آن روی سکه افزایش قیمت‌ها

به عبارت بهتر، آنچه درباره اثر و علل گرانی‌ها در ادبیات رسمی دولت مطرح می‌شود،‌صرفا تکیه بر این نکته است که هزینه‌های تولید برای تولیدکنندگان افزایش یافته و دولت به خاطر آسیب ندیدن تولید و جبران این هزینه‌ها، اقدام به صدور مجوز گران شدن قیمت فروش محصولات مختلف کرده و می‌کند.

بدیهی است حمایت از تولید و تولیدکنندگان وظیفه دولت است و دولت نباید در قیمت‌گذاری، دستوری و به گونه‌ای عمل کند که تولیدکننده ضرر ببیند.

به عنوان مثال در هیچ کجای دنیا و علم اقتصاد، پذیرفته نیست که تولیدکننده رشد هزینه‌های تولید را در جیبش بپردازد و ضرر بدهد تا قیمت نهایی فروش یک کالا ارزان تمام شود.

چراکه در کوتاه‌مدت بسیاری از تولیدکنندگان ورشکسته شده و از گردونه فعالیت خارج می‌شوند لذا استدلال دولت در گران کردن محصولات برای حمایت از تولید درست به نظر می‌رسد. اما نکته اینجاست که این همه ماجرا نیست و سکه گرانی‌ها روی دیگری هم دارد

و آن این است که نقش دولت در گران شدن هزینه‌ تولید چیست. در تحلیل این موضوع باید رشد هزینه‌های تولید را به دو بخش تقسیم کرد. بخش اول، رشد طبیعی هزینه‌های تولید به‌سبب تورم، دستمزد و غیره است.

اما بخش دوم که منظور نظر ماست، آن دسته هزینه‌هایی است که دولت به‌دلیل درآمدزایی خود به تولید تحمیل کرده است.

مثلا دولت باید پاسخ دهد آیا نهاده‌های دامی که شرکت‌های دولتی وارد می‌کنند با چه مقدار سود و با چه اضافه قیمتی به دامدار فروخته می‌شود یا اگر بخش خصوصی اقدام به این واردات می‌کند، دولت چه مقدار عوارض گمرکی و سود بازرگانی از آن دریافت می‌کند.

روشن است دولت به دلیل افزایش درآمدهای گمرکی یا دیگر درآمدهایش، باعث می‌شود نهاده‌های دامی به طور مستقیم یا غیرمستقیم گران به دست دامدار برسد و آن گاه این گران‌سازی دولت در ادبیات رسمی اعلام نشده و فقط می‌گویند هزینه دامداران بالا رفته است.

حال آن‌که دریافتی‌های دولت از دامدار، بخش بزرگی از رشد هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد، نمونه دیگر به افزایش قیمت انرژی توسط دولت و نپرداختن سهم و یارانه تولید از محل درآمد این افزایش است.

چرا دولت بسرعت یارانه پردرآمدها را حذف نمی‌کند تا منابع لازم برای پرداخت یارانه تولید به دست آید؟ آیا تعلل در این کار، نقش دولت در رشد هزینه‌های تولید به شمار نمی‌آید؟ آیا وقتی سقف مالیات‌ها یا مالیات بر ارزش افزوده افزایش می‌یابد، دولت مقصر نیست؟‌ آیا نباید به دولت گفت به جای رشد نرخ‌های مالیاتی، جلوی فرار مالیاتی را بگیر یا در هزینه‌های جاری‌ات صرفه‌جویی کن؟... متاسفانه دولت به این پرسش‌ها پاسخ نمی‌دهد و از کنار آن می‌گذرد و در نتیجه دولتی که وظیفه‌اش خدمت به مردم است، نقش خود در رشد هزینه‌ تولید را مخفی می‌کند و تامین هزینه‌هایش را به تولیدکننده و درنهایت به مردم منتقل می‌کند. تا جایی که اکنون اختلاف طبقاتی خود را در سبد غذایی مردم نیز نشان داده و بسیاری اقشار توان خرید اصلی‌ترین اقلام را نیز ندارند.

نادر قاضی‌پور - عضو کمیسیون ویژه تولید ملی