3 دلیل برای ترس پرنده‌های متجاوز به آسمان ایران

در نگاه اول مشخص می‌شود که این سامانه‌ها شباهت خاصی به سامانه موشکی رعد دارد که پیش از این رونمایی شده بود. البته در این میان تغییرات خاصی دیده می‌شود که به آن می‌پردازیم. سامانه رعد رونمایی شده در رژه 31 شهریور سال 1391، از موشک‌هایی با نام طائر 2 بهره می‌برد. بر اساس اعلام مسئولان برد این سامانه 50 کیلومتر بوده و می‌تواند با اهدافی تا ارتفاع 22.8 کیلومتر درگیر شود. در عین حال مشخص بود که راداری روی پرتابگر این سامانه نصب نشده است و اطلاعات مورد نظر آن از طریق راداری که در محل دیگری مستقر است به آن می‌رسد. سامانه رعد 2 در حقیقت مدل ارتقای یافته سامانه رعد یک است. بر اساس اطلاعات موجود در سامانه رعد 2 از سامانه‌های اپتیک به منظور انجام عملیات شناسایی نیز استفاده می‌شود. اهمیت مساله در اینجا نهفته است در صورتی که به هر دلیل سامانه‌های راداری «رعد 2» از کار بیفتد این سامانه می‌تواند با کمک سامانه‌های رهگیری و هدف الکترواپتیکال خود تا فاصله 80 کیلومتری خود را جستجو کرده و به شناسایی و کشف اهداف مورد نظر بپردازد.

کیفیت و توانایی سامانه‌های الکترواپتیکال ساخت ایران در جریان شکار پهپاد RQ-170 به نمایش درآمد که طی آن این سامانه‌ها موفق به شناسایی و رهگیری این پهپاد آمریکایی شده بود. همچنین سامانه مورد نظر روی یک دستگاه کامیون نصب شده و این امر نشان از بالا بودن انعطاف‌پذیری این سامانه و قابلیت نصب آن روی انواع خودروهای گوناگون دارد.

اما دو سامانه معرفی شده دیگر از تفاوت‌های بیشتری نسبت به «رعد2» برخوردار است. روی هر دو سامانه «طبس» و «سوم خرداد» دو سامانه راداری مستقل دیده می‌شود. رادار به کار رفته در سامانه «طبس» از لحاظ ظاهری تا حدودی به سامانه بوک روسی شبیه است و البته اطلاعات خاصی در مورد کارایی «طبس» ایرانی توسط مسئولان منتشر نشده است.

اما سامانه «سوم خرداد» از یک رادار با ظاهری شبیه یک صفحه تخت و به نوعی مثل رادارهای ارائه فازی بهره می‌برد که خود یک نکته بسیار مهم محسوب می‌شود. این رادارها توان اسکن بسیار سریع تر فضای اطراف خود را داشته و در برابر جنگ الکترونیک دشمن از توانایی مقاومت بسیار بالاتری برخوردار است. بر اساس اعلام مسئولان این سامانه کاملا مستقل است. این بدین معناست که همه امور یعنی شناسایی، رهگیری، تعقیب و درگیری با هدف مورد نظر از روی همین سامانه انجام می‌شود که خود به کاهش حجم یگان‌ها و نفرات کمک کرده و در عوض تحرک و در نتیجه بقاء‌پذیری آنها را افزایش خواهد داد.

این سامانه می‌تواند همزمان چهار هدف را رهگیری و هشت موشک را شلیک کند. به نظر تاکتیک مورد نظر فرماندهان ایرانی برای استفاده از این سامانه به دلیل تحرک بالا و تجمیع تمام سامانه‌ها روی یک شاسی در راستای بحث «شلیک کن – فرار کن» است. در این تاکتیک که به نوعی برای استراتژی نبرد ناهمتراز ایده‌آل می‌نماید دسته‌های چندتایی از این سامانه در نقاط مختلف مستقر شده و اهداف پرنده را غافلگیر می‌کند. به نظر می‌رسد طراحان این موشک برای هر هدف هوایی دو موشک در نظر گرفته‌اند که شانس برخورد را افزایش دهد. البته یک نکته را هم باید یادآور شد و این هم این که سامانه «سوم خرداد» همزمان با سامانه رعد تست شده بود و همزمان تصاویری از شلیک موفق آن نیز پخش شد. در حقیقت ما شاهد رونمایی رسمی از این سامانه در مقابل فرماندهی کل قوا بودیم.

اما نکته بعدی در مورد موشک‌های به کار رفته در این سامانه است. همان گونه که دیده می‌شود در این سامانه از موشک‌های طائر «2 ب» استفاده شده است. با نگاهی به تصاویر مربوط به سامانه رعد و موشک‌های به کار رفته روی آن براحتی می‌توان تشخیص داد که موشک‌های طائر 2 نسبت به نمونه به کار رفته در «رعد» بزرگ‌تر است.

به گزارش مشرق، هنگام بازدید رهبر انقلاب از سامانه «سوم خرداد» اعلام شد که این سامانه توانایی درگیری با اهدافی در فاصله 50 کیلومتر و ارتفاع 25 کیلومتر را دارد. این افزایش بیش از دو کیلومتری در برد را می‌توان یکی از دلایل افزایش قطر موشک دانست. البته می‌توان استفاده از سرجنگی سنگین‌تر و رادار بزرگ‌تر برای این موشک را نیز از دلایل این افزایش اندازه برشمرد. اما نکته بسیار مهمی که توسط یکی از مسئولان به رهبر انقلاب اعلام شد مربوط به برنامه‌های آینده سپاه برای این سامانه است. هنگام بازدید فرماندهی کل قوا از این سامانه اعلام شد که سامانه مورد نظر از نظر کارایی کلی شبیه اس ـ 300 است اما برد کمتری نسبت به آن دارد که در آینده برنامه‌ای برای افزایش برد سامانه مورد نظر به صد تا 200 کیلومتر داریم. باید این نکته را مد نظر داشت که امروزه عمده تهدیدات هوایی در حوزه تهدیدات ارتفاع پایین و متوسط است و سرمایه‌گذاری گسترده ایران در بخش سامانه‌های دفاع هوایی در ارتفاع پست و متوسط نشان از درک صحیح فرماندهان از تهدیدات در فضای موجود دارد.

صد البته با توجه به اخبار مرتبط به سامانه برد بلند باور 373 و افزایش برد موشک‌های سامانه «سوم خرداد» می‌توان گفت که اکنون جمهوری اسلامی ایران به طور کامل و در تمامی ارتفاع‌های مورد نظر یک سامانه پدافند هوایی نیرومند و بومی را دارد که متکی به توان داخلی است و با کمک سامانه اس ـ300 روسی، این شبکه دفاعی اکنون قدرتمندتر از همیشه است.