عربستان بهای سنگینی پرداخت خواهد کرد

گرچه عربستان با تشکیل یک ائتلاف و به عهده گرفتن رهبری آن تلاش دارد تا در کنار کنترل اوضاع یمن به نفع خود، نقش ریاض در منطقه را نیز پررنگ‌تر کند، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که این اقدام عربستان، هیچ‌یک از اهداف این کشور را برآورده نمی‌کند؛ زیرا همان‌طور که در گذشته نیز تجربه ثابت کرده، حملات نظامی به این شکل نمی‌تواند یک انقلاب مردمی را متوقف کند و گرچه مقامات عربستان براحتی توانستند این جنگ را آغاز کنند، اما در کنترل دامنه آن و پایان دادن به آن به شکلی که در ابتدا تصورش را می‌کردند، ناکام خواهد ماند.

در همین زمینه روزنامه آلمانی زبان سوئیس تاگس آنزایگر، با دکتر رولاند پوپ، کارشناس امور خاورمیانه و امور امنیتی در مرکز تحقیقات امنیتی در دانشگاه پلی‌تکنیک زوریخ مصاحبه‌ای انجام داده است؛ پوپ در این گفت‌وگو با اشاره به حملات پراکنده‌ای که عربستان سعودی در سال 2009 علیه شیعیان حوثی در یمن انجام داد، می‌گوید: عربستان حتی در آن حمله کوچک نیز خسارت زیادی را متحمل شد، ولی ظاهرا از این تجربه کسی در ریاض درس نگرفته است.

عربستان سعودی در جنگ داخلی در یمن و به سود منصور هادی، رئیس‌جمهور و در مخالفت با گروه حوثی دخالت کرده است. آیا وضع در این کشور اینک می‌تواند با ثبات شود؟

من نسبت به این موضوع تردید دارم. گروه حوثی در روزهای اخیر موفقیت‌های زیادی به دست آورده و در آستانه تصرف شهر عدن بوده که مهم‌ترین شهر در جنوب یمن است. منصور هادی، رئیس‌جمهور یمن که از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده در این میان از یمن گریخته است. سعودی‌ها تاکید می‌کنند که هدف آنها حمایت از دولت رسمی و مشروع یمن است که حوثی‌ها آن را برکنار کرده بودند. من این حمله نظامی را یک موضوع دشوار می‌دانم و فکر می‌کنم این دخالت نظامی عربستان سعودی باعث اوجگیری اختلافات در یمن خواهد شد.

آیا یمن در آستانه یک تقسیم جدید قرار دارد؟

این موضوع را در درازمدت نمی‌توان رد کرد. گروه حوثی امروز مناطقی را تحت کنترل خود دارد که زمانی یمن شمالی به حساب می‌آمد. در جنوب این کشور نیز سال‌هاست یک جنبش ائتلافی بسیار محبوبی موسوم به HIRAK وجود دارد که هدف نهایی آن استقلال یمن جنوبی است. با وجود این باز هم موضوع به شرایط در آینده نزدیک ارتباط خواهد داشت و به همین دلیل پیش‌بینی قطعی نمی‌توان کرد.

آیا شما احتمال می‌دهید که عربستان سعودی و همپیمانان عرب آن مدت طولانی در این اختلاف دخالت خواهند داشت؟

شواهد همه حکایت از این موضوع دارد. تنها به وجود آوردن این ائتلاف که گفته می‌شود ده کشور در آن شریک هستند، نشان از مصمم بودن این حرکت نظامی است. ضمنا من نمی‌توانم تصور کنم که گروه حوثی نیز به این آسانی عقب‌نشینی کند و به همین دلیل احتمال یک اختلاف طولانی را می‌دهم.

آیا نیروهای زمینی عربستان سعودی نیز به طور گسترده وارد میدان کارزار خواهند شد؟

من فکر می‌کنم که این موضوع محتمل است، زیرا از طریق هوا به تنهایی به هیچ وجه نمی‌توان بر گروه حوثی پیروز شد. اکنون نیز حملات بیشتر متوجه آن بخش از ارتش یمن است که با حوثی‌ها همکاری می‌کند. این درحالی است که گروه حوثی که یک گروه چریکی کلاسیک است بزودی دیگر خود را هدف حملات هوایی قرار نخواهد داد. عربستان سعودی نیروی قابل توجهی را در کنار مرز یمن مستقر کرده و به همین دلیل نیز وارد خاک این کشور خواهد شد. من فکر می‌کنم در چنین صورتی برخی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) از جمله امارات متحده نیز در این حمله شرکت کنند و اردن نیز بعید نیست که نیروهای ویژه‌ای را به آنجا اعزام کند.

و مصر چطور؟

من نمی‌توانم تصورش را بکنم که مصر نیروی زمینی در اختیار قرار دهد. ارتش مصر در دهه 60 نیز در یمن شمالی دخالت نظامی کرد، ولی نتوانست موفقیتی به دست آورد و آن زمان بسیاری از یمن به عنوان ویتنام مصر صحبت می‌کردند. در اصل نیز یمن وجهه افغانستان را دارد که نیروهای قدرت‌های بیگانه تاکنون هرگز نتوانسته‌اند برای مدت زیادی در این کشور دوام بیاورند. من شخصا بر این عقیده‌ام که عربستان سعودی در صورت حمله زمینی به یمن، بهای سنگینی بابت آن خواهد پرداخت. حتی عربستان سعودی در جریان یک حمله کوچک در سال 2009 علیه گروه حوثی نیز خسارت زیادی را متحمل شد؛ ولی ظاهرا از این تجربه کسی در ریاض درس نگرفته است.

حوثی‌ها شیعه هستند و از سوی حکومت شیعه ایران نیز حمایت می‌شوند. آیا ایران نیز اینک در این اختلاف دخالت خواهد کرد؟

از نظر نظامی اصلا، زیرا چنین کاری آمریکا را وارد عمل خواهد کرد. ضمنا کمک تسلیحاتی از سوی تهران به حوثی‌ها نیز اینک دشوار می‌شود، زیرا عربستان سعودی حریم هوایی آن کشور را حریم ممنوعه اعلام کرده و بنابراین، حوثی‌ها و همپیمانان آنها اینک تنها هستند.

آیا جنگ فعلی در یمن یک جنگ نیابتی بین ایران و عربستان سعودی برای تسلط بیشتر بر منطقه خلیج (فارس) است؟

خیر و متاسفانه این موضوع در همه بحران‌هایی که در خاورمیانه به وجود می‌آید، مطرح می‌شود. ایرانی‌ها زمانی با حوثی‌ها ارتباط بر قرار کردند که آنها یک دولت موقت در صنعا تشکیل دادند. ولی پیش از آن ارتباط تهران با حوثی‌ها در میزان حداقل بود هر چند که تبلیغات عربستان سعودی تلاش می‌کند تا خلاف آن را جلوه دهد. حوثی‌ها پیرو فرقه‌ای هستند که برداشت کاملا متفاوتی از شیعه مرسوم در ایران است. بنابراین وجه تشابه ایدئولوژیکی بین آنها وجود ندارد، هر چند بسیاری تلاش می‌کنند تا این‌گونه تداعی کنند. اختلافات فرقه‌ای و مذهبی در یمن موضوع جدیدی است و از زمانی در آنجا این موضوع پیدا شده که سعودی‌ها تلاش کردند تا بین سنی‌های این کشور برداشت خود را از اسلام جا بیندازند. ضمنا گروه‌های افراطی سنی که از سوی ریاض تامین مالی شده بودند بانی اصلی بروز اختلاف با حوثی‌ها شدند که سابقه آن هم به ده سال پیش باز می‌گردد. در حقیقت می‌توان گفت که سعودی‌ها امروز با خطری در یمن مبارزه می‌کنند که خود آن را در آنجا به وجود آورده‌اند.

عربستان سعودی سنی به بمباران حوثی‌های شیعه در یمن اقدام کرده و در عراق شیعیان اکثریت و نیروهای نظامی این کشور علیه گروه حکومت اسلامی سنی مبارزه می‌کنند و در سوریه نیز شیعه‌ها از ایران و جنوب لبنان در کنار حکومت بشار اسد قرار گرفته و با گروه‌های سنی در جنگ هستند. آیا در جهان عرب حقیقتا یک جنگ بزرگ مذهبی آغاز شده است؟

خیر، ولی بدون تردید مدت‌هاست رقابت‌های موجود بین قدرت‌های بزرگ این منطقه تقویت شده و از دیدگاه مذهبی تفسیر می‌شود. به عبارت دیگر، امروز متاسفانه هر چه بیشتر از دین برای مطامع سیاسی استفاده می‌شود؛ ولی از جنگ مذهبی صحبت کردن یک موضوع افراطی است و منبع اختلاف در این منطقه اکنون افراطی‌گری یک اقلیت سنی جهادی است که ایجاد مشکل کرده است. حرکات تروریستی در لیبی، عراق و سوریه و امروز نیز در یمن اغلب از سوی تروریست‌های جهادی صورت می‌گیرد.

عربستان سعودی نیز مانند اسرائیل نظر مساعدی با عقد قرارداد هسته‌ای با ایران ندارد؛ آیا بین حمله نظامی عربستان به یمن و رسیدن مذاکرات هسته‌ای به مراحل سرنوشت‌ساز ارتباطی هست؟

فکر می‌کنم خیر. در صورتی که عملیات نظامی شکست بخورد باید مذاکره شود و در چنین صورتی نیز ایران باید در این زمینه نقش مهمی ایفا کند و در چنین وضعی، قدرت آن در منطقه باز هم ارتقا خواهد یافت.

آمریکایی‌ها در کجا قرار دارند؟ اوباما از یک سو تلاش برای تفاهم و توافق با ایران در زمینه هسته‌ای می‌کند و از سوی دیگر نیز به عربستان سعودی در زمینه لجستیکی و اطلاعاتی کمک می‌کند؟

آمریکایی‌ها از دولت رسمی یمن تحت رهبری منصور هادی حمایت و به دست گرفتن قدرت از سوی حوثی‌ها را نیز رد می‌کنند. ولی در اصل من بر این عقیده‌ام که مسئولان در واشنگتن نسبت به عملکرد اخیر عربستان سعودی نگران هستند.