آرزوهای اردوغان و موانع پیش رو در انتخابات ترکیه

شاخصه‌های این دوره از انتخابات پارلمانی، مشارکت احزاب و گروه‌های متعدد و بخصوص بر آمدن نوعی از مطالبه دو گروه کردها و علویان و نقشی است که هر دو گروه می‌توانند در فراز و فرود انتخابات ایفا کنند؛ این مساله ذهن تحلیلگران مسائل ترکیه را به خود جلب کرده است.

شاخص دیگر این انتخابات تحرکات بیش از حد و اندازه اردوغان در کسوت ریاست جمهوری اما در قامت یک حزب سیاسی است که توجه و انتقاد احزاب رقیب را به خود جلب کرده است زیرا براساس قانون اساسی ترکیه، رئیس‌جمهور نباید خود متعلق به یک حزب یا جریان سیاسی باشد.

به همین دلیل منتقدان، اقدامات و دیدارها و بازدیدهای هفته‌های اخیر اردوغان را شکلی از تبلیغ برای حزب عدالت و توسعه قلمداد کرده‌اند؛ حزبی که سه دوره پیاپی توانست دولتی تک‌حزبی را اداره کند و این چهارمین آزمون عدالت و توسعه است که این بار ریاست احمد داوود اوغلو را تجربه می‌کند.

در این بین اردوغان در تلاش است از نقش کاریزماتیک خود برای چهارمین پیروزی عدالت و توسعه استفاده کند زیرا تلاشی که اردوغان برای تغییر نظام ترکیه از پارلمانی به ریاستی و یا شبه‌ریاستی دارد تنها در صورت پیروزی قاطع حزب عدالت و توسعه و کسب بیش از دو سوم از کرسی‌ها و یا حداقل کسب 330 کرسی محقق می‌شود. در این صورت اردوغان می‌تواند خواسته‌اش برای تغییر قانون اساسی را به همه‌پرسی بگذارد.

اما در این بین نکته قابل توجه این است که احزاب رقیب تا چه اندازه خواهند توانست در انتخابات از میزان کرسی‌های حزب حاکم بکاهند.

شاید بیش از همه، توجه به حزب دموکراتیک خلق‌ها وابسته به گروه‌های کردی است که تلاش دارند حد نصاب 10 درصدی ورود به پارلمان را به دست بیاورند.

در واقع شرکت کردها در قالب یک حزب، ریسک سیاسی بزرگ از سوی آنها بوده است که خود را در معرض یک آزمون جدید گذاشته‌اند بنابراین اگر کردها بتوانند 10 درصد آرا و بیشتر از آن را کسب کنند، نتیجه حاصل از آن شاید به معنای کاهش کرسی‌های حزب حاکم در پارلمان باشد؛ اما اگر این اتفاق محقق نشود شاید پیروز عمده این انتخابات حزب عدالت و توسعه باشد.

به هر حال، استراتژی نخست حزب عدالت و توسعه این است که بتواند همچنان دولت تک‌حزبی تشکیل بدهد و اگر کرسی‌های این حزب از نصف بعلاوه یک کاهش یابد، انتظار یک دوره بی‌ثباتی در ترکیه خواهد رفت که ممکن است این وضع بر صحنه اقتصادی این کشور نیز تاثیرگذار باشد.

به طور کلی فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه بخصوص در واپسین روزهای مانده به انتخابات، تحت تاثیر تشدید رقابت‌ها قرار داشت و در این بین، جریان‌هایی همچون گروه‌های کردی تمام تلاش خود را برای کسب حد نصاب 10 درصدی به کار بردند اما هنوز هم اردوغان از پنجره قدرت و انحصار طلبی به انتخابات (البته از دید رقیبان) نگاه می‌کند و می‌کوشد مسیر سیاسی را در جهتی حرکت دهد که برای تغییرات عمده در این کشور ترسیم کرده است اما همچنان این پرسش باقی است که آیا این بار اردوغان خواهد توانست زنگ دیگر پارلمان را به نفع حزب عدالت و توسعه به صدا در بیاورد؟

سیامک کاکایی - کارشناس خاورمیانه