آخرین خبرها از احتمال سقوط شهابسنگ در ایران

بر اساس گفت‌وگوی خبرنگار جام‌جم با شاهدانی که برخی از آنها منجمان آماتور ساکن در استان‌های مازندران، قزوین، زنجان، کردستان و آذربایجان غربی هستند و این پدیده آسمانی را دیده بودند، گزارش‌های موثقی از مشاهده رد نور این جسم ناشناس متحرک در شهر ساری در افق مغرب و در ارتفاع نسبتا پایینی نسبت به خط افق و همچنین در شهر ارومیه در افق مشرق و باز هم در ارتفاع پایینی نسبت به خط افق دریافت شده است. در هر دو مورد روشنایی جسم مزبور بسیار روشن‌تر از سیاره درخشان زهره توصیف شده و شاهدان قدر ظاهری شیئ نورانی مذکور را بین منفی 8 تا منفی 9 تخمین زده‌اند.

قدر ظاهری مقیاسی در علم نجوم برای بیان روشنایی اجرام آسمانی است. در این مقیاس پرنورترین ستاره‌های آسمان شب قدری در حدود منفی یک تا صفر دارند و کم‌نورترین اجرام قابل مشاهده با چشم غیرمسلح نیز قدر ظاهری در حدود مثبت شش دارند.

همچنین قدر ظاهری خورشید در آسمان منفی 26، قدر ظاهری ماه شب چهاردهم حدود منفی 12 و قدر ظاهری سیاره زهره حدود منفی چهار ارزیابی می‌شود.

از این رو طبق گزارش‌ها می‌توان نتیجه گرفت که روشنایی شیئ نورانی ناشناس چیزی بین روشنایی ماه شب 14 و سیاره زهره (پرنورترین جرم آسمان شب پس از خورشید و ماه) بوده است نکته جالب توجه در گزارش‌ها مشاهده این شیی نورانی در پهنه وسیعی از ایران است که همین امر از ارتفاع بالای آن در جو زمین حکایت می‌کند.

از این رو اگر این جرم شهاب بوده و در ایران به زمین برخورد کرده باشد، با توجه به نمونه‌های مشابه از برخورد شهابسنگ‌های عظیم به زمین در جهان، مانند برخورد شهابسنگ چلیابینسک در بهمن 92 در روسیه، قاعدتا باید ساکنان صدای شدید غرش آن جسم آسمانی و حتی صدای انفجار آن را دقایقی پس از مشاهده نور آن شنیده باشند. با این حال در بیشتر گزارش‌ها به شنیدن صدای غرش اشاره‌ای نشده است.

حامد پورخرسندی، پژوهشگر شهابسنگ شناسی در مرکز اروپایی مطالعات و آموزش علوم زمین در فرانسه در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: گزارش مشاهده یک شهاب بسیار پرنور در آسمان ایران تنها با اختلاف زمانی حدود یکماهه از سقوط شهابسنگ فامنین در استان همدان، یکی از هیجان‌انگیزترین رویدادها برای علاقه‌مندان به علم در ایران است. مشاهده این شهاب در مناطقی با فاصله‏ مکانی زیاد، نشان از بزرگ بودن شهابواره مولد آن دارد. اگر شهابواره‏ای بزرگ با زاویه مناسب نسبت به زمین و سرعت کم وارد جو شود، می‌تواند به صورت شهابسنگ به زمین برسد. این پدیده معمولا همراه با صداهایی مانند غرش رعد‌و برق یا شلیک توپ چند دقیقه پس از رویداد است.

در مواردی ممکن است، زاویه ورود شهابواره به حدی کم باشد که شهاب در ارتفاع بالای 80 کیلومتر با سرعت نسبتا کم و در یک خط طویل سیر کند، بدون این‌که وارد جو زمین شود که به این شهاب ها، زمین خراش می‏گویند. با این حال پورخرسندی می‌گوید هنوز مشخص نیست این شهابواره احتمالی از چه نوعی بوده است و به داده‌ها و گزارش‌های بیشتری نیاز است.

کاظم کوکرم - گروه دانش