایید اجرای تعهدات ایران از جانب آژانس، ماهیانه 700 میلیون دلار از داراییهای بلوکه شده ایران، آزاد خواهد شد و این پولها به حساب بانک مرکزی در کشورهای منطقه واریز می شود و این نهاد به تدریج از منابع استفاده کرده است.
عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای درباره زمان اجرای توافق و لغو تحریمها گفت: براساس برجام تا روزی که توافق اجرا و تحریمها برداشته شود، 3 مرحله باید طی شود. مرحله نخست این بود که جمعبندیها در شورای امنیت طی قطعنامهای به تصویب برسد که این مهم صورت گرفت. مرحله دوم همان روز توافق بوده که حداکثر 90 روز بعد از تصویب قطعنامه است که در آن مراحل قانونی تصویب توافق در ایران و کشورهای 1+5 انجام میشود، پس از آن و طی این 90 روز، کشورهای ایران و 1+5 رسماً اعلام میکنند که توافق مورد قبول ماست، بنابراین پس از اعلام نظر موافق کشورها با توافق، امریکا و اروپا تحریمهای خود را لغو یا متوقف میکنند، ولی این موضوع تا مرحله سوم اجرایی نمیشود، از اینرو تحقق این موضوع به اجرای تعهدات از جانب ایران بستگی دارد، بنابراین پس از اعلام ایران درخصوص اجرای تعهدات، آژانس اقدام به راستیآزمایی و نظر خود را اعلام میکند که در صورت نظر موافق آژانس با اجرای تعهدات از جانب کشورمان، لغو تحریمها عملا اجرایی میشود.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص علت سلیقهای بودن اجرای توافق در ایالتهای مختلف امریکا تصریح کرد: در این باره برخی از ایالتهای امریکا تحریمهایی را علیه شرکتهایی که با ایران در ارتباط بودند، وضع کردند که این تحریمها منحصر به همان ایالتها هستند که در این خصوص براساس قانون امریکا دولت مرکزی نمیتواند آنها را لغو کند، اما براساس برجام دولت میتواند آن ایالتها را تشویق به لغو تحریمها کند.
عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان در پاسخ به سوالی مبنی بر علت تایید نشدن متن فارسی و انگلیسی در توافق وین گفت: اگر قبول کنیم که مذاکرات هستهای یک مذاکره بینالمللی بوده از اینرو اسناد بینالمللی همه به زبان انگلیسی تدوین و تهیه میشوند. حال اگر بگوییم که این مذاکرات چندجانبه بوده، بنابراین باید متن توافق به تمام زبانهای کشورهای مذاکرهکننده ترجمه شود که این مشکل را چندین برابر میکرد.
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد